แชร์... ระดมทุนนอกระบบ แบบถูกกฎหมาย

โดย...โพสต์ทูเดย์ WEALTH

ก็อย่างที่รู้ๆ กันว่า สำหรับคนที่ไม่มีเงินเดือน ไม่มีรายได้ประจำ การกู้ยืมจากสถาบันการเงินเป็นเรื่องยาก (มากกว่ามนุษย์เงินเดือน แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มีทางเป็นไปได้) โดยเฉพาะการเริ่มต้นทำกิจการในช่วงแรกๆ ที่ยังถือว่า “ไม่มีประวัติทางธุรกิจ”

บางคนเมื่อหมดหนทางจริงๆ จึงหันไปหา “เงินกู้นอกระบบ” ซึ่งดอกเบี้ยขูดเลือดขูดเนื้อกันมากๆ เพราะอาจจะโดนไปถึง “ร้อยละยี่ต่อวัน” หรือกู้มา 100 บาท จะต้องจ่ายดอกเบี้ยทุกวัน วันละ 20 บาท ถ้าเป็นแบบนี้ แค่ 5 วันดอกเบี้ยก็เท่าเงินต้นไปแล้ว

แต่หลายคนยังพอมีช่องทางหาเงินด้วยวิธีการ “ระดมทุน” จากกลุ่มเพื่อน คนรู้จักที่ไว้เนื้อเชื่อใจกัน โดยการ “เล่นแชร์” ซึ่งแม้ว่าจะเป็นการระดมทุนกันแบบนอกระบบ แต่การเล่นแชร์ก็มีกฎหมายรองรับ

เมื่อปี 2534 มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติการเล่นแชร์ พ.ศ. 2534 ที่อนุญาตให้ประชาชนคนธรรมดาสามารถเล่นแชร์ได้ โดยที่ “การเล่นแชร์ หมายความว่า การที่บุคคลตั้งแต่สามคนขึ้นไปตกลงกันเป็นสมาชิกวงแชร์ โดยแต่ละคนมีภาระที่จะส่งเงินหรือทรัพย์สินอื่นใด รวมเข้าเป็นทุนกองกลางเป็นงวดๆ เพื่อให้สมาชิกวงแชร์หมุนเวียนกันรับทุนกองกลางแต่ละงวดนั้นไปโดยการประมูลหรือโดยวิธีอื่นใด และให้หมายความรวมถึงการรวมทุนในลักษณะอื่นตามที่กำหนดในกฎกระทรวงด้วย”

และการเล่นแชร์นี้จะต้องอยู่ภายใต้กรอบกฎหมายที่กำหนดว่า เท้าแชร์ หรือนายวงแชร์ (รวมถึงผู้ที่สัญญาว่าจะใช้เงินหรือทรัพย์สินอื่นใดแทนนายวงแชร์หรือผู้จัดให้มีการเล่นแชร์ด้วย) จะต้อง...

1.เป็นนายวงแชร์ไม่เกิน 3 วง

2.มีจำนวนสมาชิกวงแชร์รวมกันทุกวงไม่เกิน 30 คน (แต่ไม่ได้ห้ามว่าจะต้องมีจำนวน “มือ” ไม่เกิน 30 มือ)

3.มีทุนกองกลางต่อ 1 งวดรวมกันทุกวงไม่เกิน 3 แสนบาท

4.ไม่ได้รับประโยชน์ตอบแทนอย่างอื่น นอกจากสิทธิที่จะได้เงินแชร์หรือเงินกองกลางงวดใดงวดหนึ่ง โดยไม่เสียดอกเบี้ย

เท้าแชร์ที่ไม่ทำตามกฎหมายนี้ ต้องระวางจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 1 แสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

ถ้าเป็น “นิติบุคคล” กฎหมายห้ามเด็ดขาด หากฝ่าฝืนจะต้องระวางโทษปรับตั้งแต่ 1-3 เท่าของทุนกองกลางแต่ละงวดของทุกวงแชร์ แต่ต้องไม่ต่ำกว่า 2 แสนบาท

นอกจากนี้ ยังห้ามไม่ให้นิติบุคคลสัญญาว่าจะใช้เงินหรือทรัพย์สินอื่นใดแทนนายวงแชร์หรือผู้จัดให้มีการเล่นแชร์หรือสมาชิกวงแชร์ ถ้าฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 2 แสนบาท

ไม่ใช่แค่ตัวนิติบุคคลจะมีโทษเท่านั้น แต่กรรมการผู้จัดการ หรือผู้บริหารนิติบุคคลนั้น ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 3 แสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าไม่มีส่วนในการกระทำความผิด

นอกจากนี้ ยังห้ามไม่ให้โฆษณาชี้ชวนให้ประชาชนทั่วไปเข้าร่วมเล่นแชร์ หากฝ่าฝืนจะต้องถูกปรับไม่เกิน 5 หมื่นบาท (เพราะฉะนั้นขอให้เข้าใจตรงกันว่า บทความนี้เป็นเพียงการให้ความรู้ ไม่ได้เป็นการโฆษณาชี้ชวนให้ร่วมเล่นแชร์แต่อย่างใด)

กลุ่มงานป้องปรามการเงินนอกระบบ สำนักงานปลัดกระทรวงการคลัง กระทรวงการคลัง เคยให้ข้อมูลไว้ว่า ถ้าเท้าแชร์หนี หรือสมาชิกหนี สามารถฟ้องร้องดำเนินคดีได้ โดยแบ่งเป็น 2 กรณี คือ

1.เท้าแชร์มีเจตนาทำวงแชร์จริงๆ แต่เกิดปัญหาบางอย่างจนไม่สามารถส่งมอบเงินให้กับสมาชิกวงแชร์ได้ลูกแชร์สามารถฟ้องบังคับคดีทางแพ่งได้ แม้ว่าจะไม่มีเอกสารหลักฐาน เพราะการเล่นแชร์ไม่ถือเป็นการกู้ยืมตามกฎหมาย เพราะฉะนั้นจึงใช้เฉพาะพยานบุคคล

2.เท้าแชร์ไม่มีเจตนาจะทำวงแชร์ แต่อ้างว่าจะทำวงแชร์ พอได้เงินงวดแรกก็หอบเงินหนีไป ลูกแชร์สามารถแจ้งความดำเนินคดีอาญา ฐานฉ้อโกง ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341

แต่ถ้าลูกแชร์หนี หลังจากเท้าแชร์สำรองจ่ายให้ลูกแชร์คนอื่นๆ ไปแล้ว เท้าแชร์สามารถฟ้องร้องดำเนินคดีอาญา ฐานยักยอกทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352 หรือจะฟ้องในทางแพ่งก็ได้ (แล้วแต่กรณี)

เล่นแชร์ไม่ผิดกฎหมาย เป็นได้ทั้งช่องทางออม และแหล่งเงินกู้ แต่ก่อนจะโดดไปร่วมต้องดูให้แน่ใจว่าทั้งเท้าแชร์และเพื่อนร่วมวงแชร์น่าเชื่อถือมากแค่ไหน