คนที่มีลักษณะร่างกาย‘พร่อง’และอาหารบำรุง#1

โดย...แพทย์จีน เซ็งจุ้น แซ่ลี คลินิกหัวเฉียวไทยจีน แพทย์แผนไทย

คำว่า “พร่อง” คือ?

คำว่า พร่อง ในความหมายก็คือ ไม่พอ ในทางแพทย์จีนจะเน้นถึงสรีระการทำงานที่เป็นสมดุลของอินหยาง การขาดความสมดุลของอินหยางในร่างกาย ซึ่งสามารถเกิดในลักษณะอิน หรือหยางพร่องอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือพร่องทั้งสองอย่างก็ได้

สภาวะพร่องนั้นมี 4 ชนิด ก็คือ ชี่พร่อง เลือดพร่อง อินพร่อง หยางพร่อง

อาการที่สำคัญของสภาวะพร่องที่เกิดแล้วก็คือ การอ่อนเพลีย ไม่มีเรี่ยวแรง ไม่ค่อยจะพูด เป็นต้น

อิน-หยาง

ทฤษฎีอิน-หยาง เป็นแนวคิดปรัชญาของชาวจีนมาตั้งแต่โบราณ กล่าวถึงลักษณะของธรรมชาติ ว่าสรรพสิ่งต่างๆ ประกอบด้วย 2 ด้านที่มีความสมดุลกัน

อิน-เป็นตัวแทนของความสงบนิ่ง อ่อนโยน ความเย็น ความมืด ผู้หญิง ฯลฯ

หยาง-เป็นตัวแทนของการเคลื่อนไหว รุนแรง ความร้อน ความสว่าง ผู้ชาย ฯลฯ

ลักษณะของอินพร่อง

อินพร่อง-คือการขาดความสมดุลของอินหยาง โดยที่อินลดลงเนื่องจากปัจจัยต่างๆ เมื่ออินลดลงจึงไม่สามารถไปควบคุมหยางได้ ร่างกายจึงเกิดอาการร้อนต่างๆ ของหยาง ซึ่งอาการร้อนเหล่านี้เป็นอาการร้อนพร่อง (ร้อนอ่อนๆ)

อาการที่แสดงออก เช่น ตัวผอม ปากคอแห้งหิวน้ำบ่อย อาการร้อนที่ฝ่ามือฝ่าเท้าและกลางอก มีอาการเหมือนไข้ต่ำๆ โดยเฉพาะในช่วงบ่ายมีเหงื่อออกในตอนกลางคืน ท้องผูกหรือถ่ายแข็ง ถ้าสังเกตลิ้นตัวเองจะเห็นลิ้นแดงแห้งฝ้าน้อย เป็นต้น

ลักษณะของหยางพร่อง

หยางพร่อง-คือการขาดความสมดุลของอินหยาง โดยที่หยางลดลงเนื่องจากปัจจัยต่างๆ เมื่อหยางลดลงจึงไม่สามารถไปควบคุมอินได้ ร่างกายจึงเกิดอาการเย็นต่างๆ ของอิน ซึ่งอาการเย็นเหล่านี้เป็นอาการเย็นพร่อง (เย็นอ่อนๆ)

อาการที่แสดงออก เช่น ขี้หนาว มือเท้าเย็น เหงื่อออกง่ายเวลากลางวัน หน้าซีด ถ่ายเหลว ลิ้นจะบวมใหญ่สีซีด บางคนอาจมีอาการของชี่พร่องร่วมด้วย เช่น อาการอ่อนเพลีย ไม่ค่อยอยากทำอะไร ไม่มีแรง เป็นต้น

อาหารที่ควรกินสำหรับคนอินพร่อง คืออาหารที่มีฤทธิ์เย็น เช่น น้ำผึ้ง ผักปวยเล้ง เต้าหู้ รังนก เนื้อเป็ด ไข่เป็ด กล้วย สาลี่ แตงโม ฟัก แตงกวา รากบัว เป็นต้น

อาหารที่ควรกินสำหรับคนหยางพร่อง คืออาหารที่มีฤทธิ์อุ่น เช่น ลิ้นจี่ พริกไทย กระเทียม ผักชี หัวหอม กุ้ง เนื้อแพะ เนื้อวัว เนื้อไก่ ไข่ไก่ ผักกุ้ยช่าย เกาลัด ฟักทอง ขิง เป็นต้น

ชี่พร่อง

ชี่คืออะไร?

ความหมายโดยกว้างของชี่หรือพลังลมปราณก็คือ พลังชีวิตที่อยู่ในร่างกายมนุษย์ ทำหน้าที่ผลักดันให้ระบบอวัยวะต่างๆ ในร่างกายมนุษย์ทำงานได้อย่างปกติและสร้างภูมิคุ้มกันให้ความอบอุ่นกับร่างกาย

การกำเนิดชี่

ชี่แบ่งเป็น ชี่ก่อนกำเนิด และชี่หลังกำเนิด โดยชี่ก่อนกำเนิดมีมาตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา เป็นพื้นฐานของชี่ เรียก เจินชี่ หรือเหวียนชี่

ชี่หลังกำเนิดนั้นจะได้รับเพิ่มเติมจากม้ามและกระเพาะอาหาร โดยการดูดซึมจากสารอาหารเปลี่ยนเป็นชี่และจากปอดที่สูดอากาศที่บริสุทธิ์เข้าสู่ร่างกายเปลี่ยนเป็นชี่

ชี่ในร่างกายจะแบ่งเป็นชี่อินและชี่หยาง โดยในชี่อินนั้นมีความหนาวเย็น จุดเด่นคือทำให้สงบ ลด หรือทำให้เจือจาง ส่วนชี่หยางนั้นมีความอุ่นร้อน จุดเด่นคือกระตุ้น ผลักดัน ทั้งชี่อินและหยางในร่างกายจะทำงานสมดุล สนับสนุนหรือควบคุมการทำงานซึ่งกันและกัน เพื่อการดำรงชีวิตอย่างสมดุล

หน้าที่ของชี่

- กระตุ้นและควบคุมการทำงานในร่างกาย

- ควบคุมอุณหภูมิภายในร่างกาย

- ปกป้องรักษาร่างกาย

- เหนี่ยวรั้งและควบคุมการทำงานของร่างกาย

- ประสานการทำงานของอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย

- ควมคุมการสร้างและการเปลี่ยนแปลงของวัตถุพื้นฐานในร่างกาย

หากชี่ในร่างกายน้อยลงกว่าปกติเนื่องด้วยปัจจัยใดๆ ก็ตาม ร่างกายก็มีเข้าสู่สภาวะ “ชี่พร่อง”