การพัฒนาอย่างยั่งยืน ที่ยังไม่ยั่งยืน

แนวความคิดเรื่องการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Development) ได้รับการยอมรับอย่างมากจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน โดยถูกนำไปใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก ตลอดระยะเวลากว่า 20 ปี มาแล้ว

แต่ทุกวันนี้ปรากฏว่าการพัฒนาอย่างยั่งยืน ยังไม่มีประสิทธิภาพและเห็นผลในทางปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมชัดเจน จึงทำให้แนวความคิดดังกล่าว ยังไม่บรรลุเป้าหมาย และยังไม่ยั่งยืนตามที่ทุกภาคส่วนคาดหวังไว้ จนเกิดประเด็นสงสัยว่าทำไมการพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงยังไม่ยั่งยืน

เมื่อพิจารณาจากกรอบแนวความคิดของการพัฒนาที่ยั่งยืนแล้ว จะพบว่าหลักการพัฒนาอย่างยั่งยืนไม่ใช่เรื่องใหม่แต่อย่างใด แต่เป็นการคิดแบบรอบคอบ ระมัดระวัง และรัดกุมมากขึ้นกว่าเดิม จากการที่การประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมจะมุ่งหวังในเรื่องของการสร้างรายได้ และมี “กำไร” แต่อย่างเดียว โดยมีการบูรณาการและพิจารณาหลักการแนวความคิดและองค์ประกอบต่างๆ อย่างเป็นองค์รวม ครอบคลุม 3 มิติหลัก ได้แก่ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม คือ การประกอบธุรกิจอุตสาหกรรมจะต้องดำเนินการโดยคำนึงถึงเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ทั้ง 3 อย่างไปพร้อมๆ กัน เพื่อให้เกิดความยั่งยืนต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังต้องคำนึงถึงผลกระทบของการเปลี่ยนแปลง หรือการพัฒนาในระยะยาวด้วย

อย่างไรก็ตาม แนวความคิดของการพัฒนาอย่างยั่งยืนไม่ได้ระบุว่าจะต้องให้ความสำคัญกับทุกมิติเท่ากัน เพียงแต่ให้คำนึงถึงองค์ประกอบอย่างรอบด้าน และให้ครบทุกมิติ เนื่องจากการนำแนวความคิดดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในแต่ละกรณีจะขึ้นอยู่กับบริบทและความจำเป็น เช่น ในธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ที่มีเงินลงทุนและทรัพยากรไม่มากนัก อาจให้ความสำคัญกับมิติด้านเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมเป็นหลักก่อน และเมื่อองค์กรมีผลกำไรและสามารถอยู่รอดได้แล้ว จึงค่อยแบ่งปันคืนกลับไปให้กับสังคมในภายหลัง

ในขณะที่ธุรกิจอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่มีเงินลงทุนและทรัพยากรมาก อาจจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับมิติด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมควบคู่ไปกับการประกอบกิจการตั้งแต่เริ่มต้นตอนแรกเลย ซึ่งจะทำให้ได้รับความไว้วางใจจากชุมชนและสังคม เพื่อให้สามารถดำเนินธุรกิจอุตสาหกรรมได้อย่างยั่งยืน

กระบวนการพัฒนาที่มีการบูรณาการเพียงแค่บางส่วน (Partial Integration) แต่ไม่ครบองค์ประกอบทั้ง 3 มิติ จะไม่ถือว่าเป็นการพัฒนาอย่างยั่งยืน เช่น (1) การบูรณาการระหว่างมิติด้านเศรษฐกิจและด้านสังคมจะเรียกว่า “Equitable” ซึ่งแสดงถึงความเท่าเทียมกันทางสังคมจากการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (2) การบูรณาการระหว่างมิติด้านเศรษฐกิจและด้านสิ่งแวดล้อมจะเรียกว่า “Bearable” ซึ่งหมายถึงการที่ระบบนิเวศ หรือสภาพแวดล้อมยังสามารถรองรับมลพิษและของเสียต่างๆ จากการพัฒนาทางเศรษฐกิจได้ และ (3) การบูรณาการระหว่างมิติด้านสังคมกับด้านสิ่งแวดล้อมจะเรียกว่า “Viable” ซึ่งแสดงถึงการอยู่ร่วมกันได้ระหว่างสังคมกับสิ่งแวดล้อม

ถึงแม้ว่าหลักการหรือแนวความคิดของการพัฒนาอย่างยั่งยืน จะได้รับการยอมรับจากทุกภาคส่วนอย่างกว้างขวางในระดับสากลว่าเป็นหลักการที่ดีและมีประโยชน์ต่อทุกภาคส่วน แต่อย่างไรก็ตามตลอดระยะเวลากว่า 20 ปีที่ผ่านมา หลักการนี้ยังคงมีปัญหาและอุปสรรคอยู่หลายประการในการนำไปประยุกต์ใช้ให้ได้ผลสัมฤทธิ์ในทางปฏิบัติ

โดยเฉพาะกรณีที่เกี่ยวข้องกับแนวความคิดในด้านของการสร้างรายได้ และสร้างกำไรของผู้ประกอบการ ครับผม!