AEC กำลังจะเปิด โอกาสกำลังจะเกิด

ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน หรือ AEC (ASEAN Economics Community) ที่กำลังจะมาถึงในไม่ช้านี้ คือความท้าทายมหาศาลในการรับมือของประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาคการเกษตร ซึ่งถือเป็นกระดูกสันหลังของชาติ ที่อาจจะต้องเผชิญกับการแข่งขันและความซับซ้อนมากยิ่งขึ้นของตลาดผู้บริโภคที่มีประชากรรวมกันราว 600 ล้านคน แต่อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมโคนมกลับเป็นหนึ่งในหมวดหมู่ของภาคการเกษตรที่คาดการณ์กันว่าเมื่อ AEC มาถึง จะเป็นโอกาสสำคัญในการแสดงบทบาทความเป็นผู้นำของอาเซียนได้

อุตสาหกรรมโคนมไทย มีประวัติศาสตร์ยาวนานมากว่า 50 ปี นับตั้งแต่มีการก่อตั้งฟาร์มโคนมและศูนย์ฝึกอบรมการเลี้ยงโคนมไทยเดนมาร์ค อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 16 ม.ค. 2505 (ค.ศ. 1962) จนกระทั่งถึงปัจจุบันนี้ อุตสาหกรรมโคนมไทยได้รับการส่งเสริมทุกกระบวนการ ตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ จนกล่าวได้ว่าครบวงจรมากที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เมื่อตลาดภายในประเทศเริ่มถึงจุดอิ่มตัว การมองหาตลาดในประเทศเพื่อนบ้านอย่างกลุ่ม CLMV ประกอบไปด้วย กัมพูชา ลาว พม่า และเวียดนาม จึงเป็นช่องทางสำคัญในการขยายตลาด เพราะกลุ่มประเทศเหล่านี้กำลังเปิดให้ต่างชาติเข้ามาลงทุนมากขึ้นและมีต้นทุนค่าแรงงานต่ำ รวมถึงกำลังซื้อของผู้คนก็เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ดาวเด่นของอาเซียนในเวลานี้คงหนีไม่พ้นประเทศพม่า ที่กำลังเนื้อหอมจากนักลงทุนทั่วโลกอันเนื่องมาจากการเปิดประเทศ ซึ่งทำให้เศรษฐกิจของพม่ามีแนวโน้มเติบโตอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ชาวพม่ามีรายได้เฉลี่ยต่อหัวมากขึ้น แต่หากพูดถึงกิจการโคนมในพม่า กลับไม่ค่อยพัฒนามากนัก ดังนั้นจึงเป็นโอกาสสำหรับผลิตภัณฑ์นมจากประเทศไทยในการเข้าไปเจาะตลาดพม่าตั้งแต่เนิ่นๆ

ประเทศลาวก็มีความน่าสนใจในแง่ของการผลิตนมเช่นเดียวกัน เพราะมีความคุ้นชินและนิยมชมชอบผลิตภัณฑ์สินค้าจากประเทศไทยเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว อีกทั้งภาษาในการสื่อสารก็ใกล้เคียงกันและเข้าใจได้ง่าย ดังนั้นความร่วมมือทางธุรกิจใดๆ ก็ตาม ก็ย่อมเป็นเรื่องที่ง่ายกว่าประเทศอื่นๆ อย่างแน่นอน

ประเทศกัมพูชากำลังมีประชากรเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และประชากรที่มีกำลังซื้อสูงก็เพิ่มจำนวนมากขึ้นเช่นเดียวกัน แต่กัมพูชามีอัตราการผลิตสินค้าเพื่อตอบสนองผู้บริโภคภายในประเทศต่ำ จึงเน้นการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศเป็นหลัก ดังนั้นจึงเป็นอีกหนึ่งโอกาสทางธุรกิจสำหรับผลิตภัณฑ์นมไทยในกัมพูชา

แต่ปราการด่านสำคัญนั่นก็คือ คู่แข่งจากประเทศเวียดนาม ที่มีอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจสูง จึงเป็นดาวเด่นทางด้านเศรษฐกิจของภูมิภาคอินโดจีน ทำให้ผู้คนที่นี่มีความเป็นอยู่ดีขึ้น ซึ่งส่งผลให้การบริโภคผลิตภัณฑ์นมสูงขึ้นเช่นเดียวกัน อุตสาหกรรมนมของเวียดนามจึงเติบโตและก้าวหน้าอย่างรวดเร็วในระยะเวลาไม่กี่ปีที่ผ่านมา จนอาจกลายเป็นคู่แข่งสำคัญของไทยในอนาคต แต่ ณ วันนี้เวียดนามยังขาดแคลนวัตถุดิบสำคัญ นั่นก็คือ น้ำนมดิบ ดังนั้นอาจกลายเป็นอีกหนึ่งโอกาสทางธุรกิจที่ประเทศไทยควรจะใช้โอกาสนี้มองเวียดนามให้เป็นคู่ค้ามากกว่าคู่แข่ง

คุณนพดล ตันวิเชียร รองผู้อำนวยการทำการแทนผู้อำนวยการ องค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย บอกกับเราว่า เพราะตลอด 50 ปีที่ผ่านมา เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมและเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ช่วยกันพัฒนาอุตสาหกรรมโคนมไทยมาโดยตลอด ทำให้มีความก้าวหน้ามากกว่าประเทศเพื่อนบ้าน ดังนั้นเมื่อประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนมาถึง ควรที่จะขยายตลาดผลิตภัณฑ์นมไปยังประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งสามารถอาศัยศักยภาพจากการเป็นศูนย์กลางด้านภูมิศาสตร์และระบบคมนาคมให้เกิดประโยชน์สูงสุด แต่อย่างไรก็ตาม จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องศึกษาและวิจัยตลาด รวมถึงพฤติกรรมผู้บริโภค เพื่อประเมินจุดแข็งและจุดอ่อน ก่อนจะเข้าไปลงทุน ซึ่งคุณนพดลยังเน้นย้ำว่า เพราะอุตสาหกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการเกษตรต้องใช้เวลาในการพัฒนามากกว่าอุตสาหกรรมด้านอื่นๆ ดังนั้นการวางรากฐานที่ดีด้วยการเข้าใจตลาดและเข้าใจพฤติกรรมผู้บริโภคในประเทศเพื่อนบ้านที่มีความหลากหลายและซับซ้อน ก็ย่อมที่จะทำให้อุตสาหกรรมโคนมไทยสดใสในวันข้างหน้า

ณ เวลานี้ ทุกหน่วยงานภาครัฐหรือเอกชน ต่างตื่นตัวและพูดถึงประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนกันมาก จึงมีการเตรียมแผนงานหรือแผนปฏิบัติการรองรับต่างๆ ไว้มากมาย แต่ในความเป็นจริงนั้น ระยะเวลาที่เหลืออีก 2 ปีนับจากนี้ คือในปี 2558 ซึ่งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนจะมีผลอย่างเป็นทางการ ดูเหมือนว่า 2 ปีนั้น จะเป็นระยะเวลาที่น้อยไปด้วยซ้ำ สำหรับองค์กรต่างๆ ตั้งแต่ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ที่มีเพียงแต่แผนการตั้งรับอย่างเดียว ดังนั้นแผนปฏิบัติการเชิงรุกจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ณ เวลานี้ ที่จะต้องเริ่มลงมือทำไม่มากก็น้อยแล้ว เฉกเช่นเดียวกันกับแผนปฏิบัติการเชิงรุกของอุตสาหกรรมโคนมไทย เพราะไม่เพียงจะต้องแข่งขันกันในประเทศเท่านั้น หากแต่ว่ายังจะต้องพบเจอคู่แข่งอีกสารพัดจากประเทศเพื่อนบ้าน ที่เห็นพ้องต้องกันว่า “เมื่อ AEC กำลังจะเปิด โอกาสกำลังจะเกิด” เช่นเดียวกันกับที่เรามองเห็นอยู่ ณ ขณะนี้ก็เป็นได้