กฎ กติกา มารยาท

คำ 3 คำ ซึ่งเราคงจะเคยได้ยินกันบ่อยๆ โดยเฉพาะในโลกของการกีฬา กฎ (regulatory rule หรือ regulation หรือ law ก็เรียกได้) กติกา (rule of the game) มารยาท (etiquette) ซึ่งบรรดา 3 คำนี้ ในเชิงความหมาย มีทั้งสิ่งที่เหมือนกันและสิ่งที่แตกต่างกัน

กฎ โดยทั่วไปมักจะเป็นสิ่งที่ถูกตราขึ้นมาอย่างเป็นทางการ ภายใต้รูปแบบของการตราที่เป็นแบบแผนเฉพาะของแต่ละวงการ โดยทั่วไปสภาพบังคับของกฎนั้นจะเป็นไปในลักษณะที่ครอบคลุมในวงกว้าง ไม่ได้ใช้เพื่อการใดเฉพาะ หากแต่เป็นการกำหนดสิ่งที่จักต้องกระทำในการดำเนินการร่วมกันของผู้ที่เข้าเกี่ยวข้องในวงการ ซึ่งกฎนี้มักจะกำหนดเป็นเรื่องๆ ให้เดินตามหรือไม่ให้เดินขัดแย้ง เพื่อให้มีการประพฤติ ปฏิบัติในกรอบ

กติกา เป็นสิ่งที่ถูกกำหนดขึ้น โดยมากสำหรับการร่วมดำเนินการกันหรือการแข่งขัน เพื่อให้เกิดความเรียบร้อยในกรอบของการดำเนินการหรือการแข่งขันนั้น ซึ่งกติกานี้อาจจะไม่ได้มีสภาพบังคับเยี่ยงกฎในลักษณะของการใช้ในวงกว้าง แต่จะเป็นสำหรับการใช้เป็นเฉพาะเรื่องในวงการใดๆ และจะใช้เป็นคราวที่มีการดำเนินการหรือการแข่งขัน โดยกติกาเป็นเครื่องมือควบคุมความสงบเรียบร้อย เพื่อไม่ให้ถึงขั้นต้องไปละเมิดกฎ

มารยาท เป็นสิ่งที่ไม่ได้ระบุเอาไว้เป็นลายลักษณ์อักษร หากแต่เป็นสิ่งที่สอนสืบต่อกันมา หรือปฏิบัติกันจนเป็นสิ่งที่ยอมรับร่วมกันว่าเหมาะควร

การดำเนินการสิ่งใด หรือในการแข่งขันอะไร กฎ กติกา และมารยาท มักจะเป็น 3 สิ่งที่ผู้ดำเนินการหรือผู้เข้าแข่งขันจะต้องสำนึกและสำเหนียกเอาไว้ โดยประพฤติและถือปฏิบัติตามกฎ กติกา และมารยาทอย่างเคร่งครัดเป็นบรรทัดฐาน

หากจะถามว่าในทุกการดำเนินการและทุกการแข่งขัน ผู้เข้าร่วมดำเนินการหรือผู้แข่งขันปฏิบัติตามกฎ กติกา มารยาท กันได้อย่างครบถ้วนหรือไม่ ก็คงจะยาก แต่การปฏิบัติไม่ได้นั้น ก็จะแบ่งลำดับความหนักเบากันออกไป เช่น เมื่อไม่มี มารยาท ก็มักจะทำตัวผิด กติกา เมื่อทำสิ่งที่ผิด กติกา ก็มักจะตามมาด้วยการผิดกฎ

ไม่มีมารยาท ก็เป็นคนเกกมะเหรก ไม่สุภาพ ไม่ทำตามกติกา ก็เป็นคนพาล ถูกอัปเปหิ ไม่ปฏิบัติตามกฎ ก็มีความผิด ต้องรับโทษ สิ่งทั้ง 3 นี้แยกแยะกันได้ แต่ก็เหมือนกันคือ เป็นเครื่องมือในการจรรโลงสังคม และรักษาขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม จารีตอันดีงาม เพื่อไม่ให้ผู้คนออกนอกรูป นอกรอย จนกลายเป็นคนเถื่อนไร้รากเหง้ากันไปเสียหมด

หากเป็นคนมีมารยาท ก็มักจะไม่ทำผิดกติกา และหากประพฤติตามกติกา ก็จะไม่ปฏิบัติผิดกฎ ดังนั้นจึงเห็นว่ามารยาทเป็นสิ่งที่สำคัญมาก หากไม่มี สุดท้าย ก็จะทำขัดกติกา และผิดกฎในที่สุด

วันนี้สังคมไทยเราขาดเป็นอย่างมากเรื่องมารยาท จึงไพล่เสียไปหมด ทั้งกฎ กติกา และมารยาท