ศิลปะแกะสลักน้ำแข็ง...งดงามบนความเยือกเย็น

โดย...อินทรชัยเพ็ญศรี /ภาพ ภัทรชัย ปรีชาพานิช (เฉพาะภาพชินทัศน์) /นอกนั้นไม่มีเครดิต

ชายหนุ่มสามคนสวมเสื้อคลุมกันหนาวหนาเทอะทะเหมือนนักสำรวจขั้วโลกเหนือ มะรุมมะตุ้มอยู่กับก้อนหิมะยักษ์สูงท่วมหัว กลางลมหนาวทารุณ อุณหภูมิติดลบ 20 องศาเซลเซียส

มือกำยำกระชับค้อนแน่น แต่ละครั้งที่หวดกระหน่ำลงบนสิ่ว หนักหน่วงรุนแรง เหล็กแหลมคมทิ่มแทงสะเก็ดกระจายปลิวว่อนในอากาศ

พวกเขาใช้เวลานานสองวันสองคืน แกะสลักก้อนหิมะให้กลายเป็นผลงานประติมากรรมอันล้ำเลิศ จนสามารถคว้ารางวัลชนะเลิศการแข่งขันแกะสลักหิมะมาครองได้อย่างน่าทึ่ง

น่าทึ่งตรงที่พวกเขาคือคนไทยผู้สร้างชื่อในฐานะช่างแกะสลักหิมะฝีมือเยี่ยม ในเวทีการแข่งขันระดับนานาชาติ

น่าทึ่งยิ่งกว่านั้นคือพวกเขาไม่เคยเห็นหิมะมาก่อนเลยในชีวิต

เด็กไทยบนเวทีแกะสลักหิมะระดับโลก

 

ข่าวดีรับต้นปี 2557 เมื่อนักศึกษาไทยสามารถคว้ารางวัลระดับโลกในการแข่งขันแกะสลักน้ำแข็งจากหิมะ ในเทศกาลหิมะน้ำแข็งนานาชาติ 2014 (6 th International Collegiate Snow Sculpture Contest 2014) ณ มหาวิทยาลัยวิศวกรรมฮาร์บิน เมืองฮาร์บิน สาธารณรัฐประชาชนจีน ท่ามกลางผู้เข้าร่วมแข่งขันทั้งหมด 61 ทีม จาก 13 ประเทศ

ผลปรากฏว่า ทีมวิทยาลัยอาชีวศึกษาสระบุรี สามารถคว้ารางวัลชนะเลิศมาครอง ในชื่อผลงาน “Wonder of Thailand” หมายถึง สิ่งมหัศจรรย์ที่สวยงามของประเทศไทย เป็นการผสมผสานความงามของศิลปะไทยที่อ่อนช้อยสง่างามในรูปของเจดีย์ โบสถ์ ราชสีห์ และสามล้อ หรือรถตุ๊กตุ๊ก ซึ่งเป็นพาหนะที่รู้จักกันดีและเป็นที่นิยมในกลุ่มนักท่องเที่ยวต่างชาติ ส่วนรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 เป็นผลงานของทีมมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี และรองชนะเลิศอันดับ 2 จากทีมวิทยาลัยสารพัดช่างตราด

สรุปสั้นๆ ว่ารางวัลที่ 13 เด็กไทยคว้ามาครองได้ทั้งหมด โดยเฉพาะอย่างยิ่งการคว้ารางวัลชนะเลิศครั้งนี้ถือเป็นการรักษาแชมป์เป็นปีที่ 5 ด้วย

ทั้งที่เมืองไทยเป็นเมืองร้อน ทั้งที่หลายคนไม่เคยสัมผัสหิมะจริงมาก่อนในชีวิต เหตุไฉนถึงได้โชว์ฝีมือเอกอุ จนชาวต่างชาติจากเมืองหนาวถึงกับปรบมือให้ด้วยความคารวะ

“อุปสรรคใหญ่ของการแกะสลักน้ำแข็งจากหิมะคือความหนาวเย็น แข่งกันกลางที่โล่งแจ้งในช่วงที่หนาวเย็นที่สุดของปี อุณหภูมิลบ 20 องศาเซลเซียส พวกเราต้องใส่เสื้อกัน 78 ชั้น สวมถุงมือจับค้อน เลื่อย สิ่วแกะน้ำแข็งกันตั้งแต่แปดโมงเช้ายันสี่ทุ่ม สองวันสองคืนเต็มๆ”

 

จักรกฤษ ผิวจันทร์ นักศึกษาชั้นปีที่ 3 หัวหน้าทีมแกะสลักน้ำแข็งจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี เจ้าของรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ถ่ายทอดประสบการณ์ให้ฟัง โดยมีเพื่อนร่วมทีมนั่งยิ้มอยู่ข้างๆ ประกอบด้วย ไพบูลย์ งามวงษ์ ศุภชัย ทานะเวช และสาธิต กระเทศ

