สร้างยอดตึกเป็นแปลงพืชงอกเงิน ‘ลุงเทพ’ ปรมาจารย์สวนผักลอยฟ้า

เรื่อง : รัชพล ธนศุทธิสกุล

จากนักธุรกิจเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกที่ประสบอุบัติเหตุจนต้องขายธุรกิจทิ้ง ผันตัวเองเป็นเกษตรกรบนยอดตึก “สุเทพ กุลศรี” เปลี่ยนพื้นที่วางเปล่าดาดฟ้าให้ทำเงินได้ตารางเมตรละถึง 300-400 บาท 

ท่ามกลางใครต่อใครที่บอกว่าเป็นไปไม่ได้! แต่ในมุมกลับกันการปลูกผักบนยอดตึกนั้นง่ายแสนง่าย เพียงรู้เคล็ดลับเรื่องดินก็ปลูกฉลิวรวยเป็นเศรษฐีรายปักษ์ทุกรอบปลูก

“ใครๆ ก็คิดว่ามันเป็นไปไม่ได้ปลูกผักบนดาดฟ้า แต่จริงๆ แล้วดาดฟ้าเป็นพื้นที่เรียบ ไม่ต้องไปไถ่ปรับดิน โครงสร้างพื้นฐานน้ำประปามี ดำเนินการได้เร็ว การขนส่งก็ไม่เสียค่าใช้จ่ายเพราะปลูกตรงนั้นขายตรงนั้น” เขากล่าวเริ่มต้นก่อนจะพาไปทำความรู้จักข้อดีอีกมากมายของสวนผักลอยฟ้า

สร้างความมั่นคงทานอาหาร

กูรูปลูกผักผู้มีศูนย์เรียนรู้และพัฒนานวัตกรรมการเกษตร ณ จังหวัดปทุมธานีเป็นของตัวเองอยู่แล้วก่อนตัดสินใจเข้ามาปลุกปั้นสวนผักกลางเมืองเพื่อพิสูจน์ให้ทุกคนเห็นว่าใครๆ ก็ปลูกผักได้ แม้จะอาศัยอยู่ในป่าปูนบอกว่า ‘สวนผักดาดฟ้า’

ซึ่งตอนนี้ได้รับการผลักดันจากภาครัฐที่ต้องการสร้างพื้นที่สีเขียวให้เพิ่มขึ้นร่วมกับภาคเอกชนในโครงการ ‘Green Bangkok 2030’เพื่อสร้างพื้นที่สาธารณะสีเขียวที่เข้าถึงได้ในระยะ 400 เมตร หรือเดินได้ใน 5-10 นาที จากปัจจุบันมีเพียงประมาณ 13% ของกรุงเทพฯ เป็น 50% เพิ่มพื้นที่สีเขียวต่อประชากรที่ปัจจุบันมีเพียง 6.9 ตารางเมตรต่อคน เป็น 10 ตารางเมตรต่อคน และเพิ่มพื้นที่ร่มไม้ในเมืองประมาณ 17% เป็น 30% ซึ่งจะช่วยให้พี่น้องประชาชนพ้นได้ทุกดวิกฤตที่จะเกิดขึ้นในอนาคตที่ไม่มีใครรู้

“ตลาดไท ตลาดสี่มุมเมืองที่ขายส่งผักใหญ่ของประเทศผักมาจากต่างจังหวัดทั้งนั้น คนกรุงเทพฯ ซื้อกินหมด สมมุติเกิดภัยพิบัติอย่างน้ำท่วมปี พ.ศ.2554 หรือล่าสุดเชื้อโควิด-19 เราขาดแคลนอาหาร แต่ถ้ารู้จักปลูกผักขนาดเล็กขนาดใหญ่ในบ้านเราพึ่งพาตัวเองได้หรือที่เรียกว่า ฟู๊ดซีเคียวริตี้ (Food security) 

“ต่อมาการปลูกผักเองไม่สารเคมีเราได้อาหารปลอดภัยหรือฟู๊ดเซฟตี้ (Food safety) ได้สร้างรายได้ ได้แอคทีฟร่างกายได้ความสุขเพลิดเพลินและได้กิจกรรมภายในครอบครัว ปลูกกิน ปลูกแบ่งกลายเป็น CSR ได้สุดยอด”

ทุกสิ่งอย่างเริ่มจากผักต้นๆ เล็กๆ สู่เรื่องใหญ่ที่ครอบคลุมชีวิตมากมายที่สามารถต่อยอดไปได้ด้วยผักใบเขียวเหนือตึกปูนคอนกรีต ไม่ใช่แค่ช่วยลดความร้อนของตัวอาคารและดูดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ 

“ตอนนี้ก็มีราวๆ 10 โครงการ พูดคุยกันแล้ว 5 ที่จะขึ้นสร้างสวรผักบนดาดฟ้า เพราะต้นปีที่ผ่านมาฟาร์มบนดาดฟ้าหรือ Bangkok Rooftop Farming ห้าง Center One ที่เข้าไปร่วมผลักดัน เปิดให้คนมาดูและซื้อผักสดตัดจากต้นได้ถึงที่ 

“ถัวเฉลี่ย 1 ตารางเมตร 300-400 บาท บนห้างราวๆ 200 ตารางเมตรสร้างรายได้ 30,000-35,000 บาท เลยต่อรอบปลูกผัก เราก็พยายามสร้างให้เข้าถึงให้เห็น ล่าสุดก็ถนนพหลโยธิน ซอย 9 จำลองแบบฟ้ามาลงพื้นต้นผักอยู่ข้างแผงแม่ค้ามันก็เก๋และสร้างรายได้แบบเดียวกัน”

กำเนิดเกิดผักดาดฟ้า 

วิธีการเริ่มต้นปลูกมีสิ่งที่ต้องทำ 3 อย่างด้วยกันได้แก่ 1.ทำโรงเรือนที่มีหลังคา ช่วยลดความแรงแสดงแดด ที่สำคัญป้องกันฝนตกทำผักสียงหาย 2.ทำโต๊ะสูงประมาณ 50 ซม.เพื่อวางผักจะได้ไม่ต้องนั่งทำงานกับพื้นและสุขอนามัย 3.ปุ๋ยคอก ดิน ขุยมะพร้าว ใช้อัตราส่วนผสม 1 : 1 : 1 

เริ่มต้นด้วยการทำให้ดินดีด้วยการ ‘ปรุงดิน’ ได้แก่1.เอาขุยมะพร้าวครึ่งหนึ่ง (50%) มาเทกองที่พื้นแล้วเกลี่ยให้เป็นพื้นที่วงกลม

2.เอาดินทั้งหมดมาเททับบนขุยมะพร้าวแล้วเกลี่ยตามวงขุยมะพร้าวให้ทั่ว

3.นำปุ๋ยคอกทั้งหมดมาเททับบนดินแล้วเกลี่ยให้ทั่วหน้าดิน

4.รดน้ำให้ทั่วผิวหน้าของปุ๋ยคอก(แนะนำให้ใช้สายยางฉีดรดน้ำ)การรดน้ำนี้มีสำคัญมากต้องค่อยๆ ฉีดรดให้ทั่ว จุดประสงค์เพื่อให้ปุ๋ยคอกเปียกน้ำอย่างทั่วถึงแล้วให้น้ำละลายเอาธาตุอาหารจากปุ๋ยคอกออกมาให้ดินซับน้ำจากปุ๋ยคอกนั้น ให้ชุ่มน้ำจนกระทั่งมีน้ำเริ่มซึมมาที่ตีนกองดินที่เราปรุง

5.เอาขุยมะพร้าวที่เหลือ (50%) มาโรยปิดทับหน้าเอาไว้ให้มิดแล้วรดน้ำให้ขุยมะพร้าวเปียกชุ่มแล้วบ่มดินทิ้งไว้10วันเพื่อให้ดินเริ่มแห้งและเกิดอาการคลายตัว

6.หลังจากนั้นทำการคลุกเคล้าส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน ถ้าภายในกองเปียกชื้นไม่ทั่วถึงให้รดน้ำเพิ่มเติม

7.บ่มดินทิ้งไว้อีก7-10 วัน แล้วทำการคลุกเคล้ากองดินอีกครั้งหนึ่ง ถ้าดินร่วนดีแล้วก็เอามาใช้ปลูกต้นไม้ได้

“ได้ดินดีจะใส่ถุงเพาะ กระถาง กระสอบก็แล้วแต่ ปลูกอะไรก็ขึ้น เพราะหัวใจสำคัญคือดินที่ปลูก” เทพผักระบุ  

“ทีนี้ที่สำคัญคือเทคนิคเรื่องการบริหารจัดการรอบการปลูก ให้เราแบ่งพื้นที่ในการปลูกเป็น 4 ส่วน ปลูกส่วนละอาทิตย์ 1-2-3-4 ผักก็จะออกมาให้เราทุกอาทิตย์ ไม่ใช่ปลูกพร้อมกันหมดผักจะไม่ทันขาย”

‘ผักบุ้ง’กับ ‘สลัด’ สตาร์ทได้รุ่งแน่

“ผักสลัดไม่ค่อยมีโรคมีศัตรูพืชและดูดีไฮโซนิดๆ กินสดไม่ต้องปรุงคนกรุงนิยม ผักบุ้งราคาไม่สูงแต่น้ำหนักเวลาปลูก ขายก็ได้เยอะ” เทพผักให้คำแนะนำสำหรับมือใหม่หัดปลูก เพราะแม้ดินดีปลูกอะไรก็ขึ้น แต่ความเป็นมือใหม่อาจจะยังไม่เข้าใจเรื่องของชีวภัณฑ์ในการกำจัดแมลงก็อาจจะโดนศัตรูพืชต่อยล้มคว่ำตกดาดฟ้าเอาได้ 

“คะน้า กวางตุ้ง ศัตรูพืชเยอะแรกๆ ไม่ควรที่จะปลูก เพราะถ้าไม่รอดมีท้อแน่ๆ” เทพผักระบุสำหรับมือใหม่เลยที่นอกจากควรเริ่มปลูกผักที่ตัวเองชอบทานแล้วนั้น ผักบุ้งและสลัดถือว่าเป็นผักแรกๆ ที่ปลูกง่าย 

“พอมีความรู้ตัวเราก็จะอยากปลูกเองไปเรื่อยๆ ปลูกแตงกว่า ผักทอง ฟักแฝง ค่อยๆ ปลุกไป ทีนี้ก็จะพอรู้ตลาดต้องการอะไรก็ปลูกได้หมดแล้ว ขึ้นอยู่กับตลาดที่เราต้องการส่งแล้ว จะไปขายใคร ส่งที่ไหน สมัยนี้โชคดีสะดวกขึ้นเยอะโลกโซเชียลมีทั้งพรีออเดอร์ เดลิเวอรี ง่ายมากไม่เหมือนสมัยก่อน” ลุงเทพยิ้มพร้อมกับเล่าแรงบันดาลใจให้สำหรับมือใหม่โดยบอกว่าตนนั้นแต่ก่อนก็ไม่ได้คิดว่าชีวิตจะมายึดอาชีพเกษตรกรดาดฟ้า 

โดยก่อนที่จะมาเป็น ‘เทพผัก’ ลุงเทพก่อนหน้านั้นทำงานด้านเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ ปี พ.ศ. 2540 รถชนและเกิดวิกฤตเศรษฐกิจต้มยำกุ้ง ต้องกลับมาอยู่บ้านที่นครสวรรค์ทำให้มีโอกาสได้ไปร่วมโครงการพัฒนาชุมชนเรื่องเกษตรแบบไร้เคมี จุดเริ่มต้นนี้ทำให้ลุงเทพได้รู้จักกับพลังของดินที่ดีทำให้พืชงอกงามได้ผลผลิตแบบใหญ่ฟูลไซส์ไม่ต่างจากใช้สารเคมี แถมคนบริโภคเมื่อได้กินผักยังบอกรสชาติรสสัมผัสดีกว่า จนร้านอาหารที่จังหวัดปทุมธานีติดต่อให้ไปช่วยปลูกส่ง 

เมื่อประสบความสำเร็จระดับหนึ่งจากการนำผักต่างจังหวัดเข้าสู่เมืองกรุง การปลูกก็เพิ่มมากขึ้นแทนที่ไม้ประดับแต่งบ้าน จึงเอาผักที่ปลูกมาประดับแทนและเปลี่ยนจากวางบนดินขึ้นสู่ชั้นวางเพื่อประหยัดพื้นที่และกลายเป็นสวนผักแนวตั้ง ก่อนที่ต่อมาผลงานผักแนวคิดังกล่าวได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐและเอกชนเชิญไปออกงานให้ความรู้ และเริ่มสร้างสวนแนวตั้งให้โรงพยาบาลนครธนเป็นที่แรกเมื่อ 6-7 ปีที่แล้วตั้งแต่ปี พ.ศ.2546