'ชุมชุนหัวทางโมเดล'ต้นแบบแก้ปัญหาไฟใต้

โดย...วัสยศ งามขำ

ท่ามกลางสถานการณ์ความรุนแรงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ตำรวจกลุ่มหนึ่งกำลังทดลองแก้ไขปัญหาด้วยศาสตร์แขนงใหม่ โดยไม่ใช้ความรุนแรงกับโมเดลใหม่ ที่นำร่องในพื้นที่ จ.สตูล ภายใต้ความเชื่อที่ว่าแก้ไขปัญหาในชุมชนด้วยชาวชุมชนเอง ตามทฤษฎีตำรวจอเมริกันที่เรียกว่า Community Policing หรือตำรวจผู้รับใช้ชุมชน

พ.ต.อ.ทินกร รังมาตย์ ผกก.6 กองบังคับการปราบปราม ลงพื้นที่เลือกชุมชนบ้านหัวทาง ชุมชนมุสลิมเล็กๆ ใน ต.พิมาน อ.เมือง จ.สตูล นำร่องในการจัดการปัญหาในชุมชน แบบให้ชาวบ้านจัดการปัญหากันเองโดยมีตำรวจกองปราบปรามเป็นพี่เลี้ยง

พ.ต.อ.ทินกร กล่าวว่า เริ่มเข้าไปในชุมชนเมื่อปี 2554 ระยะแรกที่เข้าไปนั้นตำรวจก็ยังไม่ได้แสดงตัว จากนั้นราว 3 เดือน ก็เริ่มแสดงตัวว่าเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐอธิบายว่าที่เข้ามาอยู่นั้นก็เพื่อที่จะช่วยแก้ปัญหาในชุมชน หลังจากแสดงตัวแล้วก็ให้ผู้ใหญ่บ้านจัดการพูดคุยกับชาวบ้าน เพื่อรับรู้ปัญหาที่แท้จริง ทราบว่าในชุมชนนั้นเต็มไปด้วยปัญหายาเสพติด ที่ลูกหลานของคนในชุมชนเองเป็นทั้งผู้เสพและผู้จำหน่ายรายย่อย ปัญหาเด็กแว้น ปัญหาลักเล็กขโมยน้อย และการพูดคุยทำให้รู้ว่า ปัญหาดังกล่าวนั้นเกิดขึ้นเพราะว่าชาวบ้านไม่มีความสามัคคีกัน สิ่งสำคัญที่สุดพวกเขาไม่เชื่อใจตำรวจท้องที่

เมื่อรวบรวมปัญหามาแล้ว ตำรวจได้หารือถึงแนวทางการแก้ไขปัญหาตามแนวทางตำรวจผู้รับใช้ชุมชน โดยไม่จำเป็นที่จะต้องใช้หลักนิติศาสตร์เข้ามาจัดการการแก้ไขปัญหา ตำรวจชุดนี้จึงเริ่มเดินหน้าสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจกับชาวบ้าน โดยเข้าร่วมกิจกรรมร่วมกัน

“ทฤษฎีพัฒนาขึ้นภายใต้ความเชื่อที่ว่า ความร่วมมือร่วมใจของตำรวจและสุจริตชนในชุมชน คือคุณสมบัติสำคัญที่จะเอาชนะปัญหาอาชญากรรมส่วนใหญ่ได้” พ.ต.อ.ทินกร กล่าวและบอกว่า จุดเด่นของตำรวจผู้รับใช้ชุมชน คือการเข้าไปฝังตัวทำงานในชุมชนเป็นระยะเวลาค่อนข้างยาวนาน

ด้วยกระบวนการตามวิธีการต่างๆ ไม่นานนักชาวบ้านบ้านหัวทางก็เริ่มไว้ใจเริ่มพูดคุยอย่างเป็นกันเอง กับตำรวจที่เข้าไปในชุมชน ด้วยการตรวจพื้นที่กับชาวบ้านทำให้ปัญหายาเสพติดเบาบางลง ที่เห็นได้ชัดคือเด็กแว้นหายไป

