การเมืองเรื่อง iPhone เปิดเบื้องลึก Apple ไม่ย้ายฐานผลิตกลับ USA

 

หลายคนอาจสงสัยว่าแบรนด์ระดับโลกอย่าง Apple ทำไมยังผลิต iPhone ในจีน ทั้งที่อเมริกาเป็นบ้านเกิด?

 

ย้อนกลับไปในปี 2011 ตามรายงานจาก CNN อดีตประธานาธิบดีบารัค โอบามา เคยเอ่ยปากถาม สตีฟ จ็อบส์ ซีอีโอ Apple ในขณะนั้นว่า

 

"ต้องทำอย่างไรถึงจะสามารถ ย้ายฐานผลิต iPhone กลับมายังสหรัฐอเมริกาได้?"

 

14 ปีผ่านไป การเมืองเรื่อง iPhone ก็ถูกหยิบยกขึ้นมาอีกครั้ง เมื่อ โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนปัจจุบัน ก็ได้กลับมาเน้นย้ำคำถามเดียวกันนี้กับ ทิม คุก ซีอีโอ Apple คนปัจจุบัน

 

แต่คราวนี้เดิมพันสูงกว่าเดิมมาก เพราะทรัมป์ขู่จะเก็บ ภาษีนำเข้าสูงถึง 25% จาก Apple และบริษัทสมาร์ทโฟนอื่น ๆ หากยังผลิตโทรศัพท์นอกสหรัฐฯ

 

"ผมได้แจ้งทิม คุก ไปนานแล้วว่าผมคาดหวังให้ iPhone ที่จะขายในสหรัฐอเมริกา จะต้องผลิตและประกอบในสหรัฐอเมริกา ไม่ใช่อินเดียหรือที่อื่นใด" ทรัมป์โพสต์บน Truth Social 

 

"หากไม่เป็นเช่นนั้น Apple จะต้องจ่ายภาษีอย่างน้อย 25% ให้กับสหรัฐฯ"

 

ไม่กี่วันก่อนหน้านี้ ทิม คุก ซีอีโอ Apple ก็เพิ่งจะให้ความเห็นว่า เขาคาดการณ์ว่า iPhone ส่วนใหญ่ที่จะส่งไปขายในตลาดสหรัฐฯ จะถูกจัดส่งมาจาก อินเดีย ซึ่งเป็นอีกหนึ่งฐานการผลิตสำคัญของ Apple ในปัจจุบัน

 

 

 

ทำไม Apple ผลิต iPhone ในจีน ทั้งที่อเมริกาเป็นบ้านเกิด?

 

สำนักข่าว CNN รายงานว่า การฟื้นฟูการผลิตในสหรัฐฯ (Reshoring Manufacturing) ถือเป็นนโยบายหลักของทรัมป์มาโดยตลอด

 

ในช่วงสามเดือนแรกของวาระที่สอง เขาก็เดินหน้าใช้มาตรการภาษีอย่างรวดเร็ว เพื่อกระตุ้นการจ้างงานในสหรัฐฯ และปรับสมดุลการค้าที่เขาเห็นว่าไม่เป็นธรรมจากประเทศคู่ค้า

 

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญหลายคนชี้ตรงกันว่า การจะผลิต iPhone ในสหรัฐฯ นั้น แทบจะเป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติ และจะพลิกโฉมวิธีการผลิตสินค้าทำเงินของ Apple ไปโดยสิ้นเชิง 

 

การย้ายฐานผลิต iPhone มายังสหรัฐฯ หมายถึงการถอยห่างจากประเทศอย่าง จีน และ อินเดีย ซึ่งมีแรงงานที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะทางสูง และทักษะที่จำเป็นในการผลิต iPhone นับล้านเครื่องที่ Apple ต้องจัดส่งในแต่ละปี 

 

ผลลัพธ์ที่ตามมาอาจหมายถึง ราคา iPhone ที่สูงขึ้นอย่างก้าวกระโดด หรือแม้แต่การเปลี่ยนแปลงดีไซน์ ของ iPhone เพื่อรองรับกระบวนการผลิตที่ต่างออกไป

 

นักวิเคราะห์บางคนคาดการณ์ว่า ราคา iPhone 17 หรือรุ่นต่อๆ ไป อาจแพงขึ้นถึง 3 เท่า

 

"มันไม่สามารถทำได้เลยในทางปฏิบัติ" ดิปันจัน แชตเตอร์จี รองประธานและนักวิเคราะห์หลักจากบริษัทวิจัยตลาด Forrester กล่าว

 

ปัจจุบัน Apple ยังไม่ได้ให้ความเห็นอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับแผนการย้ายฐานผลิต iPhone มายังสหรัฐฯ

 

 

ปัจจุบัน iPhone ผลิตที่ไหน?

 

ปัจจุบัน จีนยังคงเป็นหัวใจสำคัญของการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ โดยมีโรงงานขนาดใหญ่ที่ปรับแต่งมาโดยเฉพาะสำหรับการประกอบอุปกรณ์เหล่านี้ 

 

ตัวอย่างที่โดดเด่นคือ Foxconn ซึ่งเป็นพันธมิตรหลักในการประกอบ iPhone ของ Apple มาอย่างยาวนาน

 

ในช่วงฤดูการผลิตสูงสุด Foxconn มีพนักงานมากถึง 900,000 คน (แม้จะไม่มีข้อมูลชัดเจนว่าจำนวนนี้เกี่ยวข้องกับโรงงาน iPhone ในจีน มากน้อยเพียงใด) 

 

พนักงานจำนวนมากพักอาศัยอยู่ในหอพัก ทำให้การปรับเปลี่ยนแผนการผลิตทำได้รวดเร็วและยืดหยุ่นสูง ซึ่งเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับ Apple

