แกะสูตรขนมท้องถิ่น'แม่สมาน'พลิกแบรนด์เมืองเพชรฯ ขึ้นเซเว่นฯ

โดย...ดวงใจ จิตต์มงคล

ตลอดเส้นทางถนนเพชรเกษมจากกรุงเทพฯ มุ่งสู่ภาคใต้ หรือย้อนกลับเข้ามายังเมืองหลวง ที่นักเดินทางจะพบหน้าด่านสำคัญ ร้านขนมหวานเมืองเพชรบุรีสารพัดยี่ห้อ ทั้งแม่กิมลั้ง กิมลุ้ย กิมไล้ พ่อเข่ง หรือร้านจำหน่ายของที่ระลึกแนวใหม่บ้านนันทวรรณ ฯลฯ ที่ต่างประชันเปิดเรียงรายเต็มสองฝั่งถนน หวังเรียกลูกค้าให้ซื้อของฝากติดไม้ติดมือกลับไป โดยเฉพาะ “ขนมหม้อแกง” ขนมหวานประจำจังหวัดเพชรบุรี

สำหรับความอร่อยของขนมหม้อแกง ถือเป็นขนมที่มีสูตรลับเฉพาะของคนเมืองเพชรบุรี ที่ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งทำให้ขนมหม้อแกงแต่ละเจ้าในจังหวัดเดียวกันมีรสชาติถูกปากแตกต่างกันออกไป แต่คงความหอมอร่อยร่วมกันจากวัตุดิบหลัก “น้ำตาลโตนดแท้” ซึ่งได้จากต้นตาลโตนดที่ขึ้นอยู่มากมายใน จ.เพชรบุรี แห่งนี้

สมาน กลิ่นนาคธนกร หรือ “แม่สมาน-ป้าสมาน” เป็นชื่อที่คนท้องถิ่นใน จ.เพชรบุรี รู้จักกันเป็นอย่างดี ในฐานะผู้ก่อตั้งกลุ่มสตรีขนมหวานพื้นเมือง โดยใช้สถานที่บ้านเลขที่ 93 หมู่ 2 ต.ห้วยโรง อ.เขาย้อย เป็นแหล่งผลิตและจำหน่ายขนมหวานรายการต่างๆ โดยปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด 35 คน และมี “แม่สมาน” เป็นประธานกลุ่ม พร้อมลงหุ้น หุ้นละ 100 บาท และปันผลให้กับสมาชิกทุกปี ซึ่งในแต่ละปีมีอัตราเติบโตขึ้นเรื่อยๆ

ขณะที่การดำเนินกิจการของกลุ่มสตรีฯ ดังกล่าว ถือเป็นตัวอย่างในผู้ประกอบการธุรกิจท้องถิ่นขนาด กลางและขนาดย่อม (เอสเอ็มอี) ได้เป็นอย่างดี ที่เริ่มจากการพัฒนาสินค้าของตัวเองไปสู่การขยายตลาดต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ กระทั่งล่าสุดได้พัฒนาสินค้าท้องถิ่นเดิมที่มีอยู่ ให้เข้าสู่ร้านค้าปลีกสะดวกซื้ออย่างเซเว่น อีเลฟเว่น ได้ในปัจจุบัน

แม่สมาน วัย 54 ปีในปัจจุบัน ย้อนอดีตไปเมื่อเกือบ 37 ปีก่อน ให้ฟังว่า จุดเริ่มต้นก่อนที่จะเข้ามาทำขนมหวานและขยายเป็นธุรกิจใหญ่โตในปัจจุบัน เริ่มมาจากการเป็นคนสู้ชีวิตจริงๆ ด้วยทางบ้านมีฐานะยากจน จบการศึกษาเพียงชั้น ป.4 ทำให้ต้องเป็นลูกจ้างที่ร้านขายของชำ เพื่อแลกกับค่าแรงวันละ 5 บาท และเมื่อมีครอบครัว แม่สมาน บอกว่า ฐานะก็ยิ่งย่ำแย่ขึ้นไปอีก ด้วยมีลูก 3 คนที่ต้องเลี้ยงดู

