กินให้ครบ 5 หมู่ ยังไม่พอ

เรื่อง: ภาดนุ  ภาพ: เอพี

เราได้รับการสั่งสอนมาตั้งแต่เด็กๆ ว่า ต้องกินอาหารให้ครบ 5 หมู่ ทั้งโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และวิตามิน-เกลือแร่ แต่เมื่อถึงยุคนี้แค่กินให้ครบ 5 หมู่เท่านั้นคงยังไม่พอ เพราะยังไม่ได้ช่วยให้เรามีสุขภาพที่ดีหรือห่างไกลโรคได้อย่างแท้จริง สิ่งสำคัญยิ่งไปกว่านั้นอยู่ที่การเลือกกินของเราต่างหากล่ะ

หลายคนอาจนึกสงสัยว่า เหตุใดการกินแฮมเบอร์เกอร์กับน้ำอัดลม กินข้าวผัดกะเพรากับชาเย็น หรือกินผัดซีอิ๊วกับโอเลี้ยง ล้วนต่างก็ให้สารอาหารครบ 5 หมู่เช่นกัน แต่ทำไมถึงไม่ช่วยให้เราห่างไกลโรค และหากกินอาหารแบบนี้เป็นประจำ เราก็อาจจะกลายเป็นโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หัวใจขาดเลือด หรือโรคไต ได้ในที่สุดอีกด้วย

เพราะอาหารดังกล่าวแม้จะมีสารอาหารครบ 5 หมู่ แต่ก็มีสารอาหารบางอย่างมากเกินไป หรือบางอย่างน้อยเกินไปจนไม่สมดุล ซึ่ง สารอาหารที่เราได้รับมากเกินไปก็คือ โปรตีนจากสัตว์ ไขมันอิ่มตัว น้ำตาล ส่วนสารอาหารที่เราได้น้อยเกินไปก็คือ วิตามิน เกลือแร่ โปรตีนจากพืช กรดไขมันที่จำเป็น และใยอาหาร

ความจริงก็คือ สารอาหารที่มากเกินไปนั้นจะเกิดการตกค้างหรือสะสมในร่างกาย และเป็นสาเหตุให้เกิดโรคต่างๆ ได้ ส่วนการได้รับ สารอาหารที่น้อยเกินไป ก็จะทำให้ร่างกายทำงานบกพร่องและทำให้เกิดโรคได้เช่นกัน

1. อาหารราคาแพง อาจจะไม่ใช่อาหารที่ดี

เท่าที่เกริ่นมาผู้อ่านก็คงจะเริ่มมองเห็นภาพออกแล้วว่า อาหารราคาแพงๆ อาจจะไม่ใช่อาหารที่ดีก็ได้ เช่น อาหารอิตาเลียนที่อุดมไปด้วยคาร์โบไฮเดรตและไขมันส่วนเกิน สเต๊กราคาแพงที่เต็มไปด้วยโปรตีนจากเนื้อสัตว์และไขมันอิ่มตัว อาหารโต๊ะจีนที่เต็มไปด้วยไขมัน เค้กและเบเกอรี่ที่สวยงามที่อุดมไปด้วยคาร์โบไฮเดรต ไขมันส่วนเกิน และไขมันทรานส์ ซึ่งล้วนแต่เป็นอันตรายถึงชีวิตทั้งนั้น

ด้วยเหตุนี้เราก็จะได้คำตอบว่า สาเหตุที่คนมีเงินมากชอบกินอาหารราคาแพง แต่กลับมีสุขภาพที่ย่ำแย่ ก็เพราะอาหารแพงๆ ที่พวกเขากินนั้น มีสารอาหารบางอย่างมากไป (คาร์โบไฮเดรต ไขมัน) และมีสารอาหารบางอย่างน้อยเกินไปนั่นเอง (วิตามิน เกลือแร่ ใยอาหาร)

ในขณะเดียวกันอาหารที่คนส่วนใหญ่กิน ทั้งข้าวผัดกะเพรา ผัดซีอิ๊ว ชาเย็น โอเลี้ยง หรือแม้แต่ไก่ทอด หรือพิซซ่า ต่างก็อุดมไปด้วยคาร์โบไฮเดรตและไขมันส่วนเกิน ซึ่งทำให้สุขภาพย่ำแย่ได้เช่นกัน จึงกล่าวได้ว่าโรคเรื้อรังเป็นโรคที่ไม่แบ่งแยกชนชั้น หากกินอาหารไม่สมดุล ทั้งคนรวยและคนจนก็สามารถเป็นโรคเหล่านี้ได้เหมือนกัน

