จ่อตั้ง 1 จังหวัด 1 คลินิก 'การแพทย์แม่นยำ' ถอดรหัสพันธุกรรมโรคมะเร็ง-โรคหายาก
กรมการแพทย์เผยความก้าวหน้านโยบายการแพทย์มูลค่าสูง (ATMPs) ตั้งคลินิก 'การแพทย์แม่นยำ' ถอดรหัสพันธุกรรมโรคมะเร็ง-โรคหายาก 1 จังหวัด 1 คลินิก
KEY
POINTS
- กระทรวงสาธารณสุขเตรียมจัดตั้ง "คลินิกการแพทย์แม่นยำ" จังหวัดละ 1 แห่ง เพื่อเพิ่มการเข้าถึงบริการให้แก่ประชาชน
- มุ่งเน้นการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาโรคมะเร็งและโรคหายากให้มีความจำเพาะต่อบุคคล
- สนับสนุนโรงพยาบาล 11 แห่งทั่วประเทศให้สามารถตรวจยีนมะเร็งเต้านมและรังไข่ (BRCA1/BRCA2) ด้วยเทคโนโลยี NGS
- มีแผนจัดตั้งศูนย์กลางคัดกรองและวินิจฉัยระดับชาติภายในปี 2569 พร้อมทั้งเร่งพัฒนาบุคลากรทางการแพทย์เฉพาะทาง
นายแพทย์ธนินทร์ เวชชาภินันท์ รองอธิบดีกรมการแพทย์ กล่าวถึงการขับเคลื่อนนโยบายเครื่องยนต์ทางเศรษฐกิจใหม่ด้วย การแพทย์มูลค่าสูง (Advanced Medicine) ของกระทรวงสาธารณสุข ภายใต้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข (นายพัฒนา พร้อมพัฒน์)
มาตรการสำคัญคือ 'การเพิ่มการเข้าถึง การแพทย์แม่นยำ (Precision Medicine)' ซึ่งประกอบด้วยรายละเอียดได้แก่
- การจัดตั้ง 'คลินิก Precision Medicine' จังหวัดละ 1 แห่ง
- มี Mr./Ms. Genetics เป็นผู้ประสานงานเพื่อให้คำปรึกษาและนัดหมายญาติสายตรง
- การสนับสนุนโรงพยาบาล 11 แห่งทั่วประเทศให้ตรวจมะเร็งเต้านมและรังไข่ (BRCA1/BRCA2) ด้วยเทคโนโลยี NGS (Next Generation Sequencing) เพื่อการวินิจฉัยทางจีโนมิกส์ที่รวดเร็ว
- การจัดตั้งศูนย์กลางคัดกรองและวินิจฉัยระดับชาติภายในปี 2569 โดยกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์จะนำร่องบริการถอดรหัสพันธุกรรม (WES) สำหรับเด็กป่วยวิกฤตและผู้ป่วยโรคหายากเพื่อลดค่าใช้จ่าย
- การเพิ่มจำนวนบุคลากรทางการแพทย์ด้านการแพทย์แม่นยำ ด้วยการอบรมผู้ให้คำปรึกษาทางพันธุศาสตร์, ผู้ปฏิบัติการในห้องแล็บ NGS, และนักชีวสารสนเทศ เพื่อรองรับการแพทย์จีโนมิกส์อย่างเต็มรูปแบบ
นายแพทย์ปิยชาติ สุทธินาค ผู้อำนวยการสถาบันพยาธิวิทยา ตอกย้ำการเดินหน้าด้านการแพทย์แม่นยำว่า กรมการแพทย์ได้จัดตั้ง ศูนย์การแพทย์แม่นยำ (Precision Medicine Center) โดยมีสถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์เป็นผู้ขับเคลื่อนหลัก โดยนำแนวคิดการแพทย์แม่นยำมาใช้ในการดูแลประชาชน ด้วยการบูรณาการข้อมูล พันธุกรรม (DNA) สภาพแวดล้อม และวิถีชีวิต เพื่อวางแผนการป้องกัน วินิจฉัย และรักษาโรคที่จำเพาะต่อบุคคล ซึ่งจะช่วยให้การรักษามีความตรงจุด ลดผลข้างเคียง และเพิ่มโอกาสหายจากโรคได้ โดยเฉพาะในกลุ่มโรคมะเร็งและโรคหายาก
