พี่น้องไตในเมียนมา

เมื่อสองวันก่อนที่ผมจะเขียนบทความนี้ ได้มีแฟนคลับเขียนไลน์มาบอกว่า อยากให้ผมเขียนถึงพี่น้องไตในสิบสองปันนา เพราะอยากจะทราบถึงเรื่องราวของพี่น้องไตหรือชาวไทยใหญ่ในต่างแดนกับไทยเรา

ผมต้องบอกว่าพี่น้องชาวไตในประเทศต่างๆในภูมิภาคนี้อยู่มากมาย รวมทั้งในประเทศเมียนมาเองก็มีอยู่มาก แม้กระทั่งกูรูที่เป็นชาวไทยใหญ่หรือคนไตแท้ๆ

บางครั้งยังไม่สามารถอธิบายได้หมด ผมจึงต้องออกตัวเช่นเคยว่า ผมรู้แต่เพียงผิวเผินเท่านั้น แต่จะพยายามเขียนเฉพาะสิ่งที่ผมรู้มาจากปากของชาวไตตัวจริงเสียงจริง นำมาเสนอให้เพื่อนแฟนคลับอ่านเล่นนะครับ

ชนชาติพันธุ์ไตในโลกนี้ มีอยู่ประมาณ 32 เผ่าพันธุ์ ซึ่งประกอบด้วย ไตโหลง(ไตหลวง) ไตเหนอ (ไตเหนือ) ไตเขิน ไตลื้อ ไตแหลง(ไตแดง) ไตหลำ(ไตดำ) ไตหยอง ไตหนอง ไตเมา ไตสิบสองปันนา ไตกุลา ไตซ้วง(ไตจ้วง) ไตคำตี่ ไตอะสม ไตอาห่ม ไตล้านนา(คนเมืองเหนือของไทยเรา) ฯลฯ ซึ่งแต่ละเผ่าพันธุ์ก็มีความโดดเด่นไม่เหมือนกัน

ภาษาที่พูดก็จะมีความแตกต่างกันเล็กๆน้อยๆ แต่ 80%-90% จะคล้ายๆกัน ในส่วนที่ท่านแฟนคลับพูดถึงคือไตสิบสองปันนา ต้องเรียนว่าส่วนใหญ่จะอยู่ที่เขตปกครองตนเองสิบสองปันนา ตอนไต้ของมณฑลยูนนาน ประเทศสาธารณประชาชนจีน โดนมีเมืองจิ่งหงหรือเมืองเชียงรุ้งเป็นเมืองหลวงของเขตปกครองตนเองนี้

พรมแดนของเขตปกครองตนเองทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือจะมีเมืองหล่านชาง ทางทิศเหนือจะมีเมืองจิ่งกู่ ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือจะมีเมืองซือเหมาหรือผู่เออ แหล่งกำเนิดชองชาผู่เออนั่นแหละครับ ทางทิศใต้จะมีหมู่บ้านเล็กๆชื่อโม่ห้านซึ่งอยู่ในเขตเมืองมงลา(เมืองลา) ส่วนทางทิศตะวันตกจะมีเมืองต่าล่อ ซึ่งอยู่ติดกับเมืองลาของประเทศเมียนมา

แต่ละทิศที่กล่าวมาแล้วทั้งหมด เป็นเมืองที่มีเขตพรมแดนติดกับเขตที่ไม่ใช่เขตปกครองตนเองสิบสองปันนาในมณฑลยูนนาน จะมีเพียงโม่ห้านที่ติดกับสปป.ลาว ฝั่งเมืองบ่อเต็น  และเมืองต่าล่อที่อยู่ติดกับเมืองลาของประเทศเมียนมา ผู้คนที่อยู่ที่นี่ แปดสิบเปอรเซนต์เป็นชาวไทใหญ่หรือชาวไตสิบสองปันนาเกือบทั้งหมด

จะมีบางส่วนที่เป็นชาวไตลื้อ ชาวลาฮู ชาวอาข่า และชาวฮั่น ภาษาที่ชาวไตสิบสองปันนาใช้ ก็จะคล้ายคลึงกับภาษาคำเมืองของคนภาคเหนือของไทยเรามากครับ

ไหนๆก็พูดถึงชาวไตสิบสองปันนาแล้ว ผมก็อยากพามาดูไตในประเทศเมียนมาบ้างนะครับ คนไตในประเทศเมียนมา มีอยู่หลากหลายเผ่าพันธุ์มาก และจะอยู่แยกแตกต่างท้องถิ่นกัน เช่นถ้าเป็นชาวไตโหลงหรือไตหลวง ซึ่งมีประชากรมากที่สุด จะอยู่ในเขตภาคกลางของรัฐฉานและปะปนไปหลายภูมิภาค

ส่วนทางฝั่งตะวันออกเฉียงใต้ ในเมืองเชียงตุง ท่าขี้เหล็ก เมืองสู้ เมืองก๊ก เมืองเหล่านี้จะเป็นไตลื้อ ไตหลวง เป็นส่วนใหญ่ แต่จะมีเมืองยาง เมืองยอง กลุ่มนี้จะเป็นชาวไตยอง และถ้าค่อนไปทางเมืองตองจี ทะเลสาบอินเล จะเป็นไตหนอง ที่แปลกมากๆก็คือที่หมู่บ้านกองมูที่อยู่ใกล้ๆกับทะเลสาบอินเล