 

จากนั้นเธอจึงไปอยู่ในตัวเมืองเพชรบุรี ซึ่งมีญาติผู้ใหญ่ใจดีหาอุปกรณ์หาบเร่ให้ออกไปเร่ขายข้าวมันส้มตำตามตรอกซอยทั่วไป แต่สุดท้ายรายได้ที่เข้ามาก็ไม่พอกับรายจ่ายแต่ละวัน จากลูกเล็กๆ ที่ต้องดูแล ที่สำคัญรู้สึกสงสารลูกที่มองเพื่อนๆ กินขนมอย่างเอร็ดอร่อย ซึ่งเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้เธอหันมาทำขนมหวานขาย ด้วยอย่างน้อยที่สุดก็เพื่อให้ลูกได้มีขนมกิน ไม่ต้องมองปากเพื่อนๆ และสร้างรายได้ให้เพิ่มขึ้น

สมาน เล่าต่อว่า ในช่วงแรกๆ ที่ลองผิดลองถูกกับสูตรขนมต่างๆ นั้น ยอมรับว่าไม่อร่อย อย่างทำขนมใส่ไส้ก็ใส่แต่เกลือไม่ได้ใส่น้ำตาล แต่ด้วยความอดทนและมุมานะ ทำให้แม่ค้าขนมหวานในตลาดเมืองเพชรบุรีบอกเคล็ดลับให้แก่แม่สมาน จากนั้นเธอก็นำมาปรับปรุงเป็นสูตรเฉพาะในการทำขนมแต่ละประเภท เช่น เพิ่มน้ำตาล หรือกะทิให้กลมกล่อมยิ่งขึ้น

นอกจากความเอื้อเฟื้อของคนรอบข้างแล้ว แม่สมานก็ถือว่าพอมีทุนฝีมือในการทำขนมติดตัวมาอยู่บ้าง อย่างข้าวหลาม ข้าวต้มมัด ขนมกล้วย ที่ต่อมาได้พัฒนาสินค้าขึ้นเรื่อยๆ ในหมวดใกล้เคียงกัน อย่างข้าวเหนียวตัด ใส่หน้าต่างๆ และขยับฝีมือมาทำขนมหม้อแกงขายจนถึงในปัจจุบัน ซึ่งเคล็ดลับสำคัญในการทำขนม คือ เมื่อทำขนมประเภทไหนแล้ว ให้จดสูตรชั่ง ตวง วัด วัตถุดิบเอาไว้เลย เพื่อให้เป็นสูตรเฉพาะของเราเอง

จากฝีมือและรสชาติขนมหวานต่างๆ ภายใต้สูตรแม่สมาน ที่ทำให้ปัจจุบันกลุ่มสตรีขนมหวานพื้นเมืองเป็นหนึ่งในแหล่งผลิตขนมหวานรายการต่างๆ ที่ป้อนไปสู่หน้าร้าน หรือร้านค้าขนมหวานเจ้าดังแบรนด์ใหญ่ๆ หลายแห่งในเมืองเพชรบุรีที่มีอยู่ โดยเฉพาะแม่กิมไล้และบ้านนันทวรรณ ที่ส่งสินค้าเข้าไปขายมากที่สุด ซึ่งรูปแบบการดำเนินการดังกล่าวเป็นไปในรูปแบบที่เรียกว่า รับจ้างผลิต (โออีเอ็ม) ก็ว่าได้

นอกจากนี้ แม่สมานยังขยายการทำตลาดไปยังต่างประเทศในญี่ปุ่น สหรัฐ เวียดนาม และออสเตรเลีย ตั้งแต่ปี 2540 โดยรับคำสั่งผลิตสินค้าขนมหวานรายการต่างๆ ที่มาจากบริษัทตัวแทนรายใหญ่ บริษัท ไอที ฟู้ด อีกทอดหนึ่ง จากปัจจุบันมีกำลังการผลิตสินค้าในส่วนของขนมสด ที่รองรับได้ 6,000 ถาดต่อเตา ส่วนจำนวนสินค้าจะผลิตมากน้อยเท่าใดในแต่ละวันนั้น ก็จะขึ้นอยู่กับออร์เดอร์ที่เข้ามาเช่นกัน

ทั้งนี้ ความสำเร็จดังกล่าว เป็นจุดเริ่มต้นให้ในปี 2552 “แม่สมาน” ได้ขยายช่องทางจำหน่ายขนมไทยไปยังร้านค้าสะดวกซื้อเซเว่น อีเลฟเว่น ภายใต้แบรนด์ “เพชรบ้านแจม” ซึ่งที่มาของชื่อยี่ห้อดังกล่าว เกิดจากมีคนรู้จักเข้ามาชักชวนให้ทำขนมส่งร้านซึ่งมีลูกชื่อแจม ส่วนตัวแม่สมานนั้น ก็เป็นคนเมืองเพชรฯ เลยนำมาผสมกันกลายเป็นตราสินค้าขนมไทยที่วางขายในเซเว่นฯ ไปในที่สุด

สำหรับสินค้าชิ้นแรกของแบรนด์ “เพชรบ้านแจม” ที่ส่งเข้ามาจำหน่ายในเซเว่นฯ คือ ข้าวแต๋นน้ำแตงโม และพัฒนาสินค้าอื่นๆ เพื่อนำมาจำหน่ายเพิ่มเติม เช่น ขนมผิงและลูกอมกะทิ ซึ่งเป็นขนมแห้งเก็บไว้ได้นาน ปัจจุบันสินค้าทั้งสามอย่าง ได้วางจำหน่ายที่ร้านเซเว่น อีเลฟเว่น เกือบ 7,000 สาขาทั่วประเทศ และทำให้สินค้าในกลุ่มของแม่สมาน มียอดขายเติบโตต่อเนื่อง

แม่สมาน กล่าวว่า จุดแรกเริ่มที่เข้าเซเว่นฯ ได้ทดลองส่งสินค้าข้าวแต๋นน้ำแตงโมเป็นรายการแรก ซึ่งมีทีมพัฒนาธุรกิจของบริษัท ซีพี ออลล์ ผู้บริหารร้านเซเว่น อีเลฟเว่น ได้ให้คำปรึกษาและแนะนำเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์มาโดยตลอด ทั้งด้านบรรจุภัณฑ์ (แพ็กเกจจิง) การตั้งราคาจำหน่ายให้จูงใจผู้บริโภค ไปจนถึงการพัฒนาสินค้าใหม่ๆ เป็นต้น รวมถึงการตรวจสอบคุณภาพสินค้าอย่างต่อเนื่องในโรงงานขนมแห้ง ที่ตั้งอยู่ในทำเลเดียวกันด้วย

ขณะที่ปัจจุบันกิจการขนมหวานแม่สมาน มียอดขายหมุนเวียนต่อเนื่องในระดับที่น่าพอใจเฉลี่ย 5 หมื่น1 ล้านบาทต่อเดือน ซึ่งยังไม่หักค่าใช้จ่ายหลังจากปันผลให้กับสมาชิกแล้ว

ด้านบัญญัติ คำนูณวัฒน์ ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการ บริษัท ซีพี ออลล์ กล่าวว่า บริษัทมีนโยบายส่งเสริมและสนับสนุนสินค้าจากผู้ประกอบการเอสเอ็มอีต่อเนื่องกว่า 20 ปีที่ผ่านมา จากปัจจุบันเซเว่น อีเลฟเว่น และเซเว่น แคตตาล็อก วางจำหน่ายสินค้าเอสเอ็มอีกว่า 1,000 รายการ และจะเพิ่มสัดส่วนสินค้าเอสเอ็มอีอย่างต่อเนื่องด้วย โดยรูปแบบการจัดหาสินค้าเอสเอ็มอี มี 2 แนวทาง คือ 1.เจ้าของสินค้าติดต่อมาได้เอง และ 2.บริษัทมีทีมงานเข้าไปศึกษาผลิตภัณฑ์ ซึ่งบริษัทมองว่าสินค้ากลุ่มอาหารของเอสเอ็มอีมีแนวโน้มเติบโตดีในอนาคต