คาโปเอร่า สู้ขยับจับจังหวะดนตรี

โดย...โยโมทาโร่

คาโปเอร่า (Capoeira) เป็นศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัวที่อาจจะเรียกได้ว่า นอกจากเป็นศิลปะป้องกันตัวแล้วยังเป็นเทรนด์การออกกำลังกายที่เข้ากับยุคสมัยใหม่ได้เป็นอย่างดี เพราะผู้เล่นสามารถออกท่าทางไปตามจังหวะเสียงเพลงเคลื่อนไหวโยกย้ายออกกำลังกายในทุกส่วนตั้งแต่หัวจรดเท้า 

ความเป็นมาของคาโปเอร่า

คาโปเอร่ามีต้นกำเนิดมาจากประเทศบราซิล ในภาพยนตร์แนวแอ็กชั่นศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัว เรามักจะคุ้นตากับภาพชายชาวบราซิลผิวเข้ม ใส่กางเกงขายาว ไว้ผมทรงเดรดล็อก เคลื่อนที่โยกไปมาและตวัดขาเตะคู่ต่อสู้โดยไม่ทันตั้งตัวและลื่นไหลโจมตีต่อเนื่องราวกับสายน้ำ

ในบางครั้งท่าทางการต่อสู้ของคาโปเอร่า มักจะมีคนนำไปเปรียบเทียบกับการเต้นเบรกแดนซ์ แต่อันที่จริงแล้วทั้งสองอย่างไม่มีความเกี่ยวเนื่องกัน แต่เบรกแดนซ์อาจจะมีท่าทางที่หยิบยืมจากคาโปเอร่าไปใช้ หรืออาจจะพัฒนาเองจนมีความคล้ายกัน แต่นั่นไม่ใช่ประเด็น

คาโปเอร่ามีกำเนิดจากประเทศบราซิลราวๆ 500 ปีก่อน คาโปเอร่า แปลว่า หญ้าที่ถูกตัดให้สั้น ไม่มีบันทึกอย่างชัดเจนว่าคาโปเอร่าพัฒนามาจากใครและที่ไหน แต่มีจุดเริ่มต้นที่น่าเชื่อถือที่สุดมาตั้งแต่ในยุคล่าอาณานิคม ชาวโปรตุเกสปกครองประเทศบราซิล และนำทาสมาจากทวีปแอฟริกา ทาสเหล่านี้ถูกห้ามไม่ให้ฝึกศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัวเพื่อป้องกันการก่อกบฏ

ชาวแอฟริกาจึงแอบฝึกกันในทุ่งหญ้าสูง เพื่อบังสายตาจากเจ้าหน้าที่ แล้วตัดหญ้าออกเป็นรูปวงกลม แล้วฝึกกันอยู่ในนั้น จนกลายเป็นรูปแบบการเล่นคาโปเอร่าที่จะมีคนยืนล้อมเป็นวงกลม และให้ผู้เล่นต่อสู้กันภายในวงกลมนั้น แต่การต่อสู้ของคาโปเอร่าจะมีลักษณะพิเศษอย่างหนึ่งก็คือเป็นการต่อสู้เพียงแค่ท่าทาง ไม่มีการโดนตัวกระทบกระทั่งกันจริงๆ ชัยชนะจะอยู่ที่ความลื่นไหลของท่าทางและกดคู่ต่อสู้ให้เป็นฝ่ายรับให้มากที่สุด 

จนกระทั่งหลังปี ค.ศ. 1932 เมสทรี บิมบา (Mestre Bimba) ได้ก่อตั้งโรงเรียนคาโปเอร่าเป็นแห่งแรกที่ประเทศบราซิล จนเริ่มเป็นที่ยอมรับและกลายเป็นศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัวประจำชาติในที่สุด

 

 

การฝึกคาโปเอร่า

การฝึกคาโปเอร่ามีอยู่ด้วยกัน 2 รูปแบบ คือ แบบดั้งเดิมหรือแบบอังกอลา (Angola) จะเป็นการฝึกเน้นความประณีตในท่าทางที่สวยงาม และแบบที่ 2 นั่นคือ เรชีโอนาล (Regional) ที่เน้นความรวดเร็วแข็งแรง และเป็นที่นิยมฝึกกันทั่วโลก

สำหรับผู้ที่เริ่มต้น จะต้องทำการฝึกและเตรียมความพร้อมของร่างกายก่อน (Warm up) เพื่อที่จะสามารถรับท่วงท่าการฝึกฝนที่จำเป็นต้องมีความยืดหยุ่นของร่างกายค่อนข้างสูง โดยเริ่มตั้งแต่พื้นฐานอย่างการยืน เมื่อพื้นฐานดีค่อยเริ่มการฝึกท่าเตะในรูปแบบต่างๆ รวมไปถึงการป้องกันจังหวะในการรุกและรับ ปรัชญาแนวคิดของคาโปเอร่ากล่าวว่า จู่โจมคู่ต่อสู้นั้นง่าย แต่การบังคับให้คู่ต่อสู้เคลื่อนไหวในการควบคุมของเรานั้นท้าทายกว่า

 

การฝึกคาโปเอร่านั้น นอกจากจะได้ร่างกายที่แข็งแรงคล่องแคล่วว่องไวแล้ว ยังได้มิตรภาพจากเพื่อนๆ มากกว่าการเล่นศิลปะป้องกันตัวแบบอื่นๆ เพราะมีการกระทบกระทั่งกันน้อยมาก เล่นจบแล้วก็จับมือเป็นมิตรกันเหมือนเดิม       

สำหรับคาโปเอร่าจะมีสายคาดเอวแบ่งระดับชั้นของผู้ฝึกเรียกว่า บาทิซาโด้ (Batizado) ซึ่งทุกคนที่สอบจะได้รับชื่อเล่นตามบุคลิกของแต่ละคน เพราะในสมัยก่อนผู้ฝึกมักจะถูกตามล่าจากทางการทำให้ต้องปิดบังชื่อจริง จึงต้องตั้งฉายาเรียกกันเองจนกลายเป็นวัฒนธรรมสืบทอดถึงวันนี้

 

การฝึกคาโปเอร่าในไทย

ปัจจุบันการฝึกคาโปเอร่าเริ่มแพร่หลายมากกว่าแต่ก่อน เพราะมีครูฝึกหลายคนที่เริ่มเปิดคอร์สสอนคาโปเอร่าเหมือนกับมวยไทย เทควันโด โดยกลุ่มที่รู้จักกันมากที่สุดก็คือ คาโปเอร่าไทยแลนด์ โดย โต้ง-
สุรนันท์ ชุ่มธาราธร โดยใช้พื้นที่ในมหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ (ABAC) เปิดสอน

สำหรับคนที่สนใจฝึกคาโปเอร่าสามารถติดตามสถานที่ฝึกได้ทางเฟซบุ๊ก Facebook.com/capoeirabkk ซึ่งจะมีการจัดเวิร์กช็อปเล็กๆ ตามสถานที่ต่างๆ ใกล้บ้านให้คนที่สนใจได้เข้ามาสัมผัสการเล่นคาโปเอร่ากันมากขึ้น