เหตุปล้นทองนราธิวาส: สัญญาณท้าทายกองทัพ–เกมอำนาจใต้เงารัฐ

เหตุปล้นทอง—อาชญากรรมที่สะเทือนอำนาจรัฐ

เสียงระเบิดหลายจุดดังขึ้นเกือบพร้อมกันในคืนที่ห้างบิ๊กซีนราธิวาสกลายเป็นสมรภูมิชั่วขณะ กลุ่มคนร้ายราว 20 คน แบ่งทีมปฏิบัติการอย่างเป็นระบบ—ทีมหนึ่งปล้นรถกระบะชาวบ้าน 2 คัน อีกทีมบุกเข้ากวาดทองคำกว่า 300 บาทน้ำหนัก คิดเป็นมูลค่ากว่า 36 ล้านบาท ส่วนอีกทีมกระจายตัววางระเบิดตามเสาไฟและซอยชุมชน เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจของเจ้าหน้าที่ ปฏิบัติการนี้กินเวลาเพียงไม่กี่นาที แต่สร้างแรงสั่นสะเทือนยาวไกลถึงศูนย์อำนาจกลางในกรุงเทพฯ

ความอุกอาจของเหตุการณ์ไม่ได้อยู่เพียงมูลค่าความเสียหาย แต่ใน “ยุทธวิธี” ที่คนร้ายใช้ ทั้งการแบ่งกำลัง การวางจุดตัดเส้นทางหลบหนี และการสร้างสถานการณ์แทรกซ้อนทางความมั่นคง เป็นรูปแบบที่คล้าย “ยุทธการพิเศษ” มากกว่าอาชญากรรมทั่วไป ผู้เชี่ยวชาญด้านความมั่นคงบางรายถึงกับระบุว่านี่คือ “การปฏิบัติการเชิงสัญลักษณ์” เพื่อทดสอบศักยภาพของกองทัพไทยในห้วงเปลี่ยนผ่านอำนาจ

ในพื้นที่นราธิวาส เหตุลักษณะนี้ไม่ใช่ครั้งแรก แต่ครั้งนี้รุนแรงและซับซ้อนกว่าทุกครั้ง ขณะที่รัฐบาลและฝ่ายความมั่นคงยังคงขยายเวลาพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉินต่อเนื่องถึงครั้งที่ 81 นับแต่ปี 2548 ซึ่งสะท้อนว่า “โครงสร้างความมั่นคง” ในจังหวัดชายแดนใต้ยังไม่สามารถสลายวงจรความรุนแรงได้อย่างแท้จริง

เหตุปล้นทอง สนามทดสอบแม่ทัพภาค4คนใหม่ 

จังหวะของเหตุปล้นทองเกิดขึ้นเพียงไม่นานหลังมีคำสั่งแต่งตั้ง พล.ต.นรธิป พลอยนอก  (ตท.26) ย้ายจากรองแม่ทัพภาคที่ 2 มารับตำแหน่ง แม่ทัพภาคที่ 4 แทนคนเก่าที่เกษียณราชการ ถือเป็นหนึ่งในตำแหน่งยุทธศาสตร์สำคัญที่สุดของกองทัพบก เพราะเป็นผู้บัญชาการกองกำลังผสมพลเรือน–ตำรวจ–ทหารในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้

การเข้ารับตำแหน่งในห้วงที่เกิดเหตุสะเทือนขวัญ จึงถูกมองว่าเป็น “บททดสอบแรก” ของแม่ทัพภาคที่ 4 คนใหม่ และยังเป็นการส่งสัญญาณถึงผู้บัญชาการทหารบก พล.อ.พนา แคล้วปลอดทุกข์ว่าการควบคุมสถานการณ์ภาคใต้ยังเป็น “โจทย์ใหญ่ของกองทัพ” ที่ไม่มีวันผ่อนคลาย

กองทัพไทยพยายามใช้แนวทาง “ยุทธศาสตร์ความมั่นคงแบบพัฒนา” (Security & Development) ผ่านโครงการผสมผสานระหว่างงานข่าว งานชุมชน และการพูดคุยสันติสุข แต่เมื่อเกิดเหตุลักษณะ “ปล้นเชิงยุทธวิธี” ขึ้นอีกครั้ง ก็ยิ่งสะท้อนถึงช่องว่างระหว่างนโยบายส่วนกลางกับความจริงในพื้นที่ ว่ากลไกของรัฐยังไม่สามารถทำให้ประชาชนเชื่อมั่นต่ออำนาจรัฐอย่างแท้จริง

กองทัพ–เกมอำนาจใหม่ ตท.26 รวมศูนย์กำลัง

การโยกย้ายระดับสูงของกองทัพบกปีนี้ถูกจับตาอย่างมาก เพราะเป็นการดัน “เตรียมทหารรุ่น 26 (ตท.26)” ขึ้นคุมทุกมิติของอำนาจหลักในกองทัพ ทั้ง พล.อ. ชิษณุพงษ์ รอดศิริ รอง ผบ.ทบ., พล.ท.ณรงค์ฤทธิ์ คัมภีระ ผู้ช่วยผบ.ทบ.,พล.ท.ชัยพฤกษ์ ด้วงประพัด เสนาธิการทหารบก, พล.ต.วีระยุทธ รักษ์ศิลป์ แม่ทัพภาคที่ 2,พล.ต.วรเทพ บุญญะ แม่ทัพภาคที่ 3 และ พล.ต.นรธิป พลอยนอก เป็นแม่ทัพภาคที่ 4 ทำให้โครงสร้างกองทัพในปัจจุบันแทบทั้งหมดอยู่ภายใต้อิทธิพลของรุ่นเดียวกัน

การจัดแถวอำนาจเช่นนี้ทำให้กองทัพถูกมองว่า “รวมศูนย์” อย่างเป็นระบบ ภายใต้การนำของ พล.อ.พนา ซึ่งมีแนวคิดปรับโครงสร้างทหารให้เน้นการข่าว ความคล่องตัว และการเชื่อมโยงกับยุทธศาสตร์ความมั่นคงแห่งชาติ ขณะเดียวกันก็ต้องรับแรงกดดันจากฝ่ายการเมืองที่ต้องการให้ “ความมั่นคง” อยู่ภายใต้การกำกับของรัฐบาลพลเรือนอย่างแท้จริง

เหตุปล้นทองในภาคใต้จึงอาจไม่ใช่เพียงการท้าทายเจ้าหน้าที่ระดับพื้นที่ แต่คือ “บทสอบแรกของกองทัพรุ่นใหม่”ว่าจะสามารถพิสูจน์ความสามารถในการรักษาอำนาจรัฐและศรัทธาประชาชนได้หรือไม่ ในช่วงที่ประเทศไทยกำลังอยู่ระหว่างการปรับสมดุล“อำนาจทหาร–อำนาจการเมือง” ภายใต้รัฐบาลใหม่ของนายกฯอนุทิน ชาญวีรกูล ซึ่งประกาศแนวนโยบาย “กองทัพเพื่อประชาชน”

เหตุปล้นทองนราธิวาสจึงเป็นมากกว่าคดีอาชญากรรม แต่คือ “กระจกสะท้อนอำนาจรัฐ” ในพื้นที่ที่ความมั่นคงยังเปราะบาง ท่ามกลางการเปลี่ยนผู้นำเหล่าทัพและยุทธศาสตร์กองทัพรุ่นใหม่ ที่ต้องพิสูจน์ว่าจะรักษาความสงบได้ด้วยอำนาจหรือศรัทธา