บ้านพอเพียงชนบท น้ำใจเพื่อผู้ยากไร้

เรื่อง: อักษรา ปิ่นนราสกุล

ปัญหาที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินเป็นปัญหาพื้นฐานของชุมชนทั้งในเมืองและชนบท จากการสำรวจข้อมูลภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2556 พบว่าไทยมีครัวเรือนประมาณ 20.167 ล้านครัวเรือน มีกรรมสิทธิ์ในที่อยู่อาศัยประมาณ 15.510 ล้านครัวเรือน ส่วนที่เหลือไม่มีกรรมสิทธิ์ประมาณ 4.657 ล้านครัวเรือน

ดังนั้นเพื่อให้การแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยสำหรับผู้มีรายได้น้อยเป็นไปตามแนวทางและข้อสั่งการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) จึงได้จัดทำโครงการบ้านพอเพียงชนบทเพื่อรองรับนโยบายรัฐบาล ซึ่งอยู่ภายใต้แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาที่อยู่อาศัย 10 ปี (พ.ศ. 2559-2568) ด้วยการดำเนินโครงการบ้านพอเพียงชนบท มีระยะเวลา 5 ปี (พ.ศ. 2559-2563) เป้าหมาย 5,300 ตำบล 3.52 แสนครัวเรือน ซึ่งในปี 2560 สามารถดำเนินการได้จำนวน 754 โครงการ 76 จังหวัด 747 ตำบล 10,369 ครัวเรือน จากเป้าหมาย 9,000 ครัวเรือน ในปี 2561 มีเป้าหมายดำเนินงาน 1.5 หมื่นครัวเรือน

โครงการบ้านพอเพียงชนบท จ.พะเยา เป็นโครงการที่เครือข่ายสร้างบ้านแปงเมืองพะเยาร่วมกับสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) เพื่อเป็นการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินทั้งในเมืองและชนบทซึ่งสามารถตอบโจทย์ผู้ยากไร้อยากมีบ้าน

พงษ์พันธ์ วิเชียรสมุทร รอง ผวจ.พะเยา กล่าวว่า โครงการดังกล่าวถือว่าเป็นการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยในรูปแบบการซ่อมแซม ปรับปรุง หรือสร้างบ้านสำหรับครัวเรือนที่ยากจน จากการดำเนินงานของภาคประชาชนและภาคประชาสังคมใน จ.พะเยาและภาคีร่วมมือ พบว่าการสนับสนุนให้ชุมชนเป็นแกนหลักในการสร้าง/ซ่อมแซมที่อยู่อาศัยของผู้เดือดร้อนในพื้นที่ ทำให้ชุมชนต่างๆ มีความตื่นตัวในการร่วมกันดำเนินการในทุกขั้นตอนของการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัย เพื่อช่วยเหลือดูแลซึ่งกันและกันของชุมชนต่อไป รวมทั้งนำไปสู่การเชื่อมต่อกับฐานงานพัฒนาด้านต่างๆ ของชุมชนได้เป็นอย่างดี

ด้าน ชิน ใจเย็น คณะทำงานเครือข่ายสร้างบ้านแปงเมืองและภาคีพัฒนาพะเยา กล่าวว่า กลุ่มเป้าหมายจะเป็นผู้มีรายได้น้อยที่ต้องการความช่วยเหลือด้านที่อยู่อาศัย โดยในพื้นที่ชนบทมีประชาชนประสบปัญหาความเดือดร้อนเรื่องที่อยู่อาศัยและที่ดิน ทั้งบ้านที่ก่อสร้างมานานแล้วมีสภาพชำรุดทรุดโทรม ก่อสร้างด้วยวัสดุที่ไม่มั่นคง ไม่ได้ปรับปรุงซ่อมแซม และครอบครัวขยายที่มีความจำเป็นต้องก่อสร้างที่อยู่อาศัยใหม่ แต่ไม่สามารถดำเนินการได้เนื่องจากมีรายได้ไม่เพียงพอ

ตั้งแต่ปี 2560 จ.พะเยา ได้ดำเนินการรับการแก้ไข ปรับปรุงซ่อมแซม 45 ครัวเรือน ปี 2561 จำนวน 200 ครัวเรือน 24 ตำบล ดำเนินการเสร็จสิ้น และในปี 2562 มีการสำรวจแล้ว 250 ครัวเรือน กำลังส่งโครงการให้กับคณะทำงานภาคพิจารณา ในส่วนของบ้านมั่นคง มีการดำเนินการ 3 เมือง ประกอบด้วย 1.เทศบาลตำบล (ทต.) บ้านต๋อม 21 ครัวเรือน 2.บ้านมั่นคงเมืองสันแกลบดำ 9 ครัวเรือน และ 3.บ้านมั่นคงเมือง ทต.ท่าวังทอง 41 ครัวเรือน

ปี 2562 คณะทำงานเครือข่ายทุกพื้นที่จะทำการสำรวจข้อมูลผู้เดือดร้อนด้านที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินทุกอำเภอ เพื่อแก้ไขปัญหาหาผู้เดือดร้อนด้านที่อยู่อาศัย ในโครงการบ้านพอเพียงและโครงการบ้านมั่นคงเมือง จากนั้นเสนอให้มีการประชุมคณะกรรมการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้น้อยของ จ.พะเยา ซึ่งมีสำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด (พมจ.) พะเยา เป็นเลขานุการในการประสานงาน และมีผู้แทนภาคประชาชนเข้าไปร่วม จำนวน 3 ท่าน เพื่อรับทราบข้อมูลผู้เดือดร้อน รวมทั้งประสานหน่วยงานและภาคีต่างๆ เพื่อหาช่องทางในการช่วยเหลือผู้เดือดร้อนผู้มีรายได้น้อยด้านที่อยู่อาศัยต่อไป

โครงการดังกล่าวถือเป็นความร่วมมือของภาคประชาสังคม ประชาชน เพื่อช่วยลดปัญหาความเดือดร้อนและพัฒนา 6 คุณภาพการอยู่อาศัยของครัวเรือนยากจน ผู้มีรายได้น้อยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น รวมทั้งเป็นพื้นฐานสำคัญในการลดความเหลื่อมล้ำ สร้างความเป็นธรรมในสังคมที่จะให้ชุมชนท้องถิ่นเป็นหลักในการจัดการตนเองต่อไป