“ลุงยุทธ” อมยิ้มโบราณ มนต์เสน่ห์วันวานที่ใกล้เลือนหาย

เรื่อง : วิรวินท์ ศรีโหมด เรียบเรียง : รัชพล ธนศุทธิสกุล

ภาพ . Newsclear

ขนมโบราณที่ยังมีลมหายใจ ‘น้ำตาลปั้นโบราณ’ ความงามและแสนอร่อยที่แม้เทรนด์โลกเปลี่ยนไปทำให้ขนมน้ำตาลปั้นโบราณชนิดนี้ค่อยๆ จางและหายไปในสังคมไทย

ทว่า “ยงยุทธ ปัดชาศรี" ยังยึดอาชีพขาย "น้ำตาลปั้น" เลี้ยงชีพมาเกินครึ่งชีวิต จนมีบ้าน รถและส่งลูกเรียนจบได้ด้วยการปรับตัวและพัฒนาให้น่าสนใจยิ่งขึ้น  

และนี่ก็คือเรื่องราววันวานที่หลายคนยังตราตึงและเขาก็คือหนึ่งในผู้ขายอดีตที่เหลือเพียงไม่กี่คนที่ทุกๆ คนจะได้สัมผัสจากหนุ่มร้อยเอ็ดผู้นี้

ลวดลาย ความหวาน ความอร่อย

จุดเริ่มต้นของพ่อค้าน้ำตาลปั้น

“ตอนอายุประมาณ 21 เห็นพวกญาติๆ เขาไปเรียนปั้นน้ำตาลกัน ก็เลยไปลองหัดต่อๆ จากเขา เพราะมันขายได้เยอะกว่ากัน”

จากวันนั้นจนถึงวันนี้ระยะเวลากว่า 30 ปีแล้วที่ลุงยุทธสำเร็จวิชางานปั้นน้ำตาล ซึ่งเรื่องราวของวันวานครั้งแรกในการออกงานขายของเขายังคงตราตรึงในความทรงจำ

“อายนะแรกๆ จะขึ้นรถเมล์ไปขายอายไม่กล้าขึ้น ก็เดินอย่างเดียว เดินไปหน้าโรงเรียนทั่วไป เดินขายตามชุมชนเพราะก่อนสมัยนั้นชุมชุนเยอะ แต่ที่ขายดีๆ ก็ต้องตามงานวัด แถวหน้าโรงลิเกโรงหนัง ราคาตัวละ 3 บท 5บาท ตกวันๆ ก็ 300-500 บาท

“ที่ขายดีก็คงด้วยรสชาติ มีหลายรส ความหวาน ความอร่อยและลวดลายสีสันที่เป็นเสน่ห์ของน้ำตาลปั้น มีลิงตกปลา ช้าง ม้า มังกร กุ้ง ไก่ หรือจะสั่งรูปอื่นๆ ก็สั่งได้ทุกอย่างแปบเดียวได้ตามที่ต้องการ ไม่ถึงหนึ่งนาที”  

และก็ไม่ถึงนาทีเดียวเช่นกันที่ภาพเด็กๆ แห่กันกรูไปลุมล้อมต่อแถวหน้าจิตรกรปั้นน้ำตาลในงานวัดส่งเสียงกันเจื้อยแจ้ว มันเป็นภาพแห่งความสุขที่ไม่ใช่เพียงแค่เด็กน้อยผู้ซื้อเหล่านี้ได้รับ แต่มันคือความสุขของคนปลุกปั้นสร้างมันขึ้นมาเช่นกันที่ได้ดูแลครอบครัวให้มีสุข

“ผมเรียนจบแค่ป.6เอง  ก็ไม่รู้จะทำอะไรรับจ้าง ก่อสร้างก่อนหน้าที่จะมาทำอาชีพขายน้ำตาลปั้นโบราณ มันไม่พอกิน ก็เลยมาเป็นพ่อค้าปั้นน้ำตาล ตอนนี้ก็ขายมาทั้งหมดก็ 30 ปีแล้ว พอมีรายได้เลี้ยงลูกเรียนจบปริญญาตรี มีบ้าน มีรถ ก็อยู่ได้ครับ พอใจแล้วครับผม”

‘ยุคสมัยใหม่’ เปลี่ยนแปลง

กลางทางที่ลำบากแต่เข้าใจ

“ขนมอะไรใหม่ๆ แปลกตาในสมัยนั้นยังไม่ได้เข้ามาบ้านเรามากนักเหมือนปัจจุบันนี้ พวกขนมแพนเค้ก โตเกียว พวกของใหม่ๆ เด็กก็เลยหันหาไปทางโน้นมากกว่า อีกอย่างอาจจะด้วยความเจริญพ่อแม่ก็ไม่ให้ลูกกินเพราะว่ากลัวฟันผุ เดี๋ยวนี้เด็กๆ ก็ไม่ค่อยซื้อกินกันแล้ว”

โดยสถานการณ์น้ำตาลปั้นโบราณค่อยๆ ลดและเสื่อมความนิยมลงช่วงราวเมื่อ 10 ปีที่แล้วจากยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลง จน ณ วันนี้ ‘น้ำตาลปั้นโบราณ’ แทบไม่ถูกพบและเห็นโดยง่ายแม้ต่อให้ในงานวัด งานเทศกาล พื้นที่ย่านชุมชน ฯลฯ

“เราต้องออกขายเที่ยงก่อน ขายตามออฟฟิศ ได้ 100-200 บาท ก็ค่อยกลับไปที่หน้าโรงเรียนอีกทีหนึ่ง” ลุงยุทธระบุบการปรับตัวจากเด็กที่เป็นกลุ่มเป้าหมายหลักมาที่ผู้ใหญ่เด็กในอดีตซึ่งยังคงทำให้ยังคงอยู่ในยุทธจักรนี้ได้

“ก็ทำให้พออยู่ได้ในแต่ละเดือนประมาณหมื่นกว่าบาท แต่บางเดือนก็ดีๆ มีงานอีเว้นท์ งานแต่ง งานวันเกิด งานวัด ไปมาหมด แม้แต่ถ่ายหนังก็มีมาเหมือนกัน ก็ได้เยอะเหมือนกัน 20,000-30,000 ก็ได้ ก็ไม่ได้คิดอะไรมาก มันไปตามยุคตามสมัย เราก็ไม่ซีเรียส อาชีพนี้ก็ถ้าผมทำอยู่ตอนนี้ผมก็ว่างทำมั่ง ก็จะไปทำนามั่ง ก็พอได้ใช้พอหามา เราก็ภาคภูมิใจคือมันไม่มีอาชีพไหนที่ดีกว่านี้แล้วครับตามความรู้ของเรา”

ช่วยกันอนุรักษ์ขนมโบราณไทย

อมยิ้มน้ำตาลวันวานที่ยังคงอยู่

จากผลึกเศษน้ำตาลเล็กๆ ก่อนจะถูกหลอมรวมก่อนเคี่ยวจนเหนียวถึงจะออกมาเป็นก้อนรูปปั้นหน้าตาสวยงามและสีสันสดใส ‘น้ำตาลปั้นโบราณ’ ยังต้องใส่รสชาติ ยังต้องคลึงเคล้าด้วยไฟอ่อนๆ ด้วยเตาถ่านในระดับที่พอดีกว่าจะออกมาเป็นรูปต่างๆ อาทิ ลิงตกปลา (ขายดีที่สุด) เป็นรูปม้าสีรุ้ง เป็นรูปมังกรบินเฉิดฉายบนท้องฟ้า ซึ่งความงดงามดังกล่าวเหล่านี้เราๆ ท่านๆ เมื่อได้เห็นก็คงจะเกิดความคิดไม่อยากให้ขนมชนิดนี้หาย และตายจากไปกับสังคมไทยเช่นเดียวกับลุงยุทธ

“ขั้นตอนน้ำตาลปั้นนะครับ จะมีอุปกรณ์น้ำตาลปั้น แบะแซ แล้วก็น้ำตาลทรายขาว แล้วก็กะทิมาเคี่ยวใส่กระทะใหญ่ๆ เทใส่ในกระทะนี้ มาผสมน้ำเฮลซ์บลูบอย และก็ใส่รสชาติตามใจ เช่น ใส่ซูกัสก็ได้ หรือจะใส่พวกน้ำแต่งกลิ่นมะลิ กลิ่นนมแมว ก็ได้แล้วแต่ แต่ต้องติดไฟเตาถ่านตลอดเพื่อให้มันนิ่มอยู่ตลอดเวลา ไฟแรงก็ไม่ได้ ไฟอ่อนก็ไม่ได้ต้องให้มันพอดี (ยิ้ม)

“ก็อยากขอให้คนรุ่นใหม่ช่วยกันอนุรักษ์ไว้เพราะเป็นขนมโบราณของบ้านเรา คือถ้ามันหมดไปถามว่าเสียดายไหม ก็เสียดายเหมือน แต่ก็จะทำยังไงได้ มันก็เป็นไปตามยุคตามสมัยมัน ก็ใครที่ชื่นชอบ ใครที่สนใจอยากอนุรักษ์ อยากสัมผัสรสชาติวันวานในอดีต ก็ติดต่อผมได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 087-064-4216 มาร่วมกันช่วยให้น้ำตาลปั้นโบราณขนมไทยของเรายังอยู่”