พรบ.คุ้มครองสุนัข

โดย...กรกิจ ดิษฐาน

ในยุคเอโดะของญี่ปุ่นประมวลกฎหมายว่าด้วยความการุณย์ต่อสรรพชีวิต เป็นกฎหมายหลายฉบับที่ออกต่างกรรมต่างวาระกันโดยโชกุนท่านที่ 5 แห่งยุคเอโดะ คือโทะกุงะวะ สึนะโยะชิ มีเจตนาเพื่อที่จะให้เกิดการปฏิบัติต่อคนและสัตว์ด้วยความเมตตากรุณา

เหตุที่ท่านโชกุนตรากฎหมายฉบับนี้ เพราะเชื่อตามคำพระบอกว่าเหตุที่ไร้ทายาทเพราะเคยฆ่าคนตายมาก่อน จะแก้กรรมได้ก็ด้วยการช่วยชีวิตสรรพสัตว์ทั้งหลาย นี่จึงเป็นที่มาของ “กฎหมายว่าด้วยความการุณย์ต่อสรรพชีวิต” ระบุคำสั่งห้ามจวนเจ้าเมืองต่างๆ ฆ่าปลา ไก่ หมู มาปรุงอาหาร จนถึงที่สุดแล้วมีคำสั่งห้ามฆ่าสัตว์ตัดชีวิตทั้งสิ้น เว้นแต่ชาวนาอนุญาตให้ฆ่าศัตรูพืชได้

แต่ประมวลกฎหมายชุดนี้ มีที่มาจาก “พ.ร.บ.คุ้มครองสุนัข” เล่ากันว่าเพราะสึนะโยะชิเกิดปีจอ จึงรู้สึกผูกพันกับหมาๆ เป็นพิเศษ จึงมีคำสั่งห้ามทำร้ายหมาทุกชั้นชน ผู้ละเมิดมีโทษสูงสุดคือประหารชีวิต ซึ่งนับว่าย้อนแย้งมาก เพราะกฎหมายการุณย์ที่สึนะโยะชิตั้งขึ้นมาก็เพื่อยุติการฆ่าฟัน แต่กลับยอมให้มีการฆ่าคนได้หากหมาได้รับอันตราย และก็มีผู้รับโทษประหารจริงๆ เพียงเพราะทำหมาเจ็บไปตัวหนึ่ง

ปรากฏว่า “พ.ร.บ.คุ้มครองสุนัข” ทำให้ประชากรสุนัขในเมืองหลวงเพิ่มขึ้นครึ่งแสนตัว ทั้งขี้เยี่ยวเหม็นคลุ้งไปทั้งเอโดะ สร้างความเดือดร้อนให้กับชาวบ้านชาวช่องกันถ้วนหน้า

ไม่เพียงเท่านั้น ส่วนพวกหมาจรจัดก็รับการจัดสรรที่พักพิง มีอาหารการกินดีกว่าคนเสียอีก วันๆ ได้ข้าว ได้ถั่วหมัก ได้ปลาพอเลี้ยงเด็กรุ่นๆ ได้คนหนึ่ง รวมแล้วอาหารที่ใช้เลี้ยงหมาจร 8.2 หมื่นตัว จัดพอเลี้ยงคน 1 แสนคนใน 1 ปี เผอิญไม่กี่ปีหลัง หลังประกาศ พ.ร.บ.การุณย์สัตว์ ญี่ปุ่นเกิดทุพภิกขภัย เก็บเกี่ยวไม่ได้ผล ทำให้คนอดตายเป็นเบือ ยิ่งทำให้ประชาชนขุ่นเคืองกับความการุณย์ 2 มาตรฐานของท่านผู้นำ ไหนท่านโชกุนจะทุ่มเงินหลวงสร้างวัดเอาบุญอีก จนท้องพระคลังร่อยหรอ เรียกว่าสถานการณ์บ้านเมืองคับขันเพราะความใจบุญแท้ๆ

ส่วนเงินที่เอาไปเลี้ยงหมาไม่ได้มาจากไหน เพราะรีดเอาจากประชาชนในนามของ “ภาษีหมา”

เมื่อชาวบ้านทำอะไรหมาไม่ได้ จึงมาลงกับท่านโชกุนแทน ด้วยการมอบฉายาให้ว่า “อินุ คุโบ” หรือโชกุนหมาๆ

แต่ประชาชนก็ไม่ได้ลุกฮือต่อต้าน เพราะแท้จริงแล้วนอกจากหมา คนก็ยังได้อานิสงส์จาก “กฎหมายว่าด้วยความการุณย์ต่อสรรพชีวิต” เพราะมันครอบคลุมถึงคนด้วย เช่น เจตนารมณ์อย่างหนึ่งของ พ.ร.บ.คุ้มครองสุนัขก็เพื่อจัดระเบียบหมาบรรดาศักดิ์ของพวกซามูไร ที่ชอบเลี้ยงหมาเป็นโขยง เป็นอันตรายต่อชาวบ้านชาวช่อง แต่ต่อมาพวกหมาบรรดาศักดิ์ถูกขึ้นทะเบียน และสั่งให้เจ้าของต้องดูแลอย่างเข้มงวด อย่าว่าแต่หมาเลยแม้ม้าถ้ามันวิ่งจนเหนื่อยพวกซามูไรก็ต้องหยุดขี่ หาไม่แล้วจะผิดกฎหมายเอา

แต่คนยุคนั้นกับรุ่นต่อๆ มามักมอง พ.ร.บ.คุ้มครองสุนัขเป็นเรื่องเหลวไหล คงเพราะการบังคับใช้คลุมเครือ และดูเหมือนเอาใจหมามากกว่าคน ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วกฎหมายว่าด้วยความการุณย์ต่อสรรพชีวิต เป็นกฎหมายด้านมนุษยธรรม และสาธารณสุขที่มาก่อนกาล

ส่วนโชกุนโทะกุงะวะ สึนะโยะชิ ถูกมองเป็นตัวตลกไปตามระเบียบ แม้ว่าในความเป็นจริง โชกุนท่านนี้ศรัทธาหลักการุณย์ของพุทธศาสนา และศึกษาหลักมนุษยธรรมของสำนักขงจื๊อ ชอบสนทนาธรรมด้วยความกระตือรือร้น สนับสนุนให้ประชาชนศึกษาธรรมะ และหลักมนุษยธรรม เพราะเชื่อว่าการศึกษาจะสร้างสังคมที่ดี ซึ่งต่างจากโชกุนท่านอื่นที่ใช้สายบู๊สร้างสังคม