 

เดวิด มาร์คอตต์ รองประธานอาวุโสของบริษัทวิจัย Kantar ชี้ให้เห็นว่า การสั่งสมความเชี่ยวชาญในการผลิตชิ้นส่วนแต่ละชิ้นนั้นใช้เวลานาน

 

ดังนั้น การลอกเลียนแบบระบบห่วงโซ่อุปทานที่ซับซ้อนนี้จึงไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำได้ในชั่วข้ามคืน

 

นอกเหนือจากนั้น ความต้องการแรงงานในโรงงานของสหรัฐฯ กำลังเป็นที่น่าจับตาอย่างยิ่ง เพราะปัจจุบันภาคการผลิตของสหรัฐฯ กำลังซบเซา

 

โดยมีสัดส่วนแรงงานเพียง 8% เท่านั้นที่ทำงานในภาคส่วนนี้ ลดลงอย่างมากจากประมาณ 26% ในปี 1970

 

ยุคสมัยที่เปลี่ยนไปทำให้บทบาทการผลิตสมัยใหม่ต้องการ ทักษะที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น การเขียนโค้ดและการวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งแตกต่างจากงานโรงงานแบบเดิมอย่างสิ้นเชิง

 

 

 

Apple ลงทุนในสหรัฐฯ ไม่ใช่เพื่อผลิต iPhone

 

แม้ Apple จะประกาศแผนลงทุน 500,000 ล้านดอลลาร์ ในสหรัฐฯ ตลอด 4 ปีข้างหน้า

 

ซึ่งรวมถึงการวิจัยและพัฒนา การเปิดโรงงานผลิตเซิร์ฟเวอร์เพื่อรองรับซอฟต์แวร์ Apple Intelligence และการเปิดสถาบันสอนเทคนิคการผลิตอัจฉริยะในดีทรอยต์ ขณะที่ทรัมป์มองว่าเป็นชัยชนะทางการเมือง

 

ทว่าการลงทุนเหล่านี้ ไม่ใช่เพื่อผลิต iPhone โดยตรง หากแต่เป็นการลงทุนในส่วนอื่น ๆ เพื่อรองรับการเติบโตของบริษัทและเทคโนโลยี AI

 

เช่น การผลิตเซิร์ฟเวอร์ที่เคยผลิตนอกสหรัฐฯ รวมถึงการสนับสนุนธุรกิจขนาดเล็กถึงขนาดกลาง

 

ทิม คุก เคยยอมรับถึงความท้าทายในการหาแรงงานที่เหมาะสมสำหรับการผลิต iPhone ในสหรัฐอเมริกา โดยชี้ให้เห็นว่า

 

สภาพแวดล้อมการผลิตในจีนนั้นเป็นการผสมผสานที่ลงตัวระหว่าง "ช่างฝีมือ" "หุ่นยนต์" และ "โลกวิทยาการคอมพิวเตอร์" ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่ "หาได้ยากมากในที่อื่นๆ"

 

 

อนาคต Apple ยังคลุมเครือ

 

แพทริค มัวร์เฮด ผู้ก่อตั้งและซีอีโอของ Moor Insights & Strategy มองว่า Apple อาจสามารถย้ายฐานผลิต iPhone บางส่วนมายังสหรัฐฯ ได้ภายในห้าปี

 

แต่จะต้องใช้ระบบอัตโนมัติเข้ามาช่วย และอาจจะต้องถึงขั้นเปลี่ยนดีไซน์ของ iPhone เพื่อรองรับการผลิตแบบอัตโนมัติมากขึ้น เช่น การเปลี่ยนวิธีการติดส่วนประกอบบางอย่าง

 

นอกจากนี้ ซัพพลายเออร์ส่วนใหญ่ของ Apple ยังคงอยู่ในจีน ดังนั้นการย้ายฐานการประกอบ iPhone มายังสหรัฐฯ เพียงอย่างเดียว ก็ยังคงต้องพึ่งพาส่วนประกอบสำคัญจากจีนอยู่ดี 

 

แดน ไอเวส นักวิเคราะห์จาก Wedbush Securities ประเมินว่า ประมาณ 90% ของกระบวนการผลิต iPhone เคยเกิดขึ้นในจีน แม้ว่าปัจจุบันจะลดลงมาอยู่ที่ 40% หลังจากการ Apple ย้ายฐานผลิต ไปยังอินเดียมากขึ้น

 

ดิปันจัน แชตเตอร์จี สรุปสถานการณ์ของ Apple ว่าอยู่ในภาวะที่กลืนไม่เข้าคายไม่ออก

 

"เป็นที่แน่ชัดว่า ในเชิงเศรษฐกิจ การนำการผลิตกลับสู่สหรัฐอเมริกาเป็นเรื่องที่ยากจะเกิดขึ้นจริง และในสถานการณ์ปัจจุบันก็ไม่อาจปฏิเสธข้อเท็จจริงดังกล่าวได้ ดังนั้น Apple จึงจำต้องประคับประคองสถานการณ์อันเปราะบางนี้ ไปให้ยาวนานที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้"

 

ดังนั้น สำหรับคำถามที่ว่า iPhone ผลิตที่ไหน? คำตอบก็ยังคงเป็น "ส่วนใหญ่ในเอเชีย โดยเฉพาะจีนและอินเดีย" และดูเหมือนว่าสถานการณ์นี้คงจะอยู่กับเราไปอีกพักใหญ่

 

ก่อนที่เราจะได้เห็นราคา iPhone 17 ที่ผลิตในอเมริกา และถ้าผลิตในอเมริกาจริง ๆ ก็คงเป็นราคาที่สูงลิ่วอย่างแน่นอน