เรือนจำในวันนี้

โดย..สลาตัน

ชีวิตที่เลือกได้ สั่งได้ เคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ ไม่ต้องย้ำซ้ำอยู่กับอารมณ์เดิมๆ ภายใต้ขอบเขตชีวิตที่ถูกจำกัด หลายคนชอบและต้องการเช่นนั้น แต่มีคนบางกลุ่มที่ไม่สามารถเลือกชีวิตได้ และต้องถูกจำกัดการเคลื่อนไหวในเขตต้องห้ามอย่าง “เรือนจำ” สถานที่ ที่ใครหลายคนไม่ต้องการเข้ามาเหยียบหรือเฉียดเดินผ่านมาไม่ว่ากรณีใดๆ ก็ตาม

หลายลมหายใจหลายชีวิตร้อยพ่อพันแม่ที่ต้องเข้ามาถูกจองจำในสถานที่แห่งนี้ หลายคนมองว่าอาจขาดโอกาสขาดความรู้ ขาดทักษะในการประกอบอาชีพหลังพ้นโทษ ใครที่คิดอย่างนั้นอยากให้ลบล้างออกจากเมโมรีความจำในสมองออกไปเสียทันที แล้วให้จดจำเรื่องราวความจริงหลังจากนี้ว่า

ทุกวันนี้ในเรือนจำมีการอบรมสั่งสอนให้การศึกษาแก่นักโทษทุกอย่าง เหมือนกับการศึกษาโลกข้างนอกทั่วไปทุกกระเบียบนิ้ว มีการสอนทักษะอาชีพ ไม่ว่าจะเป็นการวาดภาพ ปั้นเครื่องปั้น ทำอาหาร งานช่างประปา ไฟฟ้า ช่างเชื่อม ฯลฯ หลายสิ่งเกิดขึ้นในเรือนจำทั่วประเทศ เป้าหมายเพื่อต้องการให้นักโทษทุกคนเกิดความรู้ติดตัวนำไปประกอบอาชีพหลังพ้นโทษ

ชีวิตในโลกหลังกำแพงสูงที่เคยเล่าขานเป็นตำนานต่างๆ นานาว่า น่ากลัว ไม่มีการอบรมดูแล ไม่ฝึกฝนทักษะให้ผู้ต้องขัง ทุกวันนี้เรือนจำพัฒนาไปตามโลกาภิวัตน์ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างหยุดไม่อยู่ เรือนจำเองแม้ว่าจะเป็นสถานที่กักขังนักโทษผู้กระทำผิดกฎหมายอาญาในบ้านเมือง ต้องปรับตัวให้ทันสมัยเป็นเรือนจำที่ไม่ใช่แค่เรือนจำไว้ขังคนอย่างเดียว ตัวอย่างมากมายที่นักโทษประสบความสำเร็จหลังพ้นโทษไป แต่เราไม่ขอไปกล่าวถึง ไม่อยากไปสะกิดอารมณ์ของอดีตให้ลุกโชนขึ้นมา ซึ่งอาจไปทิ่มแทงใจได้ แม้ว่าจะเป็นอดีตก็ตาม ขอเลือกไม่กล่าวถึงจะดีกว่า แต่สังคมน่าจะเคยเห็นตัวอย่างนักโทษที่ประสบความสำเร็จ ได้ความรู้ทักษะชีวิตในเรือนจำไปประกอบอาชีพ ไม่หวนกระทำผิดซ้ำอีก

กรมราชทัณฑ์ไม่เคยหยุดหย่อนในการพยายามหาภาคีเครือข่ายเพื่อส่งเสริมความรู้แก่นักโทษจำนวน 3 แสนกว่าราย ในฐานะผู้นำ พ.ต.อ.ดร.ณรัชต์ เศวตนันทน์ อธิบดีกรมราชทัณฑ์ ร่วมกับกรมส่งเสริมวัฒนธรรมและมูลนิธิหนังสือเพื่อเด็ก ได้แสดงเจตนารมณ์การประสานความร่วมมือการส่งเสริมการอ่าน การเรียนรู้ให้แก่ผู้ต้องราชทัณฑ์

โดยเฉพาะกลุ่มผู้ต้องขังหญิงมีครรภ์ ผู้ต้องขังหญิงที่ให้กำเนิดบุตรในระหว่างต้องโทษและมีบุตรติดมารดา โดยใช้การอ่านหนังสือเป็นสื่อในลักษณะแม่อ่านให้ลูกฟัง ภายใต้โครงการ “แม่อยู่ในคุก ลูกอยู่ในครรภ์” เพื่อให้เกิดความผูกพันระหว่างแม่และลูก

โดยกรมราชทัณฑ์ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม และมูลนิธิหนังสือเพื่อเด็ก ได้ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือด้านการส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านในผู้ต้องขัง เพื่อแสดงเจตนารมณ์ในการส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านให้แก่ผู้ต้องขังหญิง พร้อมทั้งสร้างแรงบันดาลใจและกระตุ้นการอ่าน การเขียน การเรียนรู้ให้แก่ผู้ต้องขัง ผ่านกิจกรรมการอ่านหนังสือดีมีคุณภาพ ที่ได้รับการพิจารณาจากคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิที่ได้รับการยอมรับในวงการนักอ่าน เพื่อสร้างพฤติกรรมและนิสัยรักการอ่าน รวมทั้งสร้างสภาพแวดล้อมในเรือนจำและทัณฑสถานที่เอื้อต่อการส่งเสริมการอ่าน

ทั้งหมดสะท้อนให้เห็นว่า เรือนจำไม่ใช่แหล่งบ่มเพาะอาชญากรรมเสมอไป กิจกรรมที่เล่าเขียนมาน่าจะบ่งบอกสังคมได้บ้างว่าผู้ต้องขังทุกคนแม้จะทำความผิดมา แต่เมื่อเข้ามาอยู่ภายใต้รั้วรอบชอบชิดในเรือนจำ ทุกคนก็ยังได้รับโอกาส ได้รับความรู้ติดตัวไป ไม่ใช่การถูกตัดขาดจากโลกภายนอก ที่สุดแล้วทุกภาคส่วนมุ่งแก้ไขฟื้นฟู พัฒนาพฤตินิสัยผู้ต้องขัง อย่างเป็นระบบและเป็นรูปธรรมเพื่อคืนคนดี มีคุณค่า สู่สังคม ได้อย่างแท้จริง