ก้าวสำคัญของวงการแพทย์ไทย! ศิริราชปลูกถ่ายหัวใจ-ตับ-ไต ในร่างเดียวสำเร็จ

เป็นอีกก้าวของความสำเร็จในวงการแพทย์ไทย เมื่อโรงพยาบาลศิริราช สามารถผ่าตัดปลูกถ่าย “3 อวัยวะ” คือ หัวใจ-ตับ-ไต ได้สำเร็จในผู้ป่วยรายเดียว

**************************

โดย...ทีมข่าวในประเทศโพสต์ทูเดย์

นับเป็นอีกก้าวของความสำเร็จในวงการแพทย์ไทย เมื่อโรงพยาบาลศิริราช สามารถผ่าตัดปลูกถ่าย “3 อวัยวะ” คือ หัวใจ-ตับ-ไต ได้สำเร็จในผู้ป่วยรายเดียว และถือเป็นครั้งแรกของเอเชีย ถือเป็นการยื้อชีวิตผู้ป่วยด้วยการผ่าตัดครั้งสำคัญ

กระนั้น โรงพยาบาลศิริราชดำเนินการปลูกถ่ายอวัยวะในผู้ป่วยมาแล้วตั้งแต่ปี 2516 และถือเป็นโรงพยาบาลเดียวที่มีการปลูกถ่ายอยวัยวะมากที่สุดในประเทศด้วย การก้าวผ่านขีดจำกัดด้วยการปลูกถ่าย 3อวัยวะ จึงนับเป็นเรื่องที่น่าสนใจไม่น้อย

ขยายความสำคัญของการปลูกถ่ายอวัยวะครั้งประวัติศาสตร์นี้ ผ่าน ศ.ดร.นพ.ประสิทธิ์ วัฒนาภา คณบดีคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ที่อธิบายว่า นับตั้งแต่ปี 2516 ดำเนินการผ่าตัดปลูกถ่ายไต 1,298 ราย ปลูกถ่ายตับ 321 ราย และปลูกถ่ายหัวใจ 67 ราย และการปลูกกถ่ายอวัยวะนั้นถือเป็นการรักษามาตรฐานสำหรับผู้ป่วยที่มีการทำงานของอวัยวะต่างๆ ล้มเหลว เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ และมีชีวิตที่ยืนยาวขึ้น

“แต่ส่วนใหญ่การผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะมักทำเพียง 1 อวัยวะให้แต่ผู้รับบริจาค 1 ราย แต่การปลูกถ่ายมากกว่า 1 อวัยวะไม่เกิน 2 อวัยวะ มีการผ่าตัดมาแล้วหลายรายในต่างประเทศ รวมถึงที่ศิริราชพยาบาลเองด้วย ที่เริ่มผ่าตัดปลูกถ่ายมากกว่า 2 อวัยวะมาตั้งแต่ปี 2548 โดยเป็นการผ่าตัดปลูกถ่ายตับและไต ซึ่งถึงทุกวันนี้ศิริราชผ่าตัดปลูกถ่ายมากกว่า 1 อวัยวะแล้ว 25 ราย และมากที่สุดในประเทศไทย” ศ.ดร.นพ.ประสิทธิ์ เสริมภาพ

แต่กระนั้น การผ่าตัดสำหรับปลูกถ่าย 3 อวัยวะในร่างกายเดียวเกิดขึ้นน้อยมากทั่วโลก จากการบันทึกเอาไว้พบว่าเริ่มมีการผ่าตัดครั้งแรกเมื่อปี 2532 ในประเทศสหรัฐอเมริกา และถึงปัจจุบันก็ทำสำเร็จไปได้ 14 ราย และรายที่ 15 เกิดขึ้นที่ประเทศไทยและนับเป็นครั้งแรกของทวีปเอเชีย จากฝีมือของคณะแพทย์ พยาบาล ทีมงานทุกคนที่ช่วยต่อชีวิตให้กับชายคนไทยในวัย 26 ปี ที่ชื่อว่า รชานนท์ รุ่งสว่าง ให้เดินต่อและใช้ชีวิตได้ต่อไป

สำหรับอาการของผู้ป่วยผ่านแพทย์เจ้าของไข้อย่าง พญ.ศรีสกุล จิรกาญจนากร บอกเล่าว่า ผู้ป่วยเริ่มเป็นโรคไตตั้งแต่อายุ 8 ปี ในระยะแรกสามารถรักษาได้ด้วยการให้ยา ต่อมาเมื่อผู้ป่วยเรียนชั้นอุดมศึกษาการทำงานของไตได้แย่ลงเรื่อยๆ กระทั่งต้องรักษาด้วยการฟอกเลือด จากนั้นก็พบว่าผู้ป่วยมีภาวะหัวใจล้มเหลวจากโรคกล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแรง ซ้ำร้ายยังกระทบไปถึงตับที่ทำให้มีภาวะตับแข็งจากภาวะหัวใจล้มเหลว

“กระทั่งผู้ป่วยถูกส่งต่อมารักษาที่โรงพยาบาลศิริราชเมื่อ 24 ส.ค.2560 และผู้ป่วยได้รับการประเมนอย่างละเอียดจากคณะแพทย์ในทีมสหสาขาผู้เชี่ยวชาญด้านการปลูกถ่ายอวัยวะ ก่อนจะนำไปสู่การรับบริจาคและวางแผนการรักษาอย่างละเอียดก่อนลงมือปลูกถ่ายอวัยวะ” พญ.ศรีสกุล ย้ำ

ผู้ป่วยที่ว่านับเป็นอีกคนที่โชคดี เพราะเลือดของผู้บริจาคตรงกับผู้รับ และเป็นเพียงหนึ่งที่อวัยวะพร้อมสำหรับการผ่าตัดทั้ง 3 อวัยวะ หนึ่งในทีมแพทย์ผู้ผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะครั้งประวัติศาสตร์ของวงการแพทย์ไทยครั้งนี้อย่าง รศ.ดร.นพ.ยงยุทธ ศิริวัฒนอักษร สะท้อนการผ่าตัดจากทีมแพทย์ 3 คณะ คือ แพทย์ผ่าตัดหัวใจ ผ่าตัดตับ และผ่าตัดไต กับเวลาในห้องผ่าตัดรวม 12 ชั่วโมง 5 นาที กว่าจะสำเร็จในการต่อลมหายใจของรชานนท์ว่า คณะแพทย์และทีมงานทุกคนเร่ิมจากการปลูกถ่ายหัวใจ ตับ และไตเป็นอวัยวะสุดท้าย ระหว่างผ่าตัดความดันเลือดและสภาพร่างกายของผู้ป่วยอยู่ภายในการดูแลจากวิสัญญีแพทย์อย่างใกล้ชิด

“เราลงมีดผ่าตัดรับอวัยวะจากผู้บริจาคเมื่อวันที่ 3 ธ.ค.2560 และวันเดียวกันก็ต้องเตรียมร่างกายรชานนท์ให้พร้อมควบคู่ไปด้วย เพื่อเมื่อรับอวัยวะมาแล้ว โดยเฉพาะหัวใจจะต้องเร่งผ่าตัดเปลี่ยนถ่ายเป็นอวัยวะแรก และตามมาด้วยตับที่ต้องต่อเนื่องทันที จากนั้นจึงเป็นไตที่เป็นอวัยวะสุดท้าย” รศ.ดร.ยงยุทธ อธิบาย

และหลังเสร็จสิ้นการผ่าตัดเพียงแค่วันแรก สิ่งที่ทำให้คณะแพทย์และทีมงานทุกคนใจชื่นขึ้น ก็เพราะอวัยวะที่ปลูกถ่ายทำงานได้ในระดับที่ดี ไม่พบการต่อต้านของหัวใจใหม่ ส่วนตับการตรวจอุลตราซาวน์ก็พบว่ามีเลือดมาเลี้ยงได้เป็นอย่างดี และไตก็เริ่มทำงานได้ดีขึ้นเรื่อยๆ กระทั่งค่าของไตเข้าสู่ภาวะปกติ

กระทั่งก้าวเข้าสู่วันที่ 23 ก.พ.2561 รชานนท์ ที่ถูกรักษาตัวรวมแล้ว 83 วัน ก็พร้อมจะกลับบ้านเพื่อรักษาตัวเองต่อไป และเดินออกจากโรงพยาบาลพร้อมกับร่างกายที่แข็งแรงมากขึ้น

รชานนท์ ผู้ป่วยที่ถูกผ่าตัดเปลี่ยนถ่าย 3 อวัยวะในครั้งเดียว เปิดใจว่า ในช่วงที่ป่วยหนักนั้น รู้สึกท้อแท้เป็นอย่างมากและเคยคิดสั้นจะฆ่าตัวตายด้วย เพราะรู้สึกว่าตัวเองเป็นภาระของคนในครอบครัวที่ต้องมาดูแล แต่สิ่งที่หักห้ามใจไว้คือความไม่กล้าของตัวเอง แต่ก็นับเป็นความโชคดีที่มาเจอคณะแพทย์ที่มากด้วยความสามารถ จนทำให้กลับมาใช้ชีวิตได้เกือบเป็นปกติ

สอดรับกับความรู้สึกของโสภา รุ่งสว่าง แม่ของชานนท์ ที่เธอเชื่ออย่างเต็มเปี่ยมว่า คณะแพทย์ศิริราชจะต้องช่วยชีวิตลูกชายของเธอได้

“แพทย์ดูแลอย่างดี ผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะให้ลูกชายจนสำเร็จ ทั้งที่ก่อนหน้านี้หลายแห่งที่เข้ารับการรักษาบอกให้ทำใจ เพราะอาการลูกชายมีแต่แย่ลงเรื่อยๆ กระทั่งความหวังปรากฎเพราะมีผู้บริจาคที่กรุ๊ปเลือดตรงกับลูกชาย แต่ก็หวั่นใจกระทั่งคุยกับลูกชายว่าจะรักษาหรือไม่ คำตอบที่ได้มา คือไม่ผ่าก็ตาย แต่ถ้าผ่าก็ยังมีโอกาส และท้ายสุดโอกาสที่ว่าก็เป็นจริงต่อหน้าเมื่อลูกชายกลับมาแข็งแรง” โสภา บอกเล่าถึงความรู้สึก

ท้ายสุดแล้ว ความสำเร็จที่เกิดขึ้น รศ.นพ.วิศิษฎ์ วามวาณิชย์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลศิริราช สะท้อนว่า ความสำเร็จในการปลูกถ่ายหัวใจ-ตับ-ไต ได้เป็นรายแรกของเอเชีย เกิดจาการทำงานร่วมมือกันอย่างเป็นทีมและมีความชัดเจนในแผนการรักษา ตั้งแต่ศัลยแพทย์ อายุรแพทย์ วิสัญญีแพทย์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทุกสาขาวิชา พยาบาลทุกหน่วยงาน เภสัชกร และเจ้าหน้าที่ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทุกระดับ ผลของทีมทำให้เกิดความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ตามมา