ฝุ่นละอองขนาดจิ๋ว ทำลายโลกระยะยาว

ฝุ่นที่มีขนาดเล็ก 2.5 pm ไม่ใช่ฝุ่นที่เกิดจากการก่อสร้าง เพราะฝุ่นที่เกิดจากการก่อสร้างเป็นฝุ่นขนาดใหญ่ ส่วนฝุ่นขนาดเล็กนั้นส่วนใหญ่เกิดจากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิง อย่างในกรุงเทพฯ ชัดเจนว่าปัญหามาจากการจราจร

************************

โดย...เอกชัย จั่นทอง

จากฝุ่นละอองขนาด 2.5 pm สร้างความกังวลใจให้คนใช้ชีวิตในเมืองหลวงอย่างกรุงเทพฯ ต้องหวาดผวาทุกครั้งเมื่อสูดลมหายใจเข้าปอด โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงอย่างกลุ่มผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ ผู้สูงอายุเด็ก ที่จะได้รับผลกระทบก่อนคนปกติทั่วไป นั้นคืออันตรายที่ใกล้ตัว

แต่ยังมีผลร้ายที่หลายคนยังคาดไม่ถึงและมองเป็นเรื่องไกลตัว นั่นคือการส่งผลกระทบต่อปัญหาภาวะโลกร้อน หรือภาวะภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง (Climate Change) ได้ในระยะยาว หากฝุ่นละอองขนาดเล็กถูกปล่อยเพิ่มขึ้นไปต่อเนื่อง

พิรุณ สัยยะสิทธิ์พานิช ผู้อำนวยการสำนักงานประสานการจัดการการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) ฉายภาพเรื่องนี้ว่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจก 2 รูปแบบ คือ แบบโดยตรง (Direct Emission) เช่น ก๊าซ CO2 ก๊าซมีเทน ฯลฯ และโดยอ้อม (Indirect Emission) เช่น ฝุ่นควันจากการเผาไหม้

ส่วนสาเหตุปัจจัยหลักที่ทำให้เกิดปัญหาฝุ่นละอองขนาด 2.5 pm ในกรุงเทพฯ จนความเข้มข้นของฝุ่นในชั้นบรรยากาศสูงอย่างน่ากังวล เนื่องจากการกระจายตัวของฝุ่นละอองในชั้นบรรยากาศแย่ลง และมักจะเกิดขึ้นในช่วงฤดูหนาว ที่สาเหตุมาจากปัญหาเรื่องอุณหภูมิ ความกดอากาศ ลม และสภาพอากาศนิ่ง แตกต่างกับช่วงฤดูร้อนที่มีอากาศถ่ายเทกว่า และไม่มีโอกาสเกิดปัญหาดังกล่าวขึ้น

“เหมือนเราจุดไฟในช่วงที่อากาศนิ่งควันจะตลบอบอวลอยู่ใกล้ตัวเรา แต่ถ้าช่วงที่มีลมพัดแรงแดดร้อนควันหรือฝุ่นเหล่านั้นจะกระจายหายอย่างรวดเร็ว ความจริงแล้วฝุ่นเหล่านี้อยู่ใกล้มนุษย์ตลอดเวลา โดยเกิดจากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิงรถยนต์ที่ไม่สมบูรณ์ เช่น รถยนต์เครื่องยนต์ดีเซล ระบบการเผาไหม้เป็นระบบอัดระเบิด การเผาไหม้สมบูรณ์จึงเกิดฝุ่นละอองขนาดเล็กจำนวนมาก ส่วนรถยนต์เครื่องเบนซินเป็นระบบจุดระเบิดการเผาไหม้ค่อนข้างสมบูรณ์กว่า แต่หากไม่มีการบำรุงรักษาก็เกิดมลพิษได้เช่นกัน” พิรุณ อธิบาย

พิรุณ ไขต้นเหตุปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กอีกว่า ฝุ่นที่มีขนาดเล็ก 2.5 pm ไม่ใช่ฝุ่นที่เกิดจากการก่อสร้าง เพราะฝุ่นที่เกิดจากการก่อสร้าง เช่น ตักดิน ขุดดิน ทุบตึก เรียกว่า “ฝุ่นเชิงกล” (Mechanical)เป็นฝุ่นขนาดใหญ่ ส่วนฝุ่นขนาดเล็กนั้นส่วนใหญ่เกิดจากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิงเป็นหลัก อย่างในกรุงเทพฯ ชัดเจนว่าปัญหามาจากการจราจร

