โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริลำดับแรก ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่10

โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริลำดับแรก ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่10 โครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี

โดย อนัญญา มูลเพ็ญ

“น้ำ” คือปัจจัยสำคัญที่สุดของการทำเกษตรกรรม เป็นอาชีพหลักของคนไทยทุกภาค โครงการอันเนื่องมากจากพระราชดำริ หลายโครงการทั่วประเทศ จึงเป็นโครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อสร้างโอกาสและอาชีพให้กับประชาชนทุกหมู่เหล่า รวมถึงการพัฒนาอ่างเก็บน้ำอันเนื่องมากจากพระราชดำริ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี ที่ได้ริเริ่มมาตั้งแต่ครั้งที่พระองค์ยังทรงดํารงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร

“โพสต์ทูเดย์ออนไลน์” นำมารู้จักกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่แรกในภาคกลาง และเป็นโครงการลำดับแรกจากหลายโครงการทั่วประเทศ ที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร พระองค์พระราชทานโครงการ พัฒนาแหล่งน้ำด้วยการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ 6 แห่ง ใน ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี เพื่อกักเก็บน้ำที่ไหลลงมาจากเทือกเขาตะนาวศรี ให้ประชาชนในพื้นที่ใช้เพื่อการเกษตรและอุปโภคบริโภคได้ตลอดปี

อ่างเก็บน้ำห้วยพุกรูด อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจัน อ่างเก็บน้ำเขาหัวแดง อ่างเก็บน้ำหินสีตอนบน อ่างเก็บน้ำบ้านพุกรูด และ อ่างเก็บน้ำบ้านโป่งพรหม มีปริมาณน้ำกักเก็บรวมกัน 3,278,030 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) รองรับพื้นที่เกษตร 7,300 ไร่ ซึ่งปี 2542 ได้ดำเนินการแล้วเสร็จไปแล้ว 5 แห่ง เป็นแหล่งน้ำสนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกไปแล้วกว่า 6,000 ไร่ ช่วยส่งเสริมอาชีพเกษตรกรรม สร้างฐานะรายได้ที่ดีขึ้น

นายสุชาติ กาญจนวิลัย ผู้อำนวยการโครงการชลประทานราชบุรี กล่าวว่า ในปี 2562 ทางกรมชลประทานได้รับสนองพระราชดำริก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแห่งที่ 6 ในพื้นที่ ต.ยางหัก ที่บ้านโปร่งพรหม เป็นอ่างขนาดความจุ 1,064,000 ลบ.ม. สนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 1,700 ไร่ และสนับสนุนน้ำอุปโภคบริโภค 200 ครัวเรือน ปัจจุบันอยู่ระหว่างการขอใบอนุญาตใช้พื้นที่ เพื่อดำเนินการก่อสร้าง ซึ่งเมื่อแล้วเสร็จจะเป็นการสนองพระราชดำริ ที่ทรงให้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำครบทั้ง 6 แห่ง

นับแต่ริเริ่มโครงการเมื่อ 30 ปีที่แล้ว กระทั่งปัจจุบันอ่างเก็บน้ำที่ก่อสร้างเสร็จทั้ง 5 แห่ง ได้พลิกผืนดินของ ต.ยางหัก จากพื้นที่แห้งแล้งในฤดูแล้ง กลายเป็นพื้นที่ที่สามารถปลูกพืชผัก ผลไม้ ได้ตลอดทั้งปี สร้างงานสร้างอาชีพ ดึงผู้คนที่เคยอพยพออกไปหางานทำในเมืองใหญ่ กลับมาทำไร่ทำสวนในบ้านเกิด

นายสุชาติ กล่าวว่า เมื่อวันที่ 10 เม.ย. 2534 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรและทอดพระเนตรพื้นที่บริเวณอุทยานเฉลิมพระเกียรติไทประจัน บ้านไทยประจัน ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี และโครงการป่าสิริกิติ์ บ้านห้วยม่วง ต.ตะนาวศรี อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ณ บ้านไทประจัน พระองค์ได้พระราชทาน พระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาโครงการ และก่อสร้างแหล่งน้ำช่วยเหลือการเพาะปลูก และการอุปโภค – บริโภค ตามที่ราษฎรได้กราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทาน

ต่อมา สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) กรมชลประทาน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ร่วมกันดำเนินงานสนองพระราชดำริ โดยการพิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี จำนวน 5 แห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำบ้านพุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำห้วยพุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำเขาหัวแดงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจันอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และ อ่างเก็บน้ำหินสีตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ปัจจุบัน อ่างเก็บน้ำทั้ง 5 แห่ง มีสภาพสมบูรณ์ สามารถช่วยเหลือราษฎรได้อย่างทั่วถึง โดยอ่างเก็บน้ำแต่ละแห่งจะมีกลุ่มผู้ใช้น้ำที่ช่วยกันดูแลรักษาสภาพพื้นที่อ่างเก็บน้ำและระบบส่งน้ำร่วมกับโครงการชลประทานราชบุรี และมีการประชุมกลุ่มเพื่อร่วมกัน วางแผนการบริหารจัดการน้ำในช่วงก่อนและหลังฤดูเพาะปลูก

“อ.ปากท่อ เป็น 1 ใน 3 อำเภอของ จ.ราชบุรี ที่ไม่มีระบบชลประทาน เมื่อสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนิน อ.ปากท่อ ในปี 2534 เป็นปีที่ชาวบ้าน ต.ยางหัก ดีใจมากที่พระองค์ทรงมีพระรำชดำริให้กรมชลประทานก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ 6 อ่าง ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นการพลิกชีวิตชาวบ้านที่นี่ จากเมื่อก่อนทำการเกษตรกันช่วงฤดูฝนเท่านั้น เพราะขาดแคลนแหล่งน้ำ แต่หลังจามีอ่างพระราชทาน ชาวบ้านที่นี่ก็มี รายได้ดีขึ้น” นายสุชาติ กล่าว

นายถวัลย์ ติ่งทอง ประธานอ่างเก็บน้ำหินสีตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อดีตกำนัน ต.ยางหัก ซึ่งเป็นผู้ทูลเกล้าฯ ขอพระราชทานความช่วยเหลือ เมื่อครั้งสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จเยี่ยมราษฎรในพื้นที่เมื่อปี 2534 เล่าว่า เมื่อก่อนชาวบ้านแถบนี้ จะออกไปขายแรงงานนอกพื้นที่ เพราะทนความแห้งแล้งไม่ไหว ในฤดูแล้งที่นี่ี่แล้งมาก แต่พอมีอ่างเก็บน้ำที่พระองค์ท่านทรงเมตตาที่นี่เปลี่ยนแปลงไปมาก ชาวบ้านมีอาชีพ หน้าแล้งก็มีผลผลิต ปลูกผัก ผลไม้ได้ ไปส่งตลาดศรีเมือง ซึ่งเป็นตลาดขายส่งขนาดใหญ่ของจ.ราชบุรี

นอกจากนั้น มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น จากพื้นที่น้ำเข้าไม่ถึง ตอนนี้มีระบบท่อส่งน้ำ ที่กรมชลประทานทำให้ ต่อไปถึงที่ดอน เมื่อมีแหล่งน้ำอุดมสมบูรณ์ ชาวบ้านก็ขยันทำกิน เพาะปลูกได้ตลอดทั้งปี มีเงินส่งลูกเรียนจบปริญญา หลายบ้านมีรถขับ มีแหล่งงานเกิดขึ้นมากมายที่นี่ี่ สิ่งเหล่านี้คือตัวชี้วัดว่า ชุมชนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นอย่างเห็นไดชัด

ด้าน นายอนสุรณ์ ฤทธิ์ล้ำ ประธานอ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจันอันเนื่องมาจากพระราชดำริ กล่าวว่า อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจัน นอกจากช่วยให้ชาวบ้าน ในพื้นที่ทำการเกษตรอย่างอุดมสมบูรณ์แล้ว ยังช่วยเหลือชาวบ้านส่วนหนึ่งของ จ.เพชรบุรีอีกด้วย เพราะน้ำจากอ่างงไหลลงสู่ห้วยแม่ประจันความยาวประมาณ 30 กิโลเมตร ปัจจุบัน ชชาวบ้านนหันมาปลูกพืชเศรษฐกิจเพราะมีน้ำดี เช่น เงาะ ลองกอง ทุเรียน ลำไย และกล้วย เป็นต้น มีผลผลิตส่งขายได้ตลอดทั้งปี

สอดคล้องกับ นายจันทร์ ทองหวี ประธานอ่างเก็บน้ำบ้านนพุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ชเล่าว่า เมื่อก่อนชาวบ้าน ชลำบากสุดๆ ถ้าฝนไม่ดี ก็ไม่ได้ผลผลิตการเพาะปลูกเมื่อก่อน รอฝนอย่างเดียว ตอนนั้นปลูกได้ 2 อย่าง คือฝ้ายกับข้าวโพด รายได้ไม่ดี บางปีแทบไม่ได้เลย น้ำใช้ต้องขุดในห้วย แล้วใช้ปี๊บหาบออกไปใช้

“ตอนที่ได้ข่าวว่า จะมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ชาวบ้านก็คุยกันว่า คงไม่ทำจริงหรอก ผมก็ไม่เชื่อว่าจะมีจริง คิดว่า หน่วยงานภาครัฐมาสำรวจไปอย่างนั้น แต่พอวันที่เจ้าหน้าที่เอาเครื่องจักรเข้ามาชาวบ้านดี ใจ ตื่นเต้นกันใหญ่ จะได้มีแหล่งเก็บน้ำไว้อุปโภคบริโภคในชุมชน ผมดีใจที่พระองค์ท่านพระราชทานอ่างเก็บน้ำให้เรา หลังมีแหล่งน้ำ ชีวิตคนแถบนี้เปลี่ยนแปลงหน้ามือเป็นหลังมือ เพราะทำชลประทานได้ต่อท่อส่งน้ำเข้าไร่เข้าสวน ในหนึ่งปีสามารถปลูกพืชได้ต่อเนื่อง ไม่ต้องกลัวอดตาย ไม่ต้องแล้ง อ่างเรามีระบบการจัดสร้างในรูปแบบกลุ่ม มีระบบควบคุม ตอนนี้ปลูกพืช หลากหลาย เพราะน้ำเรามีมากพอ เช่น มะละกอ กล้วย อ้อย ขนุน ส้มโอ ทุเรียน เงาะ กระท้อน มีรายได้เพิ่มเยอะ เมื่อก่อนรายได้ 1-2 หมื่นบาท ตอนนี้ทะลุเกินหลายแสนต่อปีแล้วครับ” นายจันทร์ กล่าว

ขณะที่ นายเที่ยง ใจคม ประธานอ่างเก็บน้ำเขาหัวแดงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ บอกว่า กลุ่มของตนเป็นชนเผ่ากะเหรี่ยง อาศัยอยู่ในพื้นที่ ต.ยางหัก ตามแนวเขาตะนาวศรีมาหลายชั่วอายุคน นับเวลากว่า 100 ปีแล้วที่ผ่านมา ชนเผ่ากะเหรี่ยงลำบากมาก ในฤดูแล้งต้องไปขุดน้ำให้พอดื่มกิน เพียงเท่านั้นก็ยากแล้ว ไม่ต้องพูดถึงให้พออาบและใช้อย่างอื่น แต่พอมีอ่างเก็บน้ำเขาหัวแดง ชาวกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ใกล้อ่างเก็บน้ำ ต่างได้รับประโยชน์อย่างมาก จากเมื่อก่อนปีไหน แล้งปลูกข้าวก็ไม่ได้ผล บางครัวเรือนถึงกับอดข้าว แต่ตอนนี้ชีวิตดีขึ้นมาก มีน้ำเพียงพอสามารถปลูกพืชได้ทุกอย่างใน พื้นที่ หลายครอบครัว จากที่ไม่เคยได้เรียนหนังสือก็มีเงินส่งลูกเรียนเป็น ครู ตำรวจ เป็นหมอ ชาวกะเหรี่ยงหลายครอบครัวส่งลูกเรียนจบถึงปริญญาโท ปริญญาเอกเลยทีเดียว

ทั้งหมดนี้คือน้ำพระทัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ที่ทรงมีต่อพสกนิกรในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี ตั้งแต่ครั้งที่พระองค์ยังทรงดํารงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร ผ่านโครงการอันเนื่องมากจากพระราชดำริ โครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำ ส่งผลทำให้ความเป็นอยู่ของชาวบ้านในพื้นที่มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจบจนมาถึงปัจจุบัน