ปักหมุดแผนที่อายุยืน! GISTDA เปิดพิกัด “Longevity Areas” คนไทยวัย 85+ อยู่ที่ไหน?

GISTDA ได้นำข้อมูลทะเบียนราษฎร์ปี 2568 มาวิเคราะห์ในเชิงพื้นที่ (Spatial Analysis) ระดับตำบล เพื่อค้นหาคำตอบว่า "ในประชากร 100 คน มีผู้ที่มีอายุเกิน 85 ปี อาศัยอยู่กี่คน?"

ผลลัพธ์ที่ปรากฏบนแผนที่ไม่ได้บอกแค่ตัวเลขทางสถิติ แต่กำลังฉายภาพ "คุณภาพชีวิต โครงสร้างสังคม และความสุขมวลรวม" ของพื้นที่นั้นๆ อย่างลึกซึ้ง

ความลับบนแผนที่ : อายุยืน...ไม่ได้เกิดขึ้นทุกที่

จากการวิเคราะห์ พบว่าการกระจายตัวของผู้สูงอายุวัย 85 ปีขึ้นไป ไม่ได้กระจายตัวอย่างสม่ำเสมอ แต่มี "รูปแบบเฉพาะ" (Spatial Pattern) ที่น่าสนใจ โดยกระจุกตัวอยู่ใน 3 พื้นที่หลัก

ซึ่งสะท้อนบริบทที่เอื้อต่อการมีอายุยืนยาวต่างกัน:

1. เขตเมืองชั้นในและย่านเก่าแก่ของกรุงเทพฯ: โดยเฉพาะเขตดุสิต พระนคร และบางแขวงพบผู้สูงอายุ 85+ สูงถึง 7–8 คน ต่อประชากร 100 คน

o ปัจจัยหนุน: อาจเป็นชุมชนดั้งเดิมที่ผู้อยู่อาศัยตั้งรกรากมายาวนาน และจุดสำคัญคือ "การเข้าถึงบริการสาธารณสุขชั้นเยี่ยมได้ง่ายและรวดเร็ว"

2. เขตเมืองเก่า–เมืองหลักทางประวัติศาสตร์: เช่น เมืองพระนครศรีอยุธยา เมืองเชียงใหม่ เมืองหนองคายและนครศรีธรรมราช

o ปัจจัยหนุน: โครงสร้างครอบครัวขยายที่ยังเหนียวแน่น วิถีชีวิตแบบ "Slow Life" ที่ไม่เร่งรีบ และสภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรมที่เอื้อต่อสุขภาพจิต

3. ชุมชนเข้มแข็งในภาคกลางและภาคใต้: พบในบางตำบลที่มีลักษณะเฉพาะทางภูมิศาสตร์และสังคม

o ปัจจัยหนุน: ระบบเครือข่ายชุมชน (Community Bonding) ที่เข้มแข็ง การดูแลกันภายในครอบครัวและเพื่อนบ้านยังคงเป็นรากฐานสำคัญ

เจาะลึกข้อมูล: พื้นที่อายุยืน (Longevity Area) คือของหายาก

จากข้อมูลกว่า 7,256 ตำบลทั่วประเทศ กลับพบว่ามีเพียง "4 ตำบล" เท่านั้น ที่มีสัดส่วนผู้สูงอายุกลุ่มนี้มากกว่า 5 คนต่อ 100 คน ตัวเลขนี้ชี้ให้เห็นว่า การจะมีอายุยืนยาวอย่างมีคุณภาพ ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ แต่ต้องอาศัยองค์ประกอบของ "พื้นที่ที่ดี" ทั้งสภาพอากาศ สิ่งแวดล้อม และสังคมที่เกื้อกูลกัน ซึ่งเป็นโจทย์สำคัญของภาครัฐและท้องถิ่นในการถอดบทเรียนจากพื้นที่เหล่านี้เพื่อขยายผลสู่พื้นที่อื่น

ข้อมูลชุดนี้ไม่ได้มีไว้เพื่อบอกว่า "เราต้องย้ายไปอยู่ที่ไหน" แต่กำลังบอกให้เรารู้ว่า "เราควรพัฒนาพื้นที่ที่เราอยู่ให้เป็นอย่างไร?"