School Health HERO ระบบช่วย 'ครู' เท่าทันสุขภาพจิต 'นักเรียน'
School Health HERO ระบบช่วย ‘ครู’ เท่าทันสุขภาพจิตนักเรียนมากขึ้น พบเดือนเกือบครึ่งจากจำนวนการประเมิน 1.5 ล้านคนเสี่ยงมีปัญหาด้านพฤติกรรม
School Health HERO คืออะไร?
School Health Hero คือ ระบบสุขภาพจิตในโรงเรียนที่พัฒนาขึ้นเพื่อช่วยครูในการเฝ้าระวังและดูแลนักเรียนที่มีปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคม
ระบบนี้เป็นแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ใช้ เครื่องมือประเมิน 9S (9 Symptoms) ช่วยให้ครูสามารถคัดกรองและประเมินความเสี่ยงของนักเรียนได้ง่ายขึ้น และเชื่อมโยงไปยังผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเพื่อขอคำปรึกษาและคำแนะนำ หรือ HERO Consultant ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ส่วนกลางที่จะให้คำแนะนำได้
สำหรับแบบประเมิน 9S นั้นคือ 9 อาการง่ายๆ ในการคัดกรองเบื้องต้น ได้แก่
- ซนเกินไป เด็กมีการเคลื่อนไหวมากเกินไป ไม่อยู่นิ่ง
- ใจลอย เด็กขาดสมาธิ ไม่สามารถจดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้นาน
- รอคอยไม่ได้ เด็กมีความอดทนต่ำ ไม่สามารถรอคอยได้
- หงุดหงิดง่าย เด็กมีอารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
- ท้อแท้เบื่อหน่าย เด็กรู้สึกหมดกำลังใจ ไม่มีความกระตือรือร้น
- ไม่อยากไปโรงเรียน เด็กมีความรู้สึกไม่อยากไปโรงเรียน
- ถูกเพื่อนแกล้ง เด็กถูกเพื่อนๆ กลั่นแกล้งหรือรังแก
- แกล้งเพื่อน เด็กมีพฤติกรรมแกล้งเพื่อน
- ไม่มีเพื่อน เด็กไม่มีเพื่อนหรือถูกกีดกันจากกลุ่มเพื่อน
นอกจากแบบประเมินเบื้องต้นแล้ว ยังมีแบบประเมินอื่นๆ ไว้อำนวยความสะดวกแก่คุณครู ในกรณีที่ครูเห็นว่ามีความเสี่ยงหรือมีปัญหาทางสุขภาพจิต เช่น แบบทดสอบจุดแข็งจุดอ่อน เพื่อใช้ประเมินพฤติกรรมด้านบวกและลบของเด็ก 5 ด้าน แบบคัดกรองโรคสมาธิสั้นและโรคดื้นต่อต้าน และแบบทดสอบความฉลาดทางอารมณ์ เป็นต้น
ระบบดังกล่าวพัฒนาขึ้นตั้งแต่ปี 2563 ภายใต้ความร่วมมือของสามหน่วยงาน ได้แก่ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข และ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)
คัดกรองแล้วกว่า 1.5 ล้านคน พบเกือบครึ่งมีความเสี่ยงด้านพฤติกรรม
นายแพทย์กิตติศักดิ์ อักษรวงศ์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวในงานโครงการสัมมนาถอดบทเรียนการดำเนินงานดูแลเด็กวัยเรียนและวัยรุ่นกลุ่มเสี่ยงปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคม ประจำปีงบประมาณ 2568 ระหว่างวันที่ 5–6 สิงหาคม 2568 ว่า
กรมสุขภาพจิตได้ให้ความสำคัