อวสานของระบบรัฐสภา ที่สนับสนุนทหาร

โดย...ทวี สุรฤทธิกุล

“วงจรอุจาด” ได้หวนกลับมาอีกแล้ว!

ท่านที่สนใจการเมืองไทยคงเคยได้ยินคำว่า “วงจรอุบาทว์” ที่หมายถึงระบบการเมืองที่วนเวียนไปมาระหว่าง “การเลือกตั้ง” กับ “การรัฐประหาร” แต่คำว่า “วงจรอุจาด” อาจจะเพิ่งมารู้จักในวันนี้

“อุจาด” มีความหมายว่า “น่าเกลียด น่าอาย สิ่งที่ไม่ควรทำ”

แน่นอนว่าการทำรัฐประหารนั้นเป็นสิ่งอุบาทว์ แต่การที่ทำรัฐประหารโดยอ้างว่าจะ “สร้างการเมืองใหม่” จะปฏิรูปประเทศ แล้วกลับไปทำการเมืองแบบเก่าๆ น่าจะเรียกว่า “อุจาดจริงๆ”

อีกเดือนเดียวก็จะครบรอบ 4 ปี ที่คณะทหารชุดนี้ได้ยึดอำนาจจากนักการเมือง โดยลวงให้นักการเมืองที่กำลังทะเลาะกันให้มาประชุมหาทางออกที่สโมสรทหารบก ถนนวิภาวดีรังสิต แล้วจับไปแยกควบคุมตัว “ปรับพฤติกรรม” อยู่ระยะหนึ่ง ระหว่างนั้นก็สร้างพิธีกรรมปฏิรูปประเทศ เริ่มจากการให้กลุ่มคนที่สมมติว่าเป็นตัวแทนจากภาคส่วนต่างๆ ของประชาชน มาประชุมที่กระทรวงกลาโหมตรงข้างศาลหลักเมือง สนามหลวง ทำเอกสารสรุปปัญหาของประเทศจำนวน 15 เล่ม จากนั้นก็ตั้งสภาปฏิรูปแห่งชาติจากผู้ทรงคุณวุฒิทุกสาขาอาชีพทั่วประเทศ ทำกรอบการปฏิรูป 37 ด้าน ก่อนที่จะยุบสภานี้ไปโดยใช้ข้ออ้างที่เขียน “วางหมาก” ไว้ในรัฐธรรมนูญชั่วคราว ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับนี้เองที่กำหนดแนวทางการปฏิรูปไว้อย่างเรียบร้อย เหมือนว่าคณะทหารที่ยึดอำนาจคือ คสช.นั้น “เอาจริงละนะ”

หลังจากรัฐธรรมนูญฉบับ “บวรศักดิ์” ได้ร่วงไป ทหารก็ให้หัวหน้าเครือข่ายนิติบริกรที่เป็นอาจารย์ของบวรศักดิ์นั่นเองมาร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ พร้อมกับตั้งสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศมาแทนที่สภาปฏิรูปแห่งชาติ ซึ่งคณะยกร่างชุดนี้ดูจะมีอิทธิพลมาก เพราะสามารถกำกับเนื้อหาให้คณะกรรมาธิการของสภานิติบัญญัติแห่งชาติที่จะทำกฎหมายลูกต่างๆ ต้อง “ไปตามแนว” ที่คณะยกร่างนี้กำหนดไว้ รวมถึงหมากกลอันแยบยลที่มีผลต่อการเลื่อนโรดแมปการเลือกตั้ง และอนาคตของพัฒนาการทางการเมืองไทย

ถ้าใครเก็บคำให้สัมภาษณ์ของผู้นำทหาร ตลอดจนคำให้สัมภาษณ์ของคณะยกร่างทั้งฉบับบวรศักดิ์ และฉบับอาจารย์ใหญ่ จะเห็นถ้อยคำที่ไปในทิศทางเดียวกันว่า ท่านจะ “ล้างบาง” นักการเมืองแบบเก่า คือนักการเมืองที่ชั่วร้ายโกงกิน ถึงขนาดที่ประธานยกร่างรัฐธรรมนูญ 2560 ท่านเรียกรัฐธรรมนูญบับนี้ว่า “ฉบับปราบโกง” ในขณะที่หัวหน้าคณะรัฐประหารก็พยายามแต่งเพลงมากล่อมใจมวลชน ตั้งแต่ที่ “เราจะทำตามสัญญา” มาจนถึงล่าสุด “พรุ่งนี้ต้องดีกว่าเดิม”