จึงเกิดข้อสงสัยและมีการตั้งคำถามในสังคมว่าเมื่อเกิดปัญหานี้ขึ้นจะลุกลามกระทบต่อโลกในระยะยาวหรือไม่ ผู้อำนวยการพิรุณ ระบุชัดเจนว่า ถ้าหากมีการปล่อยให้ฝุ่นละอองขนาดเล็กเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ไปสู่ในชั้นบรรยากาศโลกมีผลกระทบได้เช่นกัน ซึ่งในการรายงานก๊าซเรือนกระจกจะเรียกกลุ่มนี้ว่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยอ้อม (Indirect Emission) แต่ยังสู้พวกการปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยตรงไม่ได้จะเป็นผลกระทบมากกว่า

“ปัจจัยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศก็เป็นปัจจัยสำคัญ ถ้าหากมีการเปลี่ยนแปลงให้เกิดเหตุการณ์อากาศนิ่งอุณหภูมิต่ำกว่าปกติ มีโอกาสส่งผลให้เกิดความเข้มข้นของฝุ่นละอองในชั้นบรรยากาศได้ การเปลี่ยนแปลงของอากาศจะเป็นเพียงระยะสั้นเท่านั้น จึงยังไม่สามารถบอกได้ว่าเหตุการณ์นี้จะเกิดขึ้นช่วงไหนบ้าง และจะเกิดระยะยาวหรือไม่ต้องดูต่อไปว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศของโลกจะกระทบต่อประเทศไทยแค่ไหน” พิรุณ วิเคราะห์

นอกจากนี้ ในช่วงปีที่ผ่านมาพบว่า ไม่ค่อยมีเหตุการณ์ปัญหาฝุ่นละอองเกิดขึ้น แต่ปีนี้ถือว่าค่อนข้างรุนแรงสาเหตุจากสภาพอากาศแย่ เลยเป็นเงื่อนไขทำให้การกระจายตัวของฝุ่นละอองหรือมลพิษไม่ดี เช่นเดียวกับต่างประเทศที่มีสภาพอากาศหนาวเย็นถ้ามีสภาพการจราจรเหมือนในกรุงเทพฯ ก็มีปัญหาเหมือนกันแน่นอน

พิรุณ ระบุอีกว่า จากสภาพปัญหาฝุ่นละอองในอากาศที่เกิดในระยะสั้นที่ผ่านมานั้น ยังไม่สามารถตอบได้ว่า เป็นเรื่องการเปลี่ยนแปลงของภาวะโลกร้อน (Global Warming) หรือภาวะภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง (Climate Change) หรือไม่ ขณะเดียวกันภาพรวมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกมันสะท้อนเรื่องเหล่านี้หรือไม่ ถ้ามันไปเปลี่ยนแปลงรูปแบบของสภาพบรรยากาศในระยะยาว จึงสามารถตอบได้ชัดเจน เช่น ไม่เคยเกิดปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กในช่วงฤดูร้อน แต่กลับเกิดขึ้นในช่วงฤดูร้อน หรืออนาคตเกิดขึ้นในช่วงฤดูหนาวบ่อยมาก อันนี้หมายถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกเริ่มส่งผลกระทบที่ชัดเจน           

อย่างไรก็ตาม การรับมือกับปัญหาฝุ่นละอองขนาด 2.5 pm ในอนาคตควรดำเนินการทีละขั้นตอน โดยเริ่มจากการบำรุงรักษารถยนต์บนท้องถนนให้เกิดการเผาไหม้ดีขึ้น โดยเฉพาะรถยนต์ในเขตกรุงเทพฯ ถัดมาแผนระยะยาวต้องปรับเปลี่ยนวิธีระบบขนส่งไปใช้ระบบราง ระบบไฟฟ้าให้มากขึ้น จะช่วยลดปริมาณฝุ่นละอองในอากาศได้ แม้ปริมาณฝุ่นละอองลดลงแล้วต่อให้บรรยากาศเลวร้ายแค่ไหน ความเข้มข้นของฝุ่นละอองก็จะมีจำนวนน้อย เช่นเดียวกับอุตสาหกรรมต่างๆ ต้องควบคุมมลพิษให้อยู่ในเกณฑ์ที่ดี ทั้งหมดจะช่วยลดปัญหาฝุ่นละอองได้