พระปรีชาในธรรม

โดย สธน เปลี่ยนจันทรสิริตระกูล

แม้ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงผนวช 15 วัน แต่เป็น 15 วันที่ทรงศึกษาพระธรรมวินัยทุกวัน โดยมีพระผู้ใหญ่เวียนมาถวายธรรมวินัยสลับกันทุกวัน ถ้าพูดแบบชาวบ้านทรงบวชเรียนจริงๆ และแม้ทรงลาผนวชแล้วก็ทรงศึกษาและปฏิบัติธรรมเป็นแบบอย่างของชาวพุทธที่ดี จึงไม่แปลกใจที่ทรงแตกฉานและเข้าใจในพุทธธรรมลึกล้ำ หากใครเคยดูคลิปที่นักข่าวบีบีซีขอพระบรมราชานุญาตสัมภาษณ์ในปี 2522 เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา คำตอบของพระองค์ต้องบอกว่าช่างลึกล้ำมาก

นักข่าวทูลถามว่า "พระพุทธศาสนาและหลักพุทธธรรมมีความสำคัญอย่างไรกับพระองค์ในฐานะกษัตริย์"

ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงตอบว่า "หลักธรรมในศาสนาพุทธ มีความซับซ้อนและมีหลายระดับ ระดับสูงสุด คือการบรรลุซึ่งความบริสุทธิ์สมบูรณ์ในตัวตนของเรา ซึ่งเป็นสิ่งที่คุณเรียกว่า ความเห็นแก่ตัว

มันเป็นแรงจูงใจที่เห็นแก่ตัวก็จริง เป็นความเห็นแก่ตัวโดยแท้ แต่การจะบรรลุความบริสุทธิ์นี้ได้ เราต้องกระทำทุกสิ่งที่ไม่เป็นการเห็นแก่ตัว ซึ่งสำหรับคุณอาจมองว่าเป็นแนวคิดที่ขัดแย้งกัน

เราต้องยอมเสียสละ ต้องปล่อยวางทุกสิ่งที่เรายึดมั่นถือมั่นว่าเป็นของเรา จิตอันเป็นกุศลก็ถือเป็นหนึ่งในการละทิ้งซึ่งความเห็นแก่ตัว"

นักข่าวบีบีซีกราบทูลถามต่อว่า "การทำสมาธิมีความสำคัญต่อการบรรลุถึงระดับนี้แค่ไหน"

ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงตอบว่า "การทำสมาธิเป็นธรรมปฏิบัติที่สำคัญมาก เพราะว่าคุณต้องเริ่มจากจิตที่มีสมาธิ จิตต้องนิ่ง เพื่อจะได้เกิดความสงบ อาจไม่ใช่ความสงบอันยาวนาน แต่เป็นความสงบชั่วขณะที่จะช่วยให้คุณได้เห็นในหลายๆ สิ่ง จากนั้น ด้วยจิตที่สงบนี้ คุณจะสามารถเข้าใจสิ่งต่างๆ ได้กระจ่างชัดขึ้น"

นักข่าวกราบทูลถามต่อว่า "พระองค์ทรงมองว่าเป็นไปได้ไหมที่ใครสักคนจะฝักใฝ่ระบบคอมมิวนิสต์ ศรัทธาอย่างจริงจังในระบบคอมมิวนิสต์และในศาสนาพุทธไปพร้อมกัน"

พระองค์ตรัสถามกลับว่า "แล้วศรัทธาอย่างจริงใจในระบอบคอมมิวนิสต์ที่คุณหมายถึง คือแบบไหนล่ะ"

นักข่าวกราบทูลว่า "คนที่เชื่อมั่นในระบอบคอมมิวนิสต์"

ในหลวงรัชกาลที่ 9 "คนที่ต้องการอยู่สูงสุดเหนือทุกสิ่งน่ะหรือ"

นักข่าวบีบีซี "คนที่เชื่อมั่นในอุดมการณ์และข้อตกลงของระบอบคอมมิวนิสต์"

ในหลวง "เราคิดว่า เป็นเรื่องยากที่จะนิยามคำว่าศรัทธาอย่างจริงใจ คุณอาจมีความศรัทธาอย่างจริงใจ แต่สิ่งนั้นอาจเป็นเรื่องผิด เราไม่แน่ใจว่า ศรัทธาอย่างจริงใจในที่นี้จะใช้ได้ไหม

ปกติแล้วคนที่ทำงานด้านการเมือง ไม่ว่าจะใช้ระบอบแนวคิดใด ย่อมต้องการอยู่สูงสุดเหนือทุกสิ่งทั้งนั้น

ถ้าคุณลองนึกถึงศาสนาพุทธ ไม่มีชาวพุทธคนไหนต้องการอยู่สูงสุดเหนือทุกสิ่ง เพราะไม่มีจุดที่สูงสุดหรือต่ำสุด มีเพียงความบริสุทธิ์อันสมบูรณ์"