จรรยาบรรณคือ?

โดย...e-ช้าน [email protected]

ไม่อยากเขียนถึงเรื่อง “ปอ ทฤษฎี” ด้วยเห็นว่าเรื่อง “ความสูญเสีย” ไม่ว่าของครอบครัวใด ย่อมเป็นความเศร้าโศกเสียใจมากกว่าครั้งไหนๆ ของชีวิต ซึ่งไม่ควรนำมาตอกย้ำใดๆ อีก

แต่อดไม่ได้ เพราะมีการวิพากษ์วิจารณ์การทำหน้าที่ของ “สื่อ” กรณีนักข่าวและช่างภาพรุมกันกดชัตเตอร์ขณะมีการเคลื่อนย้ายศพปอกันสะท้านเมือง

ถ้าไม่เขียนถึง เดี๋ยวจะมีคนกล่าวหาว่าแมลงวันไม่กล้าตอมแมลงวัน

ความจริงแล้ว วงการสื่อได้มีความพยายามหลายครั้งในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เพื่อจัดระเบียบการนำเสนอภาพข่าว กระทั่งปัจจุบันยกระดับมาสู่การเบลอภาพ แต่ก็ถือว่ายังไม่บรรลุตามเจตนารมณ์สูงสุด นั่นคือไม่มีการนำเสนอภาพผู้เสียชีวิตผ่านสื่อทุกแขนง

จะเห็นได้ว่าหนังสือพิมพ์หัวสี และข่าวโทรทัศน์ยังให้ “คุณค่า” ความตายของเพื่อนมนุษย์เป็น “สินค้า” ที่มีความดึงดูดใจ และเป็นเรื่องที่อยู่ในความสนใจของผู้รับข่าวสารอยู่อย่างต่อเนื่อง

เราจึงยังเห็น “ภาพศพ” อยู่บนหน้าหนังสือพิมพ์ หรือแม้แต่ในข่าวโทรทัศน์ นั่นแปลว่าความพยายามที่สมาคมวิชาชีพสื่อได้ผลักดันกันตลอดช่วงระยะเวลาที่ผ่านมา ยังไม่ประสบความสำเร็จตามความมุ่งหมายที่แท้จริง

กรณีความสูญเสียของ “ครอบครัวสหวงษ์” จึงน่าจะเป็นโอกาสที่สมาคมวิชาชีพสื่อควรหยิบยกมาพิจารณาหาทางผลักดันกฎเกณฑ์การทำหน้าที่สื่อว่าด้วยการนำเสนอภาพข่าวกันอีกครั้ง

คราวนี้คงต้องแสวงหาความร่วมมือจากตัวแทนช่างภาพ นักข่าว บรรณาธิการ ตลอดจนเจ้าของกิจการสื่อทุกแขนงเข้าร่วมพูดคุย เพื่อนำ “จรรยาบรรณ” ของวิชาชีพมาแปลงเป็นข้อตกลงร่วมกัน และนำไปสู่การปฏิบัติให้เป็นรูปธรรม

อย่างไรก็ตาม คงไม่ใช่พิจารณากันเฉพาะกรณีปอกรณีเดียว หลายปีมานี้เราเผชิญเหตุการณ์ความสูญเสียจากความขัดแย้งทางการเมืองมาต่อเนื่อง มีทั้งผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตกันเกลื่อนถนน แม้ทางสมาคมสื่อได้เรียกร้องให้หลีกเลี่ยงการนำเสนอภาพเหยื่อความรุนแรงเหล่านี้มาต่อเนื่อง แต่ก็ได้รับความร่วมมือบ้าง ไม่ได้รับความร่วมมือบ้าง

จึงเป็นการซ้ำเติมความสูญเสียทั้งต่อญาติและต่อสังคมของเราเอง ถ้าจะกล่าวกันให้ถึงที่สุด นี่เป็นการตอกย้ำถึงการละเมิดสิทธิมนุษยชนในสังคมไทยโดยสื่อมวลชนอย่างร้ายแรง

ฉะนั้น ภาพอุจาด ฆาตกรรม ข่มขืน และความตายในทุกกรณี ควรหยุดนำเสนอบนสื่อสิ่งพิมพ์ หยุดนำมาเสนอซ้ำแล้วซ้ำเล่าผ่านหน้าจอทีวี

เพราะนี่คือการสร้างพฤติกรรมการเลียนแบบ สร้างความชินชาต่อการสูญเสีย ซึ่งก็คือความรุนแรงรูปแบบหนึ่งของสังคมด้อยพัฒนา

ถ้าไม่ฉวยโอกาสนี้ “สื่อมวลชน” ก็จะถูกดูหมิ่นเหยียดหยามว่าอาชีพพวกเราไร้เกียรติ ไร้ศักดิ์ศรี และไม่มีสำนึกแห่งวิชาชีพ ซึ่งป่วยการจะมาอธิบายว่า ทุกสังคมย่อมมีทั้งคนดีและคนไม่ดี คำๆ นี้มันก็แค่ “ข้อแก้ตัว” ที่ไม่เคยช่วยให้สังคมไหนดีขึ้น