ภายใต้โจทย์ที่กำหนดให้ขนาดของหิมะเป็นก้อนสี่เหลี่ยมสูง 3.5 เมตร กว้าง 3 เมตร พวกเขาสร้างสรรค์ผลงานชื่อ “อนันตนาคราช” พญานาคสามเศียร สัญลักษณ์ของพลังและความสมบูรณ์ของประเทศไทย โดยใช้เทคนิคพิเศษต่อเติมหิมะขึ้นไปถึง 7 เมตร ถือว่าเป็นผลงานที่สูงที่สุดในการแข่งขันในครั้งนี้ เน้นความเป็นไทย แสดงถึงพลังที่แฝงไว้ด้วยความพลิ้วไหวอ่อนช้อย

“ความท้าทายอยู่ตรงการแกะลายกระหนกที่มีความซับซ้อน อีกทั้งการต่อก้อนหิมะ ต้องใช้บันไดต่อขึ้นไปแกะถึง 2 ชั้น เสี่ยงกับความสูง ก็อาศัยเทคนิคพิเศษคือถอดถุงมือเพื่อต่อน้ำกับหิมะ ใช้น้ำเป็นตัวเชื่อม ใช้เวลาค่อนข้างนาน ส่วนการเก็บรายละเอียดลำตัว เนื่องจากในช่วงของลำตัวนาคราช แสดงถึงการเคลื่อนไหว ต้องมีความกลมกลืน เพื่อเป็นการโชว์ผลงาน เราจึงทำให้แสงตกมากระทบเพื่อสะท้อนผลงานออกมาดูโดดเด่น”

 

ช่างแกะสลักน้ำแข็งคนเก่ง อธิบายขั้นตอนการสร้างสรรค์ศิลปะแกะสลักน้ำแข็งจากหิมะได้อย่างเห็นภาพ

เบื้องหลังความสำเร็จของแชมป์โลก

ขณะที่ทีมแชมป์โลก 5 สมัยซ้อน วิทยาลัยอาชีวศึกษาสระบุรี ประกอบด้วย พูลรัตน์ พึ่งอารมณ์ กิตติพล วิเชียรเชื้อ ครูผู้ฝึกซ้อม และทีมนักศึกษา 4 คน ได้แก่ อธิป ระย้าย้อย ธีระพงษ์ สุขดี จักรวุธ ขำวิจิตร และพิทักษ์ นอลปา

พูลรัตน์ ครูสอนศิลปะและหัวหน้าผู้ฝึกสอน ในฐานะผู้อยู่เบื้องหลังการปลุกปั้นเยาวชนช่างแกะสลักน้ำแข็งคนเก่งมามากมายหลายรุ่น เล่าว่า ช่างแกะสลักน้ำแข็งต้องมีความอดทนสูง รูปร่างแข็งแรงกำยำ มีจินตนาการสร้างสรรค์ สามารถคิดไอเดียต่อยอดจากก้อนน้ำแข็งสี่เหลี่ยมให้ไหลลื่นเป็นรูปทรงอื่นๆ ได้

“บ้านเราไม่มีหิมะ ผมเลยสอนพวกเขาโดยการให้เอาดินทรายมาฝึกซ้อม ใช้วัสดุที่มีมวลน้ำหนักใกล้เคียงกันทดแทน เด็กๆ ต้องใช้เวลาลงมือซ้อมจริงกันนาน 1 ปีเต็ม สาเหตุสำคัญที่เด็กไทยเราคว้าแชมป์มา 5 ปีซ้อน ผมมองว่าศิลปะลายไทยที่มีความอ่อนช้อยงดงามเฉพาะตัว ทุกๆ ปีเด็กไทยเราจะลงมือทำชิ้นงานแกะสลักโดยผสมผสานลายไทยลงไป ใช้ตัวละครจากวรรณคดีมาเป็นตัวชูโรง รางวัลชนะเลิศที่ได้มาการันตีให้เห็นแล้วว่าความโดดเด่นของศิลปะไทยเหนือความโมเดิร์นของศิลปะเมืองนอก” น้ำเสียงปลาบปลื้มดีใจ

 

แกะสลักน้ำแข็งคืองานศิลปะ

แต่ไหนแต่ไรมา เรามักเห็นศิลปะการแกะสลักน้ำแข็งตามงานวิวาห์ งานเฉลิมฉลองในโอกาสต่างๆ ตามโรงแรม ไม่ก็ห้องอาหารหรู ก้อนน้ำแข็งที่ถูกสลักเสลารูปทรงและลวดลายน่าอัศจรรย์ บ้างประดับประดาด้วยแสงไฟฉูดฉาดและดอกไม้ ตั้งตระหง่านอยู่กลางโถงใหญ่ โดดเด่น หรูหรา ตระการตายิ่ง