ในทางตรงข้ามอาหารบางประเภท แม้ว่าราคาอาจจะไม่แพงมาก เช่น ข้าวกล้อง 1 จาน แกงจืดมะระสอดไส้หมูสับ 1 ถ้วย ฝรั่ง 2 ชิ้น มะม่วง 2 ชิ้น น้ำเปล่า 1 แก้ว แต่อาหารมื้อนี้ให้สารอาหารที่ครบถ้วนสมดุลมากกว่า อาหารแบบนี้ต่างหากที่ถือได้ว่าเป็นอาหารที่ดี สรุปง่ายๆ คือ ไม่ว่าจะเป็นอาหารที่ราคาแพงหรือไม่ หากให้สารอาหารครบถ้วนสมดุลก็เรียกได้ว่าเป็นอาหารที่ดี

 

2. กินตามใจ ไปกันทั้งบ้าน

พ่อแม่ส่วนหนึ่งมักจะถามลูกๆ ว่าอยากกินอะไร แล้วก็จะทำอาหารให้กิน หรือมักจะซื้ออาหารที่ลูกชอบ รวมทั้งเวลาไปกินอาหารนอกบ้านก็มักจะเลือกอาหารที่ชอบ หรือเลือกอาหารที่ราคาแพง โดยไม่เคยตั้งข้อสังเกตหรือให้ความสนใจว่า อาหารแต่ละคำ แต่ละมื้อ ที่เรากินเข้าไปนั้น มันมีคุณค่าทางโภชนาการอย่างไร มีประโยชน์หรือมีโทษต่อร่างกายอย่างไร

การเลือกวิธีกินแบบนี้ จะทำให้เราและคนในครอบครัวขาดสารอาหาร ทั้งๆ ที่กินครบ 3 มื้อ (หรือกินมากด้วย) และได้รับสารอาหารบางอย่างมากเกินไป เพราะข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขระบุว่า เด็กก่อนวัยเรียนมีปัญหาขาดสารอาหารถึงร้อยละ 25 ขณะที่เด็กในวัยเรียนมีปัญหาขาดสารอาหารร้อยละ 20

ในขณะเดียวกันบางคนที่เลี้ยงสุนัขกลับเลือกให้สุนัขกินอาหารสำเร็จรูป โดยมีการตรวจดูที่ฉลากว่า มีวิตามิน เกลือแร่ สารอาหารต่างๆ ที่ครบถ้วนเหมาะสมหรือเปล่า เพื่อให้สุนัขมีสุขภาพที่แข็งแรง แต่กลับไม่เคยสนใจเลยว่า อาหารที่ตัวเองและคนในครอบครัวเลือกกินมีสารอาหารครบถ้วนเหมาะสมหรือไม่ คิดแล้วก็น่าเศร้านะ หากเราดูแลสุนัขดีกว่าดูแลตัวเองและคนในครอบครัว จนทำให้ทุกคนป่วยเป็นโรคเรื้อรังได้

3. ป่วยเพราะตามฝรั่ง

หากย้อนกลับไป 50-60 ปีที่ผ่านมา ในเมืองไทยมีผู้ป่วยโรคเรื้อรังน้อยมาก เพราะคนไทยในยุคนั้นมักนิยมกินผักเป็นพื้นฐาน เรียกได้ว่ามื้อไหนๆ ก็จะต้องมีผักขึ้นโต๊ะ ทำให้ได้รับวิตามิน เกลือแร่ ใยอาหารเพียงพอ แถมยังกินอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตและไขมันไม่มาก

ในปัจจุบัน คนไทยมีพฤติกรรมการกิน ที่เปลี่ยนแปลงไป จากที่เคยปรุงอาหารเอง และกินอาหารธรรมชาติในท้องถิ่นตามฤดูกาล ก็เปลี่ยนมากินอาหารแบบคนตะวันตก ที่มี เนื้อสัตว์ ไขมัน และคาร์โบไฮเดรตมากขึ้น แต่ขาดวิตามิน เกลือแร่ และใยอาหาร เราจึง เป็นโรคเรื้อรังกันมากขึ้นเพราะกินตามแบบ ฝรั่งนั่นเอง