เซเลบฟาร์มเมอร์ เมื่อชาวไร่ลุกขึ้นมาทำคลิปขายผลผลิตออนไลน์จนดังพลุแตก

การทำคลิปสั้นๆ กลายเป็นช่องทางใหม่ให้เกษตรกรจีนในชนบทโปรโมทและขายผลผลิตสู่ผู้บริโภคโดยตรง สร้างรายได้มหาศาล

“ในอดีตเกษตรกรต้องนำผลผลิตไปขายที่ตลาดประจำหมู่บ้าน ซึ่งห่างออกไปเป็นสิบๆ กิโลเมตรช่วงกลางคืน รอเวลาตลาดเปิดจนถึงเช้า พอถึงเวลาขายก็ต้องจำใจยอมรับราคาที่พ่อค้าแม่ค้าเสนอให้ หรือมีอีกทางคือขนผลผลิตกลับบ้าน แต่ตอนนี้เกษตรกรในหมู่บ้านของฉันขายผลผลิตง่ายขึ้น และได้ราคาดีกว่าผ่านแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซของฉัน”

นี่คือคำพูดของ กานโยวฉิน เกษตรกรจากเขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วงของจีน ที่ผันตัวเองจากเกษตรกรธรรมดาสู่ซุป’ตาร์ในโลกออนไลน์ สู่เจ้าของเว็บไซต์อีคอมเมิร์ซศูนย์กลางการซื้อขายสินค้าเกษตรจากคนในชุมชน สร้างรายได้ให้เธอกว่า 10 ล้านหยวนเมื่อปีที่แล้ว

ก่อนจะมาเป็นคนดังในโลกออนไลน์ กานกับสามีเคยจากบ้านเกิดไปขายแรงงานในเมืองใหญ่แต่พวกเขาตัดสินใจย้ ายกลับบ้านเมื่อปี 2014 เนื่องจากไม่อยากทิ้งลูกชายวัย 4 ขวบในขณะนั้นไว้กับปู่ย่าตายายที่บ้าน ทั้งคู่เริ่มทำเกษตรกรรมควบคู่กับการเลี้ยงไก่ แต่เนื่องจากเขตหลิงซานยังขาดถนนหนทางที่สำคัญต่อการขนส่งผลผลิต เกษตรกรในพื้นที่จึงยังไม่มีรายได้มากนัก แม้ผลผลิตจะขึ้นชื่อเรื่องคุณภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งลิ้นจี่ก็ตาม

Photo by STR / AFP

จนเมื่อ 2 ปีที่แล้ว เมื่อหลานชายของกานที่ไปทำงานในอุตสาหกรรมบันเทิงที่กรุงปักกิ่งตัดสินใจกลับบ้านเกิด และผุดไอเดียทำคลิปสั้นๆ เกี่ยวกับชีวิตคนชนบทแบบเรียบง่าย เช่น ทำอาหาร ทำเกษตร เก็บผลไม้ในสวน ในบัญชีชื่อ Ingenious Ninth Sister โดยมีกานเป็นผู้ดำเนินรายการ เนื่องจากช่วงนั้นแอพพลิเคชั่นทำคลิปวิดีโอสั้นๆ กำลังได้รับความนิยมในจีน

กานประเดิมคลิปแรกเมื่อเดือน พ.ค. 2017 ด้วยอาการเก้ๆ กังๆ ไม่มั่นใจในตัวเอง ไม่กล้ามองกล้อง บางครั้งก็เขินจนเอาแต่หัวเราะไม่ได้พูดอะไรสักคำ บวกกับคำถามมากมายจากผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านที่ยังไม่ค่อยรู้จักการค้าขายออนไลน์ แต่พอเริ่มมีคนรู้จักความมั่นใจก็เริ่มมา ทำให้เธออยู่หน้ากล้องได้เป็นธรรมชาติมากขึ้น

ภายใน 6 เดือนมีคนติดตามนับล้านคนจนกลายเป็นเซเลบชั่วข้ามคืน และเริ่มมีคนดูถามว่าจะซื้อผลไม้ที่นำมาโชว์ในรายการได้ที่ไหน ในที่สุดกานจึงตัดสินใจขายผลผลิตในสวนไปด้วยเลย

ปัจจุบันกานมีแฟนคลับกว่า 8 ล้านคนที่ติดตามคลิปผ่านเว็บไซต์ Toutiao และ Ixigua โดยมีคลิปความยาวราว 5 นาที ที่เธอโพสต์วันละ 2-3 ครั้ง ทั้งหมดกว่า 700 คลิป และมียอดคลิกรวมกันไม่น้อยกว่า 400 ล้านคลิก

กานไม่ได้รวยคนเดียว เธอยังอาศัยความดังของตัวเองสร้างงานสร้างรายได้ให้เกษตรกรในท้องถิ่นด้วย เมื่อได้รับออร์เดอร์ออนไลน์มาแล้ว กานจะบอกปริมาณที่ลูกค้าต้องการกับเกษตรกร เกษตรกรก็จะส่งผลผลิตมาที่โรงงานของเธอเพื่อจัดการแพ็กโดยคนงานในหมู่บ้าน 50-150 คน ก่อนจะส่งให้บริษัทขนส่ง

