ถ้าโลกนี้ไม่มี ถุงพลาสติก

ได้ชมรายการสามัญชนคนไทย ของคุณมาโนช พุฒตาล ตอน “มนุษย์ถุงพลาสติก” แล้วฉุกคิดได้ว่า “ถ้าโลกนี้ไม่มีถุงพลาสติก” เราจะอยู่กันได้หรือไม่ ในทุกวันเราจะต้องใช้ถุงพลาสติกกันตั้งแต่ตื่นนอนตอนเช้าจนกลับเข้าหัวถึงหมอน เคยคำนวณไหมว่าใช้ถุงพลาสติกต่อคนเท่ากับกี่ใบต่อวัน

จากงานวิจัยพบว่าคนใช้ถุงพลาสติกเฉลี่ยคนละ 8 ใบ/วัน ถ้าเอาทั้งหมดมาพันรอบโลกจะพันได้ถึง 4 รอบทีเดียว เราใช้ถุงพลาสติกกันมากมายและเหลือทิ้งไว้เป็นขยะ แต่กว่าจะได้ถุงพลาสติกมา 1 ใบนั้น ต้องแลกมันมาด้วยทรัพยากรธรรมชาติ แถมกระบวนการผลิตถุงพลาสติกยังส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม

คุณมาโนชพาไปบุกโรงงานผลิตถุงพลาสติก ตลาดสด และสุดท้ายตามไปดูโรงงานคัดแยกถุงพลาสติกเพื่อรีไซเคิล เมื่อถุงพลาสติกยังจำเป็นในชีวิตประจำวัน จะดีกว่าไหมหากเราใช้มันอย่างคุ้มค่าและรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม เราหันมาร่วมกันลด ละ เลิกการใช้ถุงพลาสติกกันดีกว่า อย่างน้อยก็ยังดีกว่าไม่เริ่มต้นและไม่ทำสิ่งใดๆ เลย

ถ้าไม่มีถุงพลาสติก เราจะเริ่มต้นที่ไหนและทำอย่างไร คำตอบคือเริ่มที่ตัวเราก่อน นึกถึงคนญี่ปุ่นที่เริ่มรณรงค์การใช้ถุงผ้า ช้อนและตะเกียบตลอดจนภาชนะใส่อาหารส่วนตัว นอกจากจะสะอาดแล้ว การใช้ถุงผ้าใส่ของที่ไปช็อปปิ้งทำให้ประหยัด ในฮ่องกงถ้าเอาถุงพลาสติกด้วยคิดเงิน 5 บาทหรือ 1 เหรียญ เราก็สร้างวัฒนธรรมใหม่โดยชี้ให้เห็นว่าการเพิ่มขยะในเมืองเป็นวัฒนธรรมอันน่ารังเกียจในสังคม

หากเลี่ยงไม่ได้จะต้องใช้ภาชนะบรรจุใส่ ก็ควรเลือกใช้วัสดุประเภทย่อยสลายหรือกินได้ (Food grade) ในต่างประเทศผลิตช้อน ส้อม หรือภาชนะ ที่กินได้ (All you can eat) ซึ่งทำจากมันสำปะหลังบ้าง มันอาลูบ้างแล้วนำไปขึ้นรูป ปรุงแต่งกลิ่นให้เหมาะกับการเป็นอาหาร ไม่เหลือสิ่งใดให้เป็นขยะเลย สามารถย่อยสลายได้ในธรรมชาติ

บ้านเราในอดีตก่อนจะมีถุงพลาสติกใช้ เราใช้วัสดุธรรมชาติต่างๆ มากมายห่อหุ้มอาหาร เช่น ใบตอง ใบจาก ใบบัว ใบไม้ต่างๆ มากมาย หรือใช้ปิ่นโต ปัจจุบันการใช้วัสดุธรรมชาติมาห่อหุ้มผลิตภัณฑ์เพื่อความสวยงามทดแทนพลาสติกกำลังเป็นกระแสในความนิยม เพราะนอกจากจะเพิ่มมูลค่าให้ผลิตภัณฑ์แล้วยังให้ความรู้สึกเอื้ออาทรต่อโลกใบนี้ หากหีบห่อเหล่านี้ถูกออกแบบให้นำกลับมาใช้ใหม่ได้ก็จะทำให้สามารถช่วยลดขยะลงไปได้ในทางอ้อม

แม้แต่พระสงฆ์เองก็หนีไม่พ้นความสะดวกสบายของคนไทย การตักอาหารร้อนๆ ใส่ถุงพลาสติกนั้น ให้ความสะดวกสบายและรวดเร็วแต่ก็ควรคำนึงถึงสุขภาพของพระสงฆ์ด้วย เพราะถุงพสาสติกนอกจากจะเพิ่มขยะภายในวัดแล้ว ความร้อนจากอาหารยังสามารถละลายสารก่อมะเร็งออกมาได้ ควรรณรงค์ให้มีใส่บาตรด้วยปิ่นโต กระติ๊บข้าว แล้วหมุนเวียนให้ลูกศิษย์วัดนำกลับมาคืนเพื่อใส่บาตรในวันต่อๆ ไป หรืออาจใช้ใบตองห่อเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทยไปด้วยในตัว

สิ่งสำคัญที่สุด คือ การสร้างวัฒนธรรมใหม่และจิตสำนึกให้คนไทยเข้าใจว่าสิ่งแวดล้อมเป็นเรื่องใกล้ตัว พลาสติกกับมะเร็งเป็นของคู่กัน ถ้าผู้คนใส่ใจสุขภาพและเห็นว่าไม่ปลอดภัย คนจะไม่ใช้แต่ถุงพลาสติกอยู่ตลอดเวลาและจะคำนึงถึงบาปบุญคุณโทษในการนำไปใช้กับพระสงฆ์ ในระยะยาววัฒนธรรมการใช้ถุงพลาสติกก็จะลดบทบาทลง กลับมาใช้สิ่งของทดแทนตามหลัก 3R ; Reduce, Reuse, Recycle