ธรรมปาละ

โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย

วันนี้เป็นวันพระใหญ่ คือ วันวิสาขบูชา เป็นวันมหามงคล ตรงกับ 2,600 ปีแห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า และอุบัติขึ้นของพระพุทธศาสนา จึงขอพักเรื่องอื่นๆ เอาไว้ก่อน

เมื่อถึงวันวิสาขบูชา สถานที่สำคัญอันเกี่ยวเนื่องกัน ได้แก่ พุทธคยา ซึ่งเป็นสถานที่ทรงตรัสรู้ ณ โคนต้นพระศรีมหาโพธิ์ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา โดยถ้าใครเคยเดินทางไปพุทธคยาก็ต้องได้รับข้อมูลของมหาบุรุษอีกท่านในอดีต ที่มีส่วนนำพุทธคยากลับคืนมาสู่การดูแลของชาวพุทธนั่นก็คือ ท่าน อนาคาริก ธรรมปาละ

ท่านอนาคาริก เกิดในตระกูลชาวพุทธผู้มั่งคั่ง ในเมืองโคลัมโบ ประเทศศรีลังกา เมื่อปี 2407 แต่ยุคนั้นพระพุทธศาสนาเสื่อมโทรมต่างชาติเข้ารุกราน มีการว่าจ้างกลุ่มมิจฉาชีพด่าทอพระภิกษุสามเณร เด็กถูกยัดเยียดให้มีชื่อแบบต่างชาติ ถูกบังคับให้เปลี่ยนศาสนา แต่ท่านอนาคาริกไม่ยินยอม และมักจะถูกลงโทษเมื่อลาเรียนเพื่อไปประกอบพิธีทางศาสนาพุทธในวันวิสาขบูชา

เมื่อท่านเติบใหญ่ท่านเบนเป้าทำงานเพื่อพระศาสนา และประกาศสละงานบ้านเรือน ถือเพศเป็นพรหมจรรย์เป็น อนาคาริก

มูลเหตุที่ทำให้ท่านเดินทางออกจากศรีลังกาเข้ามายังอินเดีย เนื่องจากได้อ่านหนังสือพุทธประวัติของ เซอร์ เอ็ดวิน อาร์โนลด์ ชื่อ ประทีบแห่งทวีปเอเชีย ซึ่งสะท้อนความสลดใจหลังจากเดินทางไปยังพุทธคยา ซึ่งขณะนั้นถูกยึดครองโดยพวกมหันต์

มหาเจดีย์พุทธคยา แม้จะสร้างขึ้นโดย พระเจ้าอโศกมหาราช แต่ภายหลังเมื่อกองทัพมุสลิมบุกโจมตีอินเดีย พุทธคยาก็ถูกปล่อยให้รกร้างจนพวกพราหมณ์มหันต์ ของฮินดู เข้ามายึดครอง เหยียบย่ำ

ท่านอนาคาริกธรรมปาละพร้อมคณะเดินทางมายังพุทธคยา เพื่อหวังนำกลับคืนสู่การดูแลของชาวพุทธ แต่ถูกต่อต้านบางช่วงถึงขั้นโดนทำร้าย และแม้จะมีการนำเรื่องขึ้นสู่ศาล โดยศาลชั้นต้นชี้ขาดให้ชาวพุทธชนะ แต่ศาลฎีกากลับให้มหันต์ชนะ

ท่านและพระสงฆ์จึงโดนขับออกจากพุทธคยา แต่ท่านยังรณรงค์บรรยายเขียนหนังสือแจกจ่ายให้ชาวอินเดียทั่วไปได้อ่าน ทำให้บุคคลสำคัญของอินเดียในขณะนั้นเห็นใจสนับสนุน

ช่วงปัจฉิมวัยท่านได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมื่อพาราณสี และมรณภาพไปเมื่อปี 2476 โดยความพยายามนำพุทธคยากลับคืนมาก็ยังไม่สำเร็จ

แต่ภายหลังเมื่ออินเดียได้รับเอกราชจากอังกฤษ รัฐบาลของอินเดียออกกฎหมายโอนพุทธคยาเป็นของรัฐบาล โดยแต่งตั้งคณะกรรมการ 8 คน เป็นผู้ดูแลเป็นฝ่ายฮินดูและพุทธอย่างละครึ่ง ส่วนประธานเป็นนายอำเภอเมืองคยา และใช้บังคับจนถึงปัจจุบัน

ชื่อของท่านอนาคาริกธรรมปาละ จึงเป็นอมตะและได้รับการระลึกถึงด้วยความเคารพสูงสุดจากชาวพุทธตลอดมา