แหล่งเรียนรู้มีระดับที่คลองห้ารังสิต สมิธโซเนี่ยนเมืองไทย

ถ้าหากสมิธโซเนี่ยนที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา คือแหล่งเรียนรู้ของโลก เครือข่ายแหล่งเรียนรู้ คลองห้า อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี ก็มีลักษณะใกล้เคียงกัน.....

โดย...สมาน สุดโต

ถ้าหากสมิธโซเนี่ยนที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา คือแหล่งเรียนรู้ของโลก เครือข่ายแหล่งเรียนรู้ คลองห้า อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี ก็มีลักษณะใกล้เคียงกันทั้งในกระบวนการริเริ่มและความคิดสร้างสรรค์ หากแต่ที่นี่เป็นระดับประเทศ ถึงกระนั้นบางแห่งถือว่าเป็นเอกในโลก ดังที่ วีระ โรจน์พจนรัตน์ ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ได้พูดให้ที่ประชุมฟังว่าวันที่ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดหออัครศิลปิน วันที่ 17 พ.ค. 2553 กระทรวงวัฒนธรรมเชิญทูตานุทูต มากันหลายประเทศเพื่อร่วมในพิธีเปิด บรรดาทูตานุทูตพูดกันเป็นเสียงเดียวว่าประเทศไทยอาจเป็นประเทศเดียวในโลกที่มีหอจดหมายเหตุรวบรวมเรื่องพระบรมราชวงศ์ต่างๆ ไว้ครบถ้วนสมบูรณ์ เป็นสิ่งที่เราน่าภาคภูมิใจว่าข้อมูลเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ของเราได้มีการจัดเก็บและมีการบริหารอย่างเป็นระบบ

ที่นี่จึงเป็นเครือข่ายเรียนรู้ที่มีระดับ ผู้สนใจเข้ามาในที่แห่งเดียวสามารถเรียนรู้ได้รอบด้าน ตั้งแต่พระราชประวัติ โบราณคดี มานุษยวิทยา ไปจนถึงวิทยาศาสตร์

วีระ โรจน์พจนรัตน์ ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม กล่าวเปิดงานในโครงการสัญจรเครือข่ายแหล่งเรียนรู้ จ.ปทุมธานี เมื่อวันที่ 15 ก.ย. 2553 ว่า พื้นที่บริเวณนี้ซึ่งเป็นของกระทรวงวัฒนธรรม 200 ไร่ เป็นความฝันของคนคนหนึ่งคืออดีตอธิบดีกรมศิลปากร นิคม มูสิกะคามะ ที่ฝันจะทำสมิธโซเนี่ยนของประเทศไทย ให้มีพิพิธภัณฑ์โบราณคดี พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ พิพิธภัณฑ์ชาติพันธุ์วิทยา หอสมุด หอจดหมายเหตุ และโรงละคร ณ ตรงนี้จะเป็นศูนย์วัฒนธรรม คล้ายๆ กับสมิธโซเนี่ยน ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา

ท่านนิคมนั้นอยู่วอชิงตัน ดี.ซี. มานาน ได้แนวคิดตรงนั้นมาทำที่นี่ แต่ท่านเสียชีวิตไปก่อน ไม่มีโอกาสเห็นความสำเร็จ ที่ทุกวันนี้ยังไม่ครบร้อยเปอร์เซ็นต์ ต้องมีคนสืบทอดต่อไป ซึ่งต้องมีแผนแม่บทที่ต้องสร้างและพัฒนาต่อไป เพื่อให้บริเวณนี้เป็นแหล่งเรียนรู้จริงๆ

พิพิธภัณฑ์บัว

สิ่งที่ท่านอยากเห็นมากในขณะนี้คืออยากเห็นไทยมาเรียนรู้ในแหล่งที่รัฐลงทุนให้เป็นพันล้านบาท

บวรเวท รุ่งรุจี รองอธิบดีกรมศิลปากร กล่าวเพิ่มเติมว่า ความพยายามพัฒนาที่นี่ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่แท้จริงสมดังที่ท่านนิคมได้ตั้งปณิธานเอาไว้ มีความคืบหน้าไปประมาณ 50% และที่เหลือคงจะเสร็จเรียบร้อยด้วยดี ถ้าทุกหน่วยงานเช่นกรมศิลปากร และกระทรวงวิทยาศาสตร์ได้ร่วมมือร่วมใจกันอย่างแท้จริง

ปลัดกระทรวงให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนว่า แหล่งเรียนรู้ที่นี่ที่เป็นของกระทรวงวิทยาศาสตร์ได้แก่ พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ (อพวช.) ที่เป็นของกระทรวงวัฒนธรรม ได้แก่พิพิธภัณฑ์กาญจนาภิเษก หออัครศิลปิน หอจดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติรัชกาลที่ 9 และกรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กำลังจัดสร้างพิพิธภัณฑ์ธรณีวิทยา ยังไม่แล้วเสร็จ

โครงการที่ยังขาดคือการสร้างโรงละครกลางแจ้ง เมื่อสมบูรณ์แล้วจะให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวทั้งกลางวันและกลางคืน
ดังนั้น ความร่วมมือร่วมใจของหน่วยงานต่างๆ จึงสำคัญ ในการนี้กรมศิลปากรจะเป็นผู้ประสานกับหน่วยงานต่างๆ เพื่อสถานที่แห่งนี้พัฒนาเป็นรูปธรรม เช่นจะทำหนังสือนำชมที่มีเนื้อหาสาะ ร่วมกันมากขึ้น