ที่นี่จะมีเจดีย์เยอะมากคล้ายๆเมืองพุกาม ทำให้ไกด์ทัวร์มักจะเรียกว่า Little Bagan ถ้าหากท่านใดอ่านภาษาล้านนาออก ก็จะเห็นเจดีย์ที่มีอักขระที่จารึกอยู่ที่ฐานของเจดีย์บางองค์เป็นภาษาล้านนา ซึ่งไม่เหมือนภาษาไตหลวง ภาษาที่พูดกันจะคล้ายกับภาษาคำเมืองมาก เรียกว่าถ้าคนภาคเหนือของไทยไปเที่ยวที่นี่ จะพอสื่อสารกับผู้เฒ่าผู้แก่ได้เลยครับ

และผมเคยสอบถามผู้รู้ท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นชาวไตท่านก็บอกว่า เคยมีการจารึกไว้ว่า ในอดีตกาลเจ้าเมืองเชียงใหม่ได้ยกทัพขึ้นมาตีที่เมืองกองมู โดยจารึกไว้ว่า “ตอนยกทัพมาได้เตรียมพลมา 1,000 หม้อข้าว(ครัวเรือน) ตอนกลับได้ยกพลกลับ 500 หม้อข้าว” นั่นแสดงว่าในอดีตเขตนี้ยังคงหลงเหลือทหารชาวลานนาอยู่ จึงได้รับวัฒนธรรมมาจากเชียงใหม่หรือล้านนาอย่างแน่นอน

ส่วนทางภาคเหนือของรัฐฉาน ไม่ว่าจะเป็นเมืองลาซิว เมืองสีป้อ เมืองหนองโช จะพูดภาษาไตเหนอ(ไตเหนือ)เป็นส่วนใหญ่ แต่ที่แปลกคือ ที่เขตชายแดนติดกับพรมแดนจีน เช่นที่เมืองไลค่า เมืองมู่เจ เมืองน่ำคำ จะมีประชาชนที่นับถือศาสนาพุทธที่ทานมังสวิรัติเป็นส่วนใหญ่ ก็จะมีความคล้ายคลึงกับสันติอโศกของไทยเราเลยละครับ

ถ้าขึ้นไปทางชายแดนติดกับรัฐกระฉิ่น ก็จะเป็นเขตของชาวไตแหลง(ไตแดง) ซึ่งกลุ่มนี้ภาษาก็จะมีความแตกต่างกับภาษาไตหลวงเล็กน้อยเช่นกันครับ

ยังมีชาวไตในต่างประเทศอีกหลายประเทศ ไม่ว่าจะเป็นประเทศไทยเรา ชาวล้านนาก็เป็นไตเมิง จะมีที่อำเภอเชียงของ เชียงคำ เชียงแสน ก็เป็นไตลื้อเสียเป็นส่วนใหญ่ ส่วนที่จังหวัดลำพูน ก็จะเป็นไตยอง และที่น่านบางส่วนก็มีทั้งไตลื้อ ไตดำ เราจะสังเกตุว่าคำเมืองในเขตภาคเหนือของเรา ภาษาของแต่ละจังหวัดหรือบางอำเภอก็จะมีบางส่วนที่แตกต่างกันบ้างเล็กๆน้อยๆครับ

ส่วนที่สปป.ลาวก็มีชาวไตดำอาศัยอยู่ไม่น้อย ในช่วงที่ผมเป็นเด็กๆ ผมเคยได้ยินเพลงของ ก.วิเสส ชื่อเพลง “ไทยดำรำพัน” ที่โด่งดังมาก ตอนนั้นก็ไม่ทราบว่าไทยดำคือไทยหรือไตอะไร ต่อมาถึงได้รู้ว่าไตดำก็คือ “ไตเทิงหรือชนชาวขะมุ”นั่นเองครับ ยังมีในมณฑลกวางสี ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน

นอกจากที่สิบสองปันนาแล้ว ยังมีชนชาวไตซ้วง(ไตจ้วง) อยู่เป็นจำนวนมาก บ้างก็บอกว่ามีจำนวน 45-50 ล้านคนเลยทีเดียว ประชากรชาวไตที่นั่น มากกว่าบางประเทศในแถบภูมิภาค CLMV เสียอีกครับ

ยังมีชาวไตที่อาศัยอยู่ที่ประเทศอินเดีย ที่ทุกๆปี หากมีการรวมกลุ่มของชนชาติพันธุ์ไตทุกครั้ง เขาก็จะส่งตัวแทนเข้ามาร่วมงานไม่น้อยครับ นั่นคือชาวไตอาสัม ชาวไตอะสมนั่นเองครับ

จะเห็นว่าจำนวนชาวไตทั่วโลกที่มากถึง32 ชนเผ่า มีจำนวนไม่น้อยเลยครับ