สมรรถนะความสามารถ ที่สำคัญในโลกของ ‘VUCA’

โดย...ธรรมนูญ มิตรเทวิน ที่ปรึกษาอาวุโส บริษัท เดอะไนล์

ระยะนี้ผมมักจะได้ยินศัพท์ใหม่ๆ จากทั้งนักวิชาการ ที่ปรึกษา และผู้เชี่ยวชาญหลายๆ ท่านเกี่ยวกับโลกที่เราอยู่ในปัจจุบันว่าเป็นโลกของ “VUCA” (อ่านว่า วูก้า)

เป็นคำย่อของคำ 4 คำ และมีการแปลความหมายเอาไว้ว่า คือโลกที่ต้องมีการบริหาร หรือการดำเนินงานขององค์กรในปัจจุบัน ในสภาวะแวดล้อมที่ต้องเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา (V : Volatility) มีความไม่แน่นอนของสิ่งต่างๆ (U : Uncertainty) ความสับสนซับซ้อนของปัจจัยแวดล้อมต่างๆ (C : Complexity) และความคลุมเครือ ไม่ชัดเจนของปัจจัยต่างๆ (A : Ambiguity)

มีต้นกำเนิดมาจากทางทหารของสหรัฐที่ใช้อธิบายสถานการณ์ทางทหารภายหลังสงครามเย็น และช่วงหลังก็ขยายการใช้งานมาสู่แวดวงการบริหารองค์กรมากขึ้น

ในมุมมองของนักบริหารและพัฒนาบุคลากรมีประเด็นที่น่าสนใจคือ เราควรมีกรอบความคิด (Mindset) ความรู้ (Knowledge) และทักษะ (Skill) แบบไหนถึงจะเผชิญหน้าและรับมือได้

ต้องบอกว่าจริงๆ แล้วสิ่งที่ต้องมีเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ และอาจเคยได้ยินมากันบ้างแล้วแต่อาจไม่ได้จัดเป็นชุดสมรรถนะความสามารถ (Competency) ที่ต้องพัฒนาและฝึกฝนอยู่เป็นประจำในโลกของ VUCA

ผมขอใช้คำทับศัพท์ภาษาอังกฤษ ซึ่งประกอบไปด้วย Growth Mindset, Change Management Knowledge และ Survival Skill โดยขออธิบายขยายความดังต่อไปนี้ครับ

 “Growth Mindset” คือ กรอบความคิดที่เกิดจากความเชื่อที่ว่าคนเราจะเก่งขึ้นเมื่อพยายามมากขึ้น และมองความท้าทายหรือความล้มเหลวเป็นโอกาสในการพัฒนาตนเอง ซึ่งแน่นอนว่าจากสภาพแวดล้อมในโลกของ VUCA ย่อมจะมีความท้าทายและความล้มเหลวเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา

“Change Management Knowledge” คือความรู้ในการจัดการกระบวนการให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่

1) ระยะยอมรับถึงความจำเป็น (Unfreezing) เป็นขั้นตอนที่เงื่อนไขสภาพแวดล้อมและสถานภาพเดิมเกิดปัญหา ทำให้การดำเนินกิจการไม่เป็นที่น่าพอใจ เกิดวิกฤตการณ์เป็นตัวเร่งให้ฝ่ายต่างๆ ยอมรับและเห็นถึงความจำเป็นที่จะต้องมีการเปลี่ยนแปลง

2) ระยะดำเนินการเปลี่ยนแปลง (Changing) เป็นขั้นตอนของการวางแผนงาน สร้างวิธีการและเทคนิคต่างๆ ลงสู่การปฏิบัติเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปสู่สภาพที่ต้องการ

3) ระยะรักษาสภาพใหม่ให้อยู่กับตัวเรา ทีม และองค์กรได้ถาวร (Refreezing)

“Survival Skill” คือ ทักษะการเอาตัวรอด เน้นไปที่ฝึกให้เป็นคนช่างสังเกตสิ่งที่เห็น ได้ยิน และคาดการณ์ปัญหาล่วงหน้า ใช้ปฏิภาณไหวพริบตอบสนองต่อเรื่องที่เกิดขึ้นแบบกะทันหัน หรือคาดไม่ถึงอย่างรวดเร็ว เป็นต้น

ชุดสมรรถนะความสามารถ (Competency) เหล่านี้จะเป็นพื้นฐานที่ทำให้เรามีความพร้อมอยู่ในโลกของ VUCA ซึ่งเป็นปัจจัยแวดล้อมภายนอกที่ไม่สามารถควบคุมได้ 

และทุกคนจะต้องได้สัมผัส รวมทั้งรับผลกระทบไม่มากก็น้อย ทำให้เราอยู่กับมันด้วยความเข้าใจและใช้ชีวิตได้อย่างเหมาะสมสอดคล้องกับสถานการณ์ได้ต่อไป