พ.ต.อ.ทินกร ยกตัวอย่างว่า เมื่อเดือน มิ.ย.ที่ผ่านมา วัยรุ่นที่ก่อเหตุใช้อาวุธปืนยิงกัน โดยผู้ใหญ่บ้านได้รับแจ้งจากชาวบ้านว่ามีกลุ่มวัยรุ่นได้ยิงปืนเข้าใส่บ้านพัก โดยกระสุนได้ถูกเข้าที่ตู้เย็นภายในบ้านของคู่กรณี ก่อนที่คนร้ายจะหลบหนีไปโดยไม่มีใครบาดเจ็บ ตำรวจที่เข้าไปอยู่ในชุมชนได้สืบสวนหาสาเหตุ จนกระทั่งทราบกลุ่มที่กระทำผิดว่ามีสาเหตุมาจากความขัดแย้งกันเรื่องการขายยาบ้าในพื้นที่ โดยกลุ่มที่ยิงปืนนั้นเป็นเด็กชาวพุทธที่อยู่หมู่บ้านใกล้เคียงกัน ซึ่งปัญหานี้ได้สร้างความวิตกให้กับชาวบ้านเป็นอย่างมาก เกรงว่าหากดำเนินคดีจะเกิดความขัดแย้งระหว่างชุมชนชาวพุทธกับมุสลิมบ้านหัวทาง

“ผมได้ให้ตำรวจที่อยู่ในชุมชนประสานกับโต๊ะอิหม่าม และญาติพี่น้องของวัยรุ่นในชุมชนบ้านหัวทางที่เป็นคู่กรณี และญาติพี่น้องของวัยรุ่นจากนอกชุมชน จนทราบว่าเดิมวัยรุ่นที่มีเรื่องกันนั้นเป็นเด็กดี แต่ทะเลาะกันเรื่องยาบ้าไม่กี่เม็ด ต้องแก้ที่ต้นเหตุ ได้ใช้ศาลาประชาคมหมู่บ้านเป็นสถานที่เจรจาคดี โดยให้ชาวบ้านพูดคุยกันเองถึงปัญหาที่เกิดขึ้น ขณะที่ตำรวจเป็นเพียงสักขีพยานที่ช่วยไกล่เกลี่ยเท่านั้น ผลการดำเนินการปรากฏว่า คู่กรณีสามารถปรับความเข้าใจกันได้ ทำให้ชาวบ้านทั้งสองฝ่ายประทับใจในการทำงานของตำรวจ ที่ได้ช่วยแก้ไขปัญหาดังกล่าว เพราะไม่มีใครอยากถูกดำเนินคดี ขณะที่เด็กวัยรุ่นทั้งสองคนก็ต้องเข้ารับการบำบัด ซึ่งเขาก็ยินยอม” พ.ต.อ.ทินกร กล่าว

หลังจากเหตุการณ์นี้ทำให้ชาวบ้านเกิดความเชื่อใจตำรวจมากขึ้น พ.ต.อ.ทินกร จึงเดินหน้าต่อทันทีด้วยความตั้งใจที่จะปลดอาวุธคนในหมู่บ้าน เพราะก่อนหน้านี้ชาวบ้านจำนวนมากเคยมีอาวุธปืนเถื่อนติดตัว และใช้กันในหมู่วัยรุ่นเพื่อป้องกันตัว แต่เมื่อเห็นว่าตำรวจได้ทำงานร่วมกับชุมชน และช่วยเหลือชุมชนเป็นอย่างดี ทำให้ชาวบ้านบางส่วนมั่นใจว่ามีความปลอดภัย ไม่จำเป็นต้องใช้อาวุธปืนติดตัวไว้ป้องกันตัวอีก

“วิธีการนี้ทำให้ตำรวจรัฐปะริด มาเลเซีย เดินทางมาดูงานถึงชุมชน พร้อมกับบอกว่า แนวทางนี้เป็นวิธีการที่ถูกต้อง” พ.ต.อ.ทินกร กล่าว

พ.ต.อ.ทินกร เชื่อว่า การขยายผลไป 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ อาจต้องใช้เวลา และต้องปรับเปลี่ยนความเข้าใจของเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่ด้วย ที่สำคัญจะต้องเริ่มจากเอาตำรวจที่เป็นคนในหมู่บ้านเป็นแกนนำในการแก้ปัญหา เพราะการที่จะเอาตำรวจคนนอกไปทำก็จะเสี่ยงมาก ต้องหาตำรวจพร้อมที่จะอยู่ด้วย เนื่องจากความรุนแรงมีมากกว่าใน จ.สตูล แต่ทั้งนี้ในอนาคตอันใกล้ อาจจะนำวิธีนี้ไปปรับปรุงใช้เป็นโมเดลพิเศษได้