“งานแกะสลักน้ำแข็งใช้ได้ทุกโอกาส อย่างเช่นรูปหัวใจ รูปหงส์ กามเทพ พบบ่อยในงานแต่ง นอกนั้นอาจเป็นงานออร์เดอร์เฉพาะ พวกโลโก้บริษัทองค์กรต่างๆ หรือออกแบบให้สอดคล้องกับธีมงานเลี้ยง เช่น รถเฟอรารี มังกร ตัวหมากรุก เจ็ดสิ่งมหัศจรรย์ของโลก ตุ๊กตาหิมะในเทศกาลคริสต์มาส สิงสาราสัตว์ต่างๆ ศิลปะงานแกะสลักน้ำแข็งถือเป็นองค์ประกอบที่ช่วยให้งานเกิดความหรูหรามากขึ้นครับ”

คำบอกเล่าของ ชินทัศน์ เรือนทอง ผู้เชี่ยวชาญด้านแกะสลักน้ำแข็ง โรงแรมดุสิตธานี ช่างแกะสลักน้ำแข็งมือรางวัลที่สร้างสรรค์ศิลปะจากความหนาวเย็นมานานกว่า 14 ปีแล้ว

“แนวคิดออกแบบงานไม่ง่าย เหมือนเราต้องมีโปรแกรมกราฟฟิกสามมิติในหัว เพราะต้องดูน้ำแข็งจากก้อนสี่เหลี่ยมธรรมดาให้ทะลุปรุโปร่งทุกด้าน จินตนาการถึงรูปที่จะสามารถทำต่อไปได้ คนทั่วไปอาจจะคิดว่ายาก ใช้เทคนิคสูงการที่จะทำงานแบบนี้ออกมาได้มันต้องแข่งกับเวลา ต้องมีประสบการณ์เยอะพอสมควร เรื่องไอเดียทุกวันนี้เทคโนโลยีมี สามารถดูได้ไม่ยากจากอินเทอร์เน็ต”

 

แม้ไม่ถึงขนาดเข้าไปขลุกอยู่ในห้องเย็น สามารถทำงานแกะสลักน้ำแข็งกลางแจ้งได้ แต่ถึงอย่างนั้นก็ต้องทำงานแข่งกับเวลา เพื่อไม่ให้น้ำแข็งละลายเร็วจนมองไม่เห็นความงามได้อย่างชัดตา

“เวลา 1 ชั่วโมง น้ำแข็งจะละลายเพียง 1 เซนติเมตรเท่านั้น ถ้าเป็นรูปทรงขนาดใหญ่ก็สามารถตั้งไว้ได้ถึงเช้า แต่รายละเอียดมันก็จะลดลงตามเวลา แม้มันจะเป็นศิลปะที่แสดงความงามให้เราเห็นเพียงชั่วระยะเวลาสั้นๆ ไม่ยืนยงคงทนเหมือนงานประติมากรรมจากวัสดุอื่น แต่ก็ภูมิใจตั้งแต่ขั้นตอนแรกที่เริ่มทำแล้วครับ

ชิ้นงานที่มาสเตอร์พีซของผมคือรูปพระพิฆเนศ ในพิธีฉลองมงคลสมรสของชาวอินเดียคนหนึ่ง ใช้เวลาในการทำร่วม 5 ชั่วโมง แรงบันดาลใจเกิดจากความศรัทธา โซโลคนเดียวเลย งานแกะน้ำแข็งทำคนเดียวได้ แต่ถ้ามีเพื่อนร่วมงานอยู่ด้วยงานมันก็จะง่ายขึ้น เสร็จเร็วขึ้น เรื่องรายได้ต่อชิ้นงานถือว่าดี ราคาขึ้นอยู่กับขนาดและรูปแบบ ยกตัวอย่างงานสูง 1 เมตร กว้าง 20 เซนติเมตร ใช้น้ำแข็ง 7 ก้อน ราคาก็จะอยู่ที่ 12 หมื่นบาทเกือบ 2 หมื่นบาท”

ชินทัศน์ กล่าวทิ้งท้ายว่า ฝีมือคนไทยสู้ชาวต่างชาติได้สบาย ดีไม่ดีอาจเก่งกว่าด้วยซ้ำ

“คนไทยมีฝีมืออยู่แล้วครับ อาจจะดีที่สุดในโลกก็เป็นไปได้ สำคัญที่สุดขึ้นอยู่ที่โอกาสมากกว่า โอกาสในการได้ออกไปแสดงผลงานให้ชาวโลกประจักษ์”