สัญญาของหัวหน้าคณะรัฐประหารก็คือ “การปฏิรูปประเทศ” และ “การเลือกตั้ง” โดยเฉพาะการปฏิรูปประเทศในด้านการเมืองก็สัญญาว่า “จะสร้างการเมืองใหม่” คือล้มล้างภาพความเลวร้ายของระบบการเมืองแบบเก่าๆ โดยใช้มาตรการทั้งทางรัฐธรรมนูญและกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ “ปิดกั้น” และ “ป้องกัน” ไม่ให้นักการเมืองที่เคยประกอบกรรมทำชั่วได้หวนกลับคืนมาในวงการการเมือง ยกตัวอย่างเช่นเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญว่าไม่ให้คนที่อยู่นอกประเทศหรือไม่ได้เกี่ยวข้องกับการบริหารพรรคมา “บงการ” หรือควบคุมการดำเนินงานของพรรค หรือการทำไพรมารีโหวตเพื่อ “คัดกรอง” นักการเมืองให้ได้คนที่ประชาชนต้องการจริงๆ แต่เมื่อปรากฏข่าวว่ามีการเคลื่อนไหวที่จะจัดตั้งพรรคการเมืองเพื่อสนับสนุนหัวหน้าคณะรัฐประหาร โดยไปทาบทาม “ก๊วนการเมือง” ที่คณะรัฐประหารเคยขับไล่และควบคุมตัวเหล่านั้น ให้มาร่วมเป็นฐานคะแนนในการเลือกตั้ง รวมถึงฐานเสียงในรัฐสภาเพื่อให้คณะรัฐประหารอยู่ในอำนาจผ่านระบบการเลืกตั้งนั้นต่อไป จึงได้สร้างความงวยงงกับประชาชนว่า แล้ว “พรุ่งนี้จะดีกว่าเดิม” ได้อย่างไร

ผู้เขียนเชื่อว่าคณะทหารโดยเฉพาะนายทหารที่กุมอำนาจอยู่ในขณะนี้ ต้องเคยผ่านประสบการณ์ของการที่ทหารเข้าไปคุมระบบรัฐสภามาแล้วอย่างน้อยสัก 2 ช่วง คือ ในช่วงที่เป็นนายทหารระดับนายร้อย ราวปี 2522 ช่วงหนึ่ง ที่ทหารคุมวุฒิสภาไว้ทั้งหมด ในขณะที่ใช้ตำแหน่งในรัฐบาลแลกเปลี่ยนผลประโยชน์กับ สส. กับในช่วงปี 2535 อีกช่วงหนึ่ง ที่นายทหารเหล่านี้น่าจะเป็นนายพันกันหมดแล้ว ทหารก็ใช้พรรคการเมืองมาหนุนผู้นำทหารให้เป็นนายกรัฐมนตรี แต่ก็มีอายุสั้นๆ ทั้งสองช่วง เพราะ “นักการเมือง” เหล่านั้น “เลี้ยงไม่เชื่อง” และหักหลังคณะทหารเหล่านั้นมาแล้วเช่นกัน

หลายคนที่ร่วมต่อสู้มากับกระบวนการ กปปส. ที่ขับไล่นักการเมืองกลุ่มทุนสามานย์ (และพวกคิดล้มล้างสถาบัน) คงจะกลับย้อนไปมีความรู้สึกร่วมกันได้ว่า ทันทีที่ คสช.ยึดอำนาจได้และประกาศแนวทางการปฏิรูปประเทศ พวกเราจำนวนมากต่างยินดีและไชโยโห่ร้องต้อนรับ โดยหวังว่าคณะทหารชุดนี้จะสามารถทำได้จริง โดยไม่ทำให้ “เสียของ” เหมือนคณะ คมช.ของ พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน แต่ผ่านมา 47 เดือน เราก็ได้เห็นเพียงแค่ “ความอับจนปัญญา” ของคณะผู้มีอำนาจ แทนที่จะมีการปฏิรูปประเทศโดยการพัฒนาการเมืองไทยให้ดีขึ้น แต่กลับหวนมาทำการเมืองแบบเดิมๆ แบบที่คณะนายทหารรุ่นพี่รุ่นพ่อก็เคยล้มเหลวมาแล้ว

หลายคนคงจะเสียใจที่ทหารทำไม่ได้อย่างที่อวดอ้าง แต่ที่น่าเสียใจมากกว่าก็คือ ไม่เพียงแต่ทหารไม่ได้สร้างสรรค์ให้เกิด “การเมืองที่ดี” อย่างที่ได้เคยให้ความหวังแก่คนไทยมาหลายปีนั้นแล้ว ทหารยังพาการเมืองไทยกลับไปสู่วังวนเดิมๆ ของการเมืองไทย ที่สุดเมื่อมีการเลือกตั้งแล้ว (ที่คงไม่ใช่ต้นปี 2562) บ้านเมืองก็วุ่นวายขึ้นมาอีก ในรัฐบาลและในรัฐสภาก็จะยิ่งแลกเปลี่ยนผลประโยชน์กันเพื่อความอยู่รอด บางทีรัฐประหารซ้ำอาจจะเกิดขึ้นตามมา ระบบรัฐสภาก็จะพังไปพร้อมกับรัฐบาลที่มีทหารเป็นผู้นำ

ระหว่าง “อุบาทว์” กับ “อุจาด” อะไรจะแย่กว่ากัน