หนี้ครัวเรือน

โดย...ชัตน์วรี

ขณะนี้หลายคนมีความกังวลกับ “ปัญหาหนี้ครัวเรือน” โดยล่าสุดสถาบันจัดอันดับความน่าเชื่อถือ ฟิทช์ เรทติ้งส์ ระบุว่า ระดับของหนี้ครัวเรือนของไทยและมาเลเซียอยู่ในระดับสูงสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ 86% และ 88% ตามลำดับเมื่อสิ้นปี 2557 ซึ่งมีผลต่อเสถียรภาพเศรษฐกิจ ทั้งนี้หนี้ครัวเรือนไทยเพิ่มขึ้นมากในช่วงปี 2553-2556 ส่วนหนึ่งเป็นเพราะโครงการรถคันแรกและโครงการบ้านหลังแรก

“หนี้ครัวเรือน” ตามนิยามของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) หมายถึง เงินให้กู้ยืมที่สถาบันการเงินให้แก่บุคคลธรรมดาที่มีถิ่นที่อยู่ในประเทศ ซึ่งบุคคลธรรมดาอาจนำเงินที่กู้ยืมไปใช้เพื่อการจับจ่ายใช้สอยต่างๆ หรือเพื่อประกอบธุรกิจ โดยข้อมูลหนี้ครัวเรือนจะครอบคลุมเฉพาะเงินให้กู้ยืมของสถาบันการเงินที่ ธปท.เก็บข้อมูลได้ ดังนั้นหนี้ครัวเรือนในที่นี้ จึงไม่รวมหนี้นอกระบบ

ในมุมมอง ธปท. ผลกระทบของหนี้ครัวเรือนต่อระบบสถาบันการเงินไทยคาดว่ายังค่อนข้างจำกัด เนื่องจากผู้ปล่อยกู้หลักแก่ภาคครัวเรือน 3 อันดับแรก คือ ธนาคารพาณิชย์ สถาบันการเงินเฉพาะกิจ และสหกรณ์ออมทรัพย์ คิดเป็น 87% ของหนี้ครัวเรือนทั้งระบบ ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของทางการและมีกลไกการดูแลความเสี่ยง และส่วนใหญ่จะกู้ยืมเพื่อใช้ลงทุนในสินทรัพย์ เช่น บ้าน รถยนต์ ซึ่งถือว่าเป็น
สินเชื่อที่มีหลักประกัน ดังนั้นเมื่อผิดนัดชำระสถาบันการเงินสามารถยึดทรัพย์เพื่อขายชำระหนี้ได้ 

สำหรับมาตรการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนในต่างประเทศ จะใช้วิธีการกำหนดระดับสัดส่วนภาระหนี้ต่อรายได้ (Debt Service Ratio : DSR) โดยหน่วยงานที่มีอำนาจกำกับดูแลสถาบันการเงินจะออกกฎบังคับหรือขอความร่วมมือไม่ให้สถาบันการเงินปล่อยสินเชื่อแก่ผู้กู้ที่มีระดับ DSR สูงเกินกว่าระดับที่อาจส่งผลให้ผู้กู้เริ่มมีปัญหาในการชำระหนี้ และมีความเสี่ยงต่อสถาบันการเงิน ตัวอย่างเช่น ระดับ DSR ของผู้กู้ที่ไม่เกิน 60% หมายความว่า ผู้กู้ที่มีรายได้เฉลี่ย 100 บาท/เดือน หากมีหนี้ที่ต้องจ่ายเกินกว่า 60 บาท/เดือน จะไม่สามารถกู้ยืมเงินเพิ่มได้

ทั้งนี้ ในมาเลเซีย ฮ่องกง สิงคโปร์ นำมาตรการ DSR มาใช้แก้ปัญหาหนี้ครัวเรือน รวมถึงปัญหาฟองสบู่อสังหาริมทรัพย์ สำหรับประเทศไทยนั้นสถาบันการเงินจะประเมินความสามารถการชำระหนี้ โดยดูข้อมูลประวัติการชำระเงินจากบริษัท ข้อมูลเครดิตแห่งชาติ (เครดิตบูโร) มาประกอบการปล่อยสินเชื่อ