อย่างไรก็ตาม โครงการสัญจรเครือข่ายแหล่งเรียนรู้ ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชรับผิดชอบและจัดขึ้น เมื่อวันที่ 15 ก.ย. 2553 โดยมีผู้บริหารสถานศึกษา ผู้บริหารกระทรวงวัฒนธรรม ผู้เกี่ยวข้อง และสื่อมวลชนเข้าร่วม ได้เข้าชมสถานที่ที่พร้อมต้อนรับผู้สนใจ 6 แห่งด้วยกันคือ

อาจารย์บรรยายเรื่องบัวให้ผู้เข้าร่วมสัญจรฟัง

1.หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ศูนย์กลางการรวบรวม เก็บรักษาเอกสารสำคัญอันเกี่ยวเนื่องในพระราชประวัติ พระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและพระบรมวงศานุวงศ์ ตลอดจนเอกสารการดำเนินงานของภาครัฐ เอกชน และประชาชนในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มีการจัดแสดงนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประกอบด้วยเอกสารจดหมายเหตุ ภาพถ่าย สื่อโสตทัศนศึกษารวมทั้งการจำลองบรรยากาศที่ใกล้เคียงกับเหตุการณ์จริง จัดแสดงบนพื้นที่ 9,000 ตารางเมตร

2.หออัครศิลปิน ศูนย์กลางการเผยแพร่พระเกียรติคุณ พระราชกรณียกิจและพระราช จริยวัตรอันงดงาม พระปรีชาสามารถทางด้านศิลปวัฒนธรรม และผลงานอันทรงคุณค่าของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว องค์ “อัครศิลปิน” และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี องค์ “วิศิษฏศิลปิน” ในรูปแบบของนิทรรศการถาวรโดยการใช้สื่อผสมที่หลากหลายทั้งภาพถ่าย วีดิทัศน์ คอมพิวเตอร์มัลติมีเดีย หุ่นจำลอง เพลงพระราชนิพนธ์ “อัครศิลปิน” ในรูปแบบระบบเสียง 3 มิติ และจัดแสดงชิ้นงานสำคัญต่างๆ ของศิลปินแห่งชาติ และเป็นสถานที่สำหรับจัดกิจกรรมถ่ายทอดงานศิลป์ จากศิลปินแห่งชาติสู่เด็ก เยาวชน นักเรียน นักศึกษา เพื่ออนุรักษ์ สืบสาน มรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติ ให้คงอยู่คู่แผ่นดินไทยตลอดไป

3.พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติกาญจนาภิเษก เป็นคลังโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุบริการการศึกษาและค้นคว้าข้อมูลเชิงลึกของทุกกลุ่มชาติพันธุ์ ทั้งด้านภาษาและวัฒนธรรม แบ่งข้อมูลตามกลุ่มชาติพันธุ์ และแยกย่อยภาษาและวัฒนธรรมภายใต้กลุ่มชาติพันธุ์สั้นๆ

4.องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ อาคารรูปทรงเรขาคณิตที่ดึงดูดใจและสะท้อนให้เห็นถึงความก้าวหน้าของเทคโนโลยี ภายในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์มีการจัดแสดงนิทรรศการบนพื้นที่ 1 หมื่นตารางเมตร เน้นการสื่อความหมายระหว่างผู้เข้าชมและนิทรรศการ โดยให้ผู้ชมมีปฏิสัมพันธ์กับชุดนิทรรศการในรูปแบบที่สามารถค้นพบ ทดลอง และเรียนรู้ได้ด้วยตนเองผ่านสื่อที่มีความหลากหลาย ทั้งชิ้นงานวิทยาศาสตร์ สื่อผสมแผ่นภาพประกอบคำอธิบาย และวัตถุตัวอย่างรูปแบบต่างๆ ที่เข้าใจง่าย

หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช

5.ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา รังสิต จัดแสดงนิทรรศการขนาดใหญ่ พร้อมอุปกรณ์เพื่อการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ สนุก และเข้าใจง่าย กิจกรรมการเรียนรู้ต่างๆ ได้แก่ ค่ายวิทยาศาสตร์ ห้องเรียนวิทยาศาสตร์การทดลองในห้องปฏิบัติการ วิทยาศาสตร์เคลื่อนที่ นอกจากนี้ยังมีท้องฟ้าจำลองรังสิต ท้องฟ้าจำลองแห่งที่ 2 ของประเทศไทย จัดทำขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ทันสมัยด้วยนวัตกรรมเครื่องฉายดาว 2 ระบบ ผู้ชมการแสดงจะได้เรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ สิ่งแวดล้อม ดาราศาสตร์ และอวกาศ อย่างสนุกสนานและตื่นเต้นกับภาพยนตร์แบบเต็มโดม 360 องศา

6.พิพิธภัณฑ์บัว มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี เป็นโครงการตามแนวพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และได้เข้าร่วมโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ในปี พ.ศ. 2546 เป็นแหล่งรวบรวมพันธุ์พืช เพื่อการเรียนรู้ ศึกษา วิจัย การใช้ประโยชน์ด้านต่างๆ จากบัว และเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ สร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุ์บัว โดยปัจจุบันมีพันธุ์บัวมากกว่า 100 สายพันธุ์ ในพื้นที่ 18 ไร่

เนื่องด้วยการคมนาคมเป็นข้อจำกัดอย่างหนึ่งสำหรับสถานที่มีคุณค่าแก่การเรียนรู้ จ.ปทุมธานี จัดโครงการทัวร์ วันเดียวชมได้หลายสถานที่ติดต่อได้ที่สำนักงานท่องเที่ยว ปทุมธานี โทร. 02-904-6503-4

หอจดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ โทร. 02-902-7940 ต่อ 103, 113

ท้องฟ้าจำลอง โทร. 02-577-5456

พิพิธภัณฑ์บัว โทร. 02-549-3042 และ 02-577-1150