"หัวถนน"หมู่บ้านไร้ถังขยะ ต้นแบบ Zero Waste ระดับชาติ

โดย...จักรพันธ์ นาทันริ

ขยะเป็นปัญหาใหญ่ของชุมชนเมืองทั่วประเทศ กรมควบคุมมลพิษพบข้อมูลที่น่าตกตะลึงว่า ในปี 2557 ปริมาณขยะทั่วประเทศมีมากถึง 26.77 ล้านตัน วาดภาพให้เห็นกันได้ชัดๆ ว่า ในแต่ละปีนำขยะทั่วประเทศไทยมากองรวมกัน ก็จะได้ความสูงเท่าตึก 100 ชั้น 100 ตึก แต่ก็ใช่ว่าจะสามารถกำจัดขยะเหล่านี้ได้หมด แต่ละที่จะมีปริมาณขยะที่กำจัดไม่หมดสะสมอยู่ จนถึงปัจจุบันมีมากถึง 19.9 ล้านตัน

มาตรการส่งเสริมการลดปริมาณขยะ จึงเป็นสิ่งที่หลายหน่วยงานรณรงค์กันอย่างจริงจัง และเรามักจะเห็นถังขยะแบบแยกประเภทขยะออกเป็นสีต่างๆ อยู่ทั่วไป แต่สำหรับ “บ้านหัวถนน” ต.พระลับ อ.เมือง จ.ขอนแก่น อย่าแปลกใจหากเดินเข้าเขตหมู่บ้านแล้วมองหาถังขยะไม่พบเลยแม้แต่ใบเดียว เพราะขยะนั้นมีค่า และทุกครัวเรือนจัดการอย่างเกิดประสิทธิผล

บ้านหัวถนน ติดกับเขตชุมชนเมืองของเทศบาลนครขอนแก่น ปัญหาขยะจึงเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ จึงเป็นโจทย์ท้าทายชุมชน จึงได้ประสานกับทุกหน่วยงานทั้งเทศบาลตำบลพระลับ อบจ.ขอนแก่น และสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จัดส่งนักวิชาการมาทำงานร่วมกับชุมชน จัดตั้งศูนย์เรียนรู้การบริหารจัดการขยะให้ชาวบ้านทั้ง 323 หลังคาเรือนนั้นเข้าร่วมโครงการแก้ไขปัญหาขยะของชุมชน

การทำน้ำหมักชีวภาพ

กฤตภาส ปรุงศรีปัญญา ผู้ใหญ่บ้าน บ้านหัวถนน เล่าว่า การจะดำเนินการพร้อมกันทีเดียวทุกหลังคาเรือนนั้นคงไม่ทั่วถึง คณะกรรมการหมู่บ้านจึงจัดตั้งบ้านแกนนำหรือบ้านต้นแบบการจัดการขยะ แก้ไขปัญหาให้เสร็จสรรพภายในครัวเรือน

คุณป้าเบญจวรรณ สุขใส หนึ่งในบ้านต้นแบบบอกว่า เริ่มต้นได้ดำเนินการคัดแยกขยะและนำกลับมาใช้ใหม่อีกครั้ง ในรูปแบบของการนำมารีไซเคิลเป็นน้ำหมักชีวภาพ ใช้ในครัวเรือนและแจกจ่ายให้กับคนในชุมชนหรือการนำกลับมาใช้ซ้ำ การคัดแยกขยะเพื่อส่งจำหน่ายให้กับร้านรับซื้อของเก่า แม้กระทั่งน้ำประปาที่ใช้ในแต่ละวันก็จะใช้อย่างคุ้มค่าที่สุด จนถึงขั้นตอนสุดท้ายของการนำไปรดน้ำต้นไม้ภายในบ้าน และแปลงผักปลอดสารพิษที่จัดทำขึ้นเองของคนในครอบครัว

ผู้ใหญ่บ้าน บ้านหัวถนน กล่าวเพิ่มเติมว่า หากทุกท่านเข้ามาในพื้นที่บ้านหัวถนนก็จะพบว่า ไม่มีการตั้งถังขยะไว้ริมสองฟากฝั่งถนน มีเพียงสถานที่จัดเก็บขยะที่ผ่านการคัดแยกมาแล้วเท่านั้น ซึ่งถือเป็นการแสดงพลังและความร่วมมือของคนในชุมชนที่มีอยู่รวม 323 หลังคาเรือน ในการร่วมกันบริหารจัดการขยะที่เกิดขึ้นอย่างเสร็จสรรพภายในครัวเรือน และลดปริมาณขยะที่จะออกสู่ภายนอกให้ได้มากที่สุด ทั้งยังคงสร้างรายได้ให้กับชุมชนจากการแปรรูปขยะ ในการนำกลับมาเป็นวัตถุดิบเหลือใช้ หรือการจัดทำเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนท้องถิ่นได้อีกด้วย

ความสำเร็จนี้ทำให้บ้านหัวถนนได้รับรางวัลหมู่บ้านปลอดขยะต้นแบบ รางวัลชนะเลิศระดับประเทศ ตามโครงการประกวดชุมชนปลอดขยะ (Zero Waste) เฉลิมพระเกียรติ 88 พรรษา 88 ชุมชน ประจำปี 2558 จัดโดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทำให้วันนี้หมู่บ้านหัวถนนแห่งนี้เป็นหมู่บ้านต้นแบบระดับประเทศที่ทุกชุมชนได้มาเรียนรู้ถึงกระบวนการและวิธีการดำเนินงานในด้านต่างๆ โดยภาพรวมและต่อยอดไปถึงแผนการบริหารจัดการขยะภายในชุมชนที่สัมฤทธิผลแล้วในหลายจังหวัด

ตู้เย็นเก่านำมาปรับใช้เป็นตู้เก็บของ