สารเคลือบผ้าชนิดใหม่ที่มีคุณสมบัติฆ่าเชื้อดื้อยา

เชื้อดื้อยา หรือ Superbug อีกหนึ่งปัญหาใหญ่ที่ทวีความร้ายแรงขึ้นทุกขณะ ที่ผ่านมาเราได้ยินข่าวเชื้อแบคทีเรียไปจนจุลชีพหลายชนิดมีความทนทานต่อยาปฏิชีวนะมากขึ้น ทำให้เกิดปัญหาเชื้อดื้อยาปฏิชีวนะจนไม่สามารถรักษาคนไข้ให้หาย จนหลายครั้งการติดเชื้อเป็นสาเหตุทำให้เสียชีวิต

 

          สาเหตุในการเกิดเชื้อดื้อยาส่วนใหญ่เกิดจากข้อจำกัดทางการแพทย์ ทั้งการใช้ยาฆ่าเชื้อเกินความจำเป็น การใช้ยาผิดวิธีของผู้ป่วยทำให้เชื้อเริ่มมีอาการดื้อยา ไปจนการจัดการยาหมดอายุไม่ถูกวิธีทำให้เกิดการปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม จนเชื้อตามธรรมชาติเกิดการดื้อยาในที่สุด

 

          วันนี้ก่อนจะมาดูสารเคลือบผ้าที่มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อ เราจึงมาดูกันเสียหน่อยเหตุใดเราจึงต้องเร่งหาทางรับมือเชื้อดื้อยาอย่างเร่งด่วน

 

 

ความอันตรายของเชื้อดื้อยา

 

          เชื้อดื้อยา คือ เชื้อที่มีคุณสมบัติต้านทานยาปฏิชีวนะและยาฆ่าเชื้อที่มนุษย์คิดค้นขึ้น เมื่อเกิดการติดเชื้อขึ้นจึงทำให้ยากต่อการรักษาและทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสได้รับอันตรายสูงขึ้น ถือเป็นสาเหตุเสียชีวิตอันดับต้นๆ ในหลายประเทศ มากกว่าอัตราการเสียชีวิตจากเอดส์หรือมาลาเรียในแต่ละปีเสียอีก

 

          จากผลการศึกษาพบว่าอัตราการเสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาในประเทศไทยอยู่ที่ 38,000 ราย/ปี ส่วนในระดับโลกปัจจุบันคาดว่ามีผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้ออยู่ที่ 1.2 ล้านราย และการติดเชื้อนำไปสู่อาการแทรกซ้อนจนเสียชีวิตอีกกว่า 5 ล้านราย และคาดว่าในปี 2050 ผู้เสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาในแต่ละปีอาจพุ่งไปถึง 10 ล้านคนเลยทีเดียว

 

          เมื่อเชื้อดื้อยาจะทำให้เมื่อเกิดการติดเชื้อทำการรักษาได้ยาก โดยเฉพาะโรคทางเดินหายใจ, ปอดบวม, โรคปัสสาวะ, การติดเชื้อในกระแสเลือด ไปจนทำให้เนื้อเยื่อบริเวณบาดแผลตาย อาการเหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตได้ทั้งสิ้น

 

          ความน่ากลัวของเชื้อดื้อยาคือ เมื่อเชื้อเกิดสามารถพัฒนาจนทนต่อฤทธิ์ยาแล้ว สามารถเกิดการแพร่กระจายเป็นวงกว้างได้ง่าย โดยเฉพาะกับประเทศรายได้น้อยและปานกลาง ซึ่งมักเกิดปัญหาผู้คนไม่เข้าถึงบริการสาธารณสุขที่มีคุณภาพ ขาดการตรวจสอบและทำความสะอาดที่มีมาตรฐาน ไปจนใช้ยาราคาถูกที่มีประสิทธิภาพด้อยกว่าจนเกิดเชื้อดื้อยาในที่สุด

 

          อีกทั้งสถานการณ์นี้ยังได้รับการซ้ำเติมในช่วงเวลาระบาดของโควิด แม้ปัจจุบันโรคระบาดนี้จะกลายเป็นเพียงโรคประจำถิ่น แต่ความพลุกพล่านของผู้ป่วยที่เกิดขึ้นในช่วงเวลานั้น ส่งผลให้มีการใช้ยาฆ่าเชื้อจำนวนมหาศาล ทำให้ปัจจุบันเริ่มมีการขยายตัวของเชื้อดื้อยาเป็นวงกว้างในหลายประเทศ เช่น เปรู

 

          นำไปสู่การคิดค้นแนวทางรับมือเชื้อดื้อยาอย่างสารเคลือบผ้าที่มีคุณสมบัติฆ่าเชื้อดื้อยา

 

 

สารเคลือบผ้าชนิดใหม่ที่ช่วยฆ่าเชื้อที่เข้ามาสัมผัส

 

          ผลงานนี้เป็นของทีมวิจัยจาก ศูนย์วิจัยวัสดุศาสตร์และเทคโนโลยีสวิตเซอร์แลนด์(EMPA) กับการพัฒนาสารเคลือบสิ่งทอชนิดใหม่ที่มีคุณสมบัติในการยับยั้งและฆ่าเชื้อที่เข้ามาสัมผัส เพื่อให้วัสดุประเภทผ้าสามารถต่อต้านจุลชีพลดอัตราการสะสมและแพร่กระจายเชื้อที่อาจจะเกิดขึ้น

 

