เอาตัวรอดจากแผ่นดินไหว!

โดย...วันพรรษา อภิรัฐนานนท์

เหตุการณ์แผ่นดินไหวในไทย นับว่ารุนแรงน้อยเมื่อเทียบกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวในต่างประเทศ อย่างไรก็ตามนักธรณีวิทยาพบว่ารอยเลื่อนใหญ่ๆ ในไทยมีศักยภาพที่จะทำให้เกิดแผ่นดินไหวขนาด 7 ริกเตอร์ ซึ่งเป็นมาตรวัดขนาดความรุนแรงจากการสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหวที่ระดับรุนแรง สิ่งก่อสร้างแตกหักพังทลาย แผ่นดินแตกแยก และวัตถุบนพื้นถูกเหวี่ยงกระเด็น ฯลฯ

แม้ไทยจะยังไม่เคยประสบวิกฤตภัยแผ่นดินไหวที่รุนแรง ก็ควรมองการณ์ให้ใกล้ตัวเอาไว้ เพราะก็ไม่แน่ว่าอะไรที่ไม่เคยเกิดขึ้นก็เกิดขึ้นได้ เตรียมพร้อมรับมือดีที่สุด อย่างน้อยก็รู้ว่าจะทำอะไรหรือไม่ทำอะไร ลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น

หลังเกิดแผ่นดินไหว การสั่นสะเทือนจะรุนแรงที่สุดในช่วง 1 นาทีแรก และมักมีการสั่นสะเทือนตามมาอีกหลายระลอก เมื่อเกิดแผ่นดินไหวจึงควรปฏิบัติ ดังนี้

1.หากอยู่บนตึกสูง อย่าตื่นตกใจ พยายามควบคุมสติให้ได้ ให้หลบใต้โต๊ะที่แข็งแรง หลบอยู่มุมห้องใกล้เสาหรือใกล้ลิฟต์ อยู่ห่างจากประตู ระเบียงและหน้าต่าง ห้ามวิ่งลงบันได ห้ามใช้ลิฟต์เด็ดขาด ถ้าขณะเกิดเหตุอยู่ในลิฟต์ ให้ยืนที่มุมของลิฟต์ ก้มหัวลงต่ำ เอามือกุมหัวไว้ เมื่อลิฟต์หยุดสั่นให้รีบออกจากลิฟต์ทันที

2.หากกำลังขับรถให้จอดรถในที่โล่งแจ้ง แล้วรออยู่ในรถจนการสั่นสะเทือนหยุดลง และอย่าจอดรถใต้สะพานลอยหรือทางด่วนเด็ดขาด

3.หากอยู่นอกอาคารบ้านเรือน ให้ไปอยู่ในที่โล่งแจ้ง ห่างจากอาคาร ตัวตึกสูงๆ กำแพง เสาไฟฟ้า สายไฟฟ้า ต้นไม้ใหญ่ สิ่งห้อยแขวนต่างๆ เช่น ป้ายโฆษณา

4.ห้ามจุดเทียน ไม้ขีดไฟ หรือทำให้เกิดเปลว หรือประกายไฟ เพราะอาจมีแก๊สรั่วอยู่ในบริเวณนั้น

5.หากกำลังนอนอยู่บนเตียงให้นอนคว่ำแล้วให้หมอนปิดศีรษะไว้ ไม่ต้องลุกออกจากเตียง พยายามระวังไม่ให้สิ่งของหล่นใส่จนบาดเจ็บหรือหมดสติ

6.สำรวจตัวเองและคนรอบข้างว่าได้รับบาดเจ็บหรือไม่ จากนั้นให้ปฐมพยาบาลขั้นต้นก่อน ควรสวมรองเท้าหุ้มส้นเสมอ เพราะอาจมีเศษแก้ว วัสดุแหลมคม และสิ่งปรักหักพังทิ่มแทงให้ได้รับบาดเจ็บ เดินไม่สะดวก ระวังอย่าให้สิ่งของ กระจก กระเบื้องหล่นใส่

7.ตรวจสอบความเสียหาย รีบปิดวาล์วแก๊ส ถอดปลั๊กไฟ หากเกิดเพลิงไหม้ ควรใช้ชุดอุปกรณ์ดับเพลิง และรีบหาทางหนีออกจากรถยนต์ อย่าอยู่ใกล้ประตูหรือกำแพงอิฐบล็อกหรือแผ่นป้าย

8.อันตรายจากไฟฟ้าดูด รีบสำรวจและออกห่างจากบริเวณที่มีสายไฟขาด หรือมีวัสดุที่สายไฟพาดถึง

9.หากได้กลิ่นแก๊สรั่วให้เปิดประตูหน้าต่างทุกบาน ห้ามจุดเทียนหรือไม้ขีดไฟ

10.หากอยู่บริเวณชายหาดให้อยู่ห่างจากชายฝั่งหรือขึ้นที่สูง เพราะอาจเกิดคลื่นขนาดใหญ่ซัดเข้าหาฝั่งได้ หากอยู่ในเรือต้องรีบนำเรือออกสู่ทะเลลึกให้ไกลจากชายฝั่ง

11.หากไม่สามารถหนีออกจากตัวอาคารได้ ให้ใช้ผ้าปิดจมูก เพราะอาจมีควันพิษทำให้หมดสติได้ พยายามหมอบตัวให้ต่ำใกล้พื้น เพราะควันและแก๊สพิษจะลอยตัวขึ้นสูงในขณะที่ออกซิเจนจะลอยตัวอยู่ใกล้พื้น

12.หากติดอยู่ในตัวอาคาร มีบาดแผล ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ ให้ตั้งสติอยู่นิ่งๆ รอความช่วยเหลือต่อไป โดยอาจเป่านกหวีดเพื่อขอความช่วยเหลือเป็นระยะ

13.เปิดวิทยุฟังคำแนะนำฉุกเฉิน เพื่อจะได้ไม่เข้าไปในเขตที่มีความเสียหายสูง หรือมีอาคารพังถล่ม

14.ให้ความช่วยเหลือเอื้อเฟื้อต่อผู้ร่วมประสบภัยด้วยกัน ตามความสามารถและสถานการณ์ที่เหมาะสมหรือเอื้ออำนวย

แม้ไม่สามารถพยากรณ์ล่วงหน้าได้ว่าจะเกิดแผ่นดินไหวขึ้นเมื่อไหร่ แต่อาจสังเกตได้จากสิ่งบอกเหตุ เช่น ความผิดปกติของสัตว์ สุนัข เป็ด ไก่ แมว ฯลฯ จะมีอาการตื่นตกใจ หนูแมลงสาบวิ่งพล่าน นกกาบินว่อน ก่อนแผ่นดินไหวรุนแรง มักปรากฏเมฆรูปร่างประหลาด มีประกายแสงวาบๆ แต่ไม่ใช่ฟ้าแลบ

ชาวญี่ปุ่นที่มักประสบภัยแผ่นดินไหวบ่อยครั้ง มีการเตรียมผู้คนให้พร้อมรับเหตุการณ์ ทักษะและการเตรียมพร้อมที่ดีจะช่วยลดความเสียหายได้ เราเองก็ต้องหมั่นฝึกฝนทักษะต่างๆ รวมทั้งการปลูกฝังระเบียบวินัย เอาตัวรอดจากแผ่นดินไหวได้ถ้าเกิดขึ้น!

ข้อมูล : คู่มือเอาตัวรอดจากภัยพิบัติ