และต่อมายังขยับขยายไปเปิดร้านอีคอมเมิร์ซในเว็บไซต์เถาเป่า (Taobao) ของอาลีบาบา เพื่อเพิ่มช่องทางการขายและโปรโมทบ้านเกิด จนขึ้นแท่นเป็นผู้ประกอบการอีคอมเมิร์ซรายใหญ่ที่สุดในเมืองหลิงซาน

ในช่วงครึ่งปีแรกของปีที่แล้วทีมงานของกานขายผลผลิตทางการเกษตรทั้งจากสวนของตัวเองและของเกษตรกรเพื่อนบ้านไปมากกว่า 1,500 ตัน สร้างรายได้ถึง 20 ล้านหยวน หรือราว 89.54 ล้านบาท เฉลี่ยแล้วขายได้กว่า 1 ล้านหยวนต่อเดือน หรือราว 4.47 ล้านบาท ซึ่งจะเรียกว่าเป็นเรื่องมหัศจรรย์ก็ว่าได้ เพราะหมู่บ้านแห่งนี้ค่อนข้างห่างไกล หนำซ้ำยังไม่มีสถานีรถไฟสำหรับขนส่งสินค้า

ความสำเร็จด้านการใช้โซเชียลมีเดียโปรโมทสินค้าเกษตรของกานเข้าตาทางการที่พยายามหาทางยกระดับเกษตรกรท้องถิ่นอยู่พอดี จนถึงขั้นส่งเจ้าหน้าที่มาศึกษาดูงานระบบอีคอมเมิร์ซของเธอ รวมทั้งประกาศยกย่องและโพสต์เรื่องราวของเธอลงในเว็บไซต์ของทางการเพื่อเป็นตัวอย่างแก่เกษตรกรคนอื่นๆ ทั้งยังสนับสนุนเงินสร้างโรงงานเก็บรักษาผลผลิตและดูแลเรื่องเส้นทางขนส่งให้อีกด้วย

นอกจากนี้ เรื่องราวความสำเร็จของกานยังช่วยดึงดูดให้คนรุ่นใหม่มุ่งหน้ากลับไปทำการเกษตรที่บ้านเกิดมากขึ้น แต่เหนือสิ่งอื่นใดคือ ความสุขที่เธอได้รับ เซเลบวัย 37 ปี เผยว่า เธอมีความสุขมากที่เกษตรกรบ้านเดียวกันมีรายได้เพิ่มขึ้น จนแทบไม่ต้องดิ้นรนไปหางานทำต่างบ้านต่างเมือง ทำให้ได้มีเวลาเฝ้าดูลูกๆ ของพวกเขาเติบโตในบ้านเกิดที่พวกเขาภาคภูมิใจ

ทั้งนี้ การทำคลิปขายสินค้าเกษตรในจีนเฟื่องฟูอย่างมากด้วยอานิสงส์จากแอพพลิเคชั่นตัดต่อคลิปสั้นๆ ที่ผุดขึ้นมามากมายอย่างไคว่โส่ว (Kuaishou) ซีกวา (Xigua) ที่สร้างชื่อเสียง เงินจากการคลิกชมคลิป และเป็นช่องทางขายผลผลิตทางการเกษตรให้กับบรรดา “ซันหนง” หรือคนผลิตคอนเทนท์เกี่ยวกับเกษตรกรรม ชาวไร่ชาวสวน และผู้คนในชนบท ที่ได้รับความนิยมสูงมากในหมู่ชาวจีน

เมื่อเร็วๆ นี้แอพพลิเคชั่นตัดต่อคลิปวิดีโอยอดฮิตในจีนอย่างไค่วโส่ว เปิดตัวช่องทางใหม่โดยเฉพาะที่เรียกว่า Happy Village ให้เกษตรกรในชนบทที่ใช้แพลตฟอร์มเกือบ 4 ล้านคนได้โปรโมทสินค้าเกษตร เพื่อให้ชาวบ้านและลูกค้าได้ติดต่อพูดคุยกันโดยตรง รวมทั้ง ByteDance เจ้าของแอพพลิเคชั่น TikTok ประกาศสนับสนุนเงินอย่างน้อย 500 ล้านหยวน หรือราว 2,238 ล้านบาทให้บรรดาซันหนง และเปิดตัวโครงการความสามารถพิเศษโดยร่วมมือกับรัฐบาลท้องถิ่นส่งเสริมเกษตรกรเซเลบโปรโมทท้องถิ่นของตัวเองเพื่อกระตุ้นการสร้างรายได้และการพัฒนาอย่างยั่งยืนในพื้นที่ยากจน

เมื่อทั้งภาครัฐบาลและภาคเอกชนร่วมกันส่งเสริมเกษตรกรในชนชทเช่นนี้ เม็ดเงินจะหนีไปไหนได้