"กองทุนสัจจะ" สร้างชุมชนเข้มแข็ง

โดย...สายอรุณ ปินะดวง

“คนเราเดี๋ยวนี้มีเงินแล้วจ่ายไม่เป็นก็จะลำบาก ในที่สุดก็เกิดปัญหาปล้น จี้ ลักขโมย เพราะคบเพื่อนไม่ดี ทุกฝ่ายต้องช่วยกัน หลวงพ่อหวังสอนธรรมะด้วยคิดการณ์ไกลหรือวิสัยทัศน์ผู้นำ ด้วยหลักธรรม “หัวใจเศรษฐี” และหลักคุณธรรมตามค่านิยมพื้นฐาน 5 ประการ ให้รู้จักอดออม ประหยัด ใช้ชีวิตเรียบง่าย ไม่ฟุ่มเฟือยเกินฐานะของตนเอง”

คำปรารภของพระเดชพระคุณหลวงพ่อพระเทพญาณเวที เจ้าคณะ จ.พะเยา เจ้าอาวาสวัดศรีอุโมงค์คำ อ.เมือง จ.พะเยา ที่บ่งบอกถึงความสงบสุขในสังคมจะเกิดขึ้นได้เพราะหลักคุณธรรม ซื่อสัตย์ สุจริต อดออม

ครั้งแรกหลวงพ่อไม่ทราบว่าในหมู่บ้านเคยตั้งมาแล้ว 2-3 ครั้ง แต่ไม่สำเร็จ ยกเลิกกันไปหมด เมื่อหลวงพ่อประชุมมีคนมาไม่มาก บางคนก็ไม่เอาละ บางคนก็ว่าลองดูก่อน หลวงพ่อบอกว่าได้เท่าไรก็เอา มีประมาณ 30 คน เริ่มเดือนละ 20 บาท สมัยก่อนสำหรับคนบ้านนอกการออมเดือนละ 20 บาท ถือว่าเหมาะสมแล้ว 20, 50, 100 บาท ตรงนี้เป็นกฎระเบียบครั้งแรก

หลักธรรม “สัจจะ” ในปี 2527 จึงได้ชักชวนชาวบ้านบ้านแม่ใส หมู่ 2 ให้ร่วมกันสะสมเงินอย่างต่ำเพียงคนละ 20 บาทต่อหุ้น ในหนึ่งเดือนใครมีเงินสะสมมากน้อยขึ้นอยู่กับกำลัง ทุกวันที่ 1 ของเดือนจะมีการออม ต้องนำเงินมาฝากที่วัด ทางวัดได้จัดเจ้าหน้าที่ซึ่งเป็นพระดำเนินการรับฝาก และนำไปฝากธนาคาร เหตุผลเน้นวันที่ 1 ของทุกเดือน เพราะถือเป็นสัจจะว่า ทุกวันที่ 1 จะต้องนำเงินมาฝาก เมื่อสะสมได้ครบ 6 เดือน ก็สามารถที่จะให้กู้เงินได้ในอัตราดอกเบี้ยที่ถูกตามระเบียบของกองทุน

ดอกเบี้ยเงินกู้ก็จะกลายเป็นดอกผลให้กับสมาชิกตอนปันผลประจำปีปลายปีทุกปี แนวคิดนี้ได้ยึดตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงให้ราษฎรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถพึ่งตนเองได้ ดังนั้น การกู้ยืมใดๆ ก็ตามหลวงพ่อได้ย้ำทุกปีในการประชุม ขอให้ซื่อสัตย์ ให้ไว้ใจกัน คิดเอาเปรียบกันไม่ได้

เนื่องจากอยู่ด้วยกันต้องมีความสามัคคี หลวงพ่อเป็นห่วงว่าเศรษฐกิจมันลำบาก อย่างบ้านนอกหากินลำบาก ไม่มีอะไรประกัน มีสัจจะความจริงใจต่อกัน และรู้จักมีความขยัน ประหยัด อดออม และมีความพอเพียง คือภูมิคุ้มกันที่ดีที่สุดของชีวิต ครอบครัว และสังคม

บุญรักษ์ นนท์ศรี ประธานกลุ่มสัจจะออมทรัพย์บ้านแม่ใส บอกว่า ในชุมชนแม่ใส ชาวบ้านไม่ค่อยเก็บออม ตามประสาชาวบ้านคือชอบเล่นหวย ดื่มเหล้า เพราะสังคมชนบทเป็นแบบนี้ ไม่สามารถปฏิเสธได้ แต่เมื่อถึงตอนลำบากจำเป็นต้องใช้เงิน ไม่สามารถหาหยิบยืมได้ เพราะไม่มีเงินออม ดังนั้นจึงเกิดความคิดว่าทำอย่างไรให้มีการออมเงินขึ้น คือที่มาของการออมทรัพย์

เมื่อเริ่มต้นก็ล้มลุกคลุกคลาน ปี 2527 ออมกันในวัด พอหลวงพ่อพระเทพญาณเวที (ขณะนั้นเป็นเจ้าอาวาสวัดแม่ใส) ต.แม่ใส อ.เมือง จ.พะเยา ท่านรู้ก็เลยมาร่วม จากนั้นมาเมื่อมีหลวงพ่อมาเป็นหลักยึดและบ่มเพาะคุณธรรมเรื่องสัจจะให้แก่ทุกคน ทั้งกรรมการและสมาชิกกลุ่มจึงเกิดความยั่งยืนถึงทุกวันนี้ 6 หมู่บ้าน มีสมาชิกกว่า 1,000 คน จนเป็นหมู่บ้านความเข้มแข็ง แล้วสามารถบริหารจัดการกันเองได้เพราะถึงปัจจุบันกว่า 30 ปี มีเงินในกลุ่มกว่า 15 ล้านบาท ปล่อยกู้ประมาณ 10-11 ล้านบาท ที่เหลือเป็นเงินไว้สำรองปีละ 4-5 ล้านบาท

ชรีพร ยอดฟ้า สมาชิกกลุ่มสัจจะออมทรัพย์ บอกว่า ระบบการบริหารงานของกลุ่มสัจจะออมทรัพย์ คือ มีคณะกรรมการทำงานเป็นระบบกลุ่ม มีสถานที่ทำงานเป็นหลักแหล่ง กำหนดเวลาทำที่แน่นอน ชุมชนให้การยอมรับนับถือ ด้วยการทำงานที่โปร่งใส ตรวจสอบได้ มีผู้นำตามธรรมชาติ ผลประโยชน์จัดสรรกันอย่างเหมาะสมในกลุ่ม มีสวัสดิการให้ชุมชน คือ ผู้ยากไร้ ผู้เจ็บป่วย ทุนการศึกษา ผู้ถึงแก่ชีวิต

ระบบการเงินดังกล่าวแบ่งเงินออกปล่อยกู้เป็น 3 ประเภท คือ 1.ประเภทสามัญ 2.ประเภทฉุกเฉิน และ 3.ประเภทระยะยาว โดยแบ่งออกตามวัตถุประสงค์ความต้องการใช้เงินของสมาชิกผู้กู้ทั้งระยะสั้นและระยะยาว ดอกเบี้ยที่ได้มาจัดสรรแบ่งปันผลแก่สมาชิก คืนทุนให้แก่ผู้กู้ และนำเข้ามาบริหารกลุ่ม

ผลที่ได้จากการดำเนินการของกลุ่มก็สามารถแบ่งเบาภาระทางด้านการเงินแก่ชาวบ้านเป็นอย่างดี ชาวบ้านมีทุนในการประกอบอาชีพ มีทุนในการส่งเสียบุตรหลานได้ศึกษาเล่าเรียน นอกจากนี้ ยังเป็นการส่งเสริมให้ชาวบ้านได้มีการลงทุนประกอบอาชีพอื่น เพื่อเสริมรายได้ให้กับครอบครัวด้วย

การส่งเสริมให้ชาวบ้านมีความรู้เกี่ยวกับระบบบัญชีเบื้องต้น ในการวางแผนการบริหารและจัดการเงินของตนเอง เมื่อครอบครัวมีความมั่นคง สังคมหมู่บ้าน ชุมชน ก็จะมั่นคงตามไปด้วย ส่งผลถึงระดับประเทศชาติก็มีความมั่นคงด้วย

ปัจจุบัน กลุ่มสัจจะออมทรัพย์บ้านแม่ใส ตั้งอยู่ที่วัดแม่ใส หมู่ 2 ต.แม่ใส อ.เมือง จ.พะเยา คือแหล่งศึกษาดูงานของธนาคารโลก สถาบันการเงินจากประเทศญี่ปุ่น กลุ่มออมทรัพย์จากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ธนาคารในและนอกพื้นที่ จ.พะเยา