บทบาทของกรมการแพทย์คือการสร้างองค์ความรู้ พัฒนาบุคลากร สนับสนุนงานวิจัยด้านการแพทย์แม่นยำและจีโนมิกส์ รวมถึงการพัฒนาระบบบริการ ระบบจัดการข้อมูลรหัสพันธุกรรม และการจัดตั้งคลินิกให้คำปรึกษาทางพันธุศาสตร์
ปัจจุบัน กรมการแพทย์มีหน่วยงานต่างๆ ที่ให้บริการด้านการแพทย์แม่นยำอย่างครอบคลุม อาทิ สถาบันพยาธิวิทยาและโรงพยาบาลราชวิถี (พยาธิวิทยากายวิภาคและพยาธิวิทยาคลินิก) ให้บริการตรวจการกลายพันธุ์ของเซลล์ร่างกาย (Somatic Mutation) ในมะเร็งก้อน การตรวจวัณโรค และการตรวจทางพันธุกรรม (Germline Mutation) ในโรคมะเร็งและโลหิตวิทยา รวมถึงการวินิจฉัยก่อนคลอดและเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์
สถาบันโรคผิวหนัง ให้บริการตรวจวินิจฉัยโรคผิวหนังทางพันธุกรรม และ สถาบันมะเร็งแห่งชาติ ให้บริการวินิจฉัยและรักษาโรคมะเร็งด้วยเทคโนโลยีจีโนมิกส์ที่ทันสมัยเพื่อการรักษาแบบมุ่งเป้า กรมการแพทย์มีบุคลากรด้านการแพทย์แม่นยำกว่า 30 คน และมีแผนพัฒนากำลังคนอย่างต่อเนื่อง เพื่อขยายผลการแพทย์แม่นยำสู่ระดับภูมิภาคและตอบสนองความต้องการด้านสุขภาพของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
....
ทั้งนี้ การแพทย์แม่นยำ หรือ Precision Medicine คือ แนวคิดการดูแลรักษาทางการแพทย์ที่ ปรับการวินิจฉัย การป้องกัน และการรักษาให้เหมาะกับแต่ละบุคคลมากที่สุด แทนการรักษาแบบเดียวกันกับทุกคน โดยอาศัยข้อมูลเชิงลึกทั้ง ด้านพันธุกรรมหรือจีโนม (Genome/Genomics) ข้อมูลทางคลินิก พฤติกรรมการใช้ชีวิต และปัจจัยแวดล้อม มาประกอบการตัดสินใจทางการแพทย์
หัวใจสำคัญของการแพทย์แม่นยำคือ การทำความเข้าใจว่าผู้ป่วยแต่ละคนตอบสนองต่อยาและการรักษาไม่เหมือนกัน ความแตกต่างระดับยีนอาจส่งผลให้ยาบางชนิดได้ผลดีในคนหนึ่ง แต่ไม่ได้ผลหรือก่อผลข้างเคียงรุนแรงในอีกคนหนึ่ง
ในทางปฏิบัติ การแพทย์แม่นยำถูกนำมาใช้มากขึ้น โดยเฉพาะในการรักษาโรคมะเร็ง การเลือกยามุ่งเป้า (Targeted Therapy) และการรักษาด้วยภูมิคุ้มกันบำบัด เช่น คาร์-ที เซลล์ (CAR-T Cell Therapy) และการรักษาโรคหายากที่มักจะมีความผิดปกติจากพันธุกรรม ต่างล้วนเป็นตัวอย่างของการนำข้อมูลชีววิทยาเชิงลึกของผู้ป่วยมาออกแบบการรักษาเฉพาะบุคคล