          เมื่อพูดถึงแหล่งสะสมเชื้อโรคยากต่อการทำความสะอาด ผ้าน่าจะเป็นวัสดุอันดับต้นๆ ที่หลายท่านนึกถึง ด้วยพื้นผิวของผ้าที่มีลักษณะการเป็นรูพรุนเพื่อให้สามารถระบายอากาศ การทำความสะอาดจึงค่อนข้างยุ่งยากจนอาจนำไปสู่การสะสมของเชื้อโรคในระยะยาว

 

          นำไปสู่การพัฒนาน้ำยาฆ่าเชื้อสูตรใหม่ที่มีส่วนประกอบหลักคือ Benzalkonium chloride สารฆ่าเชื้อที่ได้รับความนิยมทางการแพทย์ ร่วมกับสารละลายโดยทำการผสมระดับความเข้มข้น เวลาในการแช่ และการอบแห้งในระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อให้สารฆ่าเชื้อสามารถคงทนบนผืนผ้าได้ยาวนาน

 

          เมื่อนำผ้าที่ผ่านการเคลือบสารฆ่าเชื้อมาใช้งาน โดยทำการทดสอบร่วมกับเชื้อแบคทีเรียประเภท Staphylococci และ Pseudomonas ซึ่งสามารถพบได้ทั่วไปในโรงพยาบาลและมีคุณสมบัติดื้อยาพบว่า หลังจากนำแบคทีเรียไปอยู่บนผ้าเป็นเวลาราว 10 นาที สารเคลือบก็สามารถฆ่าเชื้อบนผ้าไปกว่า 99%

 

          นอกจากทดสอบคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อของสารเคลือบแล้ว พวกเขายังทำการทดสอบระยะเวลาทนทานของสารเคลือบบนผ้า ก่อนพบว่าหลังจากการเคลือบครั้งแรกเป็นระยะเวลา 6 เดือน ผ้าที่ได้รับสารเคลือบยังคงมีคุณสมบัติฆ่าเชื้อเช่นเดิมไม่ต่างจากวันแรก และคาดว่าสารเคลือบน่าจะคงคุณสมบัตินี้เอาไว้ได้ราว 5 ปี

 

          นี่จึงถือเป็นสารเคลือบที่มีคุณสมบัติฆ่าเชื้อยอดเยี่ยมและเหมาะสมต่อการใช้งานในแวดวงการแพทย์เป็นอย่างยิ่ง

 

 

 

          ข้อจำกัดของสารเคลือบผ้าและประโยชน์ในการใช้งาน

 

          จริงอยู่สารเคลือบผ้าที่มีคุณสมบัติฆ่าเชื้ออาจมีประโยชน์อย่างยิ่งในการรับมือเชื้อดื้อยา แต่ข้อจำกัดสำคัญของสารเคลือบผ้าชนิดนี้คือ สามารถถูกชะล้างออกไปได้ง่ายจากน้ำยาทำความสะอาดที่ใช้กันทั่วไป จึงไม่เหมาะต่อการใช้งานกับชุดเครื่องแบบ ชุดคนไข้ หรือแม้แต่เครื่องนอน ที่มักได้รับการซักล้างบ่อยครั้ง

 

          ส่วนที่สารเคลือบชนิดนี้ได้รับการออกแบบมาให้ใช้งานคือ ผ้าม่านรอบเตียง หนึ่งในแหล่งสะสมเชื้อโรคอันดับต้นๆ ในโรงพยาบาลที่มักไม่มีโอกาสได้ทำความสะอาด นำไปสู่การสะสมของเชื้อโรคหลายชนิดตั้งแต่ไวรัสไปจนแบคทีเรีย อีกทั้งเชื้อที่แพร่กระจายในสถานพยาบาลมักมีแนวโน้มการดื้อยาสูง ซึ่งสารเคลือบผ้านี้จะช่วยลดโอกาสแพร่ระบาดลงมาก

 

          อีกหนึ่งส่วนที่เหมาะสมในการใช้งานไม่แพ้กันคือ ตัวกรองอากาศ เราทราบกันดีว่าเชื้อหลายชนิดสามารถแพร่กระจายผ่านทางเดินหายใจ ระบบกรองอากาศโดยเฉพาะในสถานพยาบาลจึงเป็นอีกแหล่งสะสมเชื้อโรคอันตราย หากนำสารเคลือบผ้าชนิดนี้มาใช้งานจะช่วยลดโอกาสแพร่ระบาดของโรคทางเดินหายใจลง

 

          นี่จึงเป็นอีกนวัตกรรมสำคัญที่อาจลดโอกาสติดเชื้อและช่วยชีวิตผู้ป่วยได้อีกมาก

 

 

 

          ปัจจุบันสารเคลือบผ้าชนิดนี้อาจอยู่ในขั้นระหว่างการทดลอง อีกทั้งยังมีข้อจำกัดที่ถูกชะล้างได้ง่าย แต่เมื่อคำนึงถึงคุณสมบัติที่ช่วยขจัดเชื้อดื้อยาลดโอกาสในการติดเชื้อ นี่จึงอาจเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีการใช้งานแพร่หลายทั่วไป ไว้เตรียมรับมือโรคระบาดชนิดใหม่ที่อาจจะเกิดในอนาคตก็เป็นได้

 

 

 

          ที่มา

 

          https://www.posttoday.com/innovation/1389

 

          https://www.posttoday.com/post-next/innovation/688763

 

          https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/reduce-superbugs-world-must-cut-down-pollution

 

          https://www.empa.ch/web/s604/spital-vorhaenge-gegen-viren-und-bakterien

 

          https://newatlas.com/materials/antimicrobial-textile-coating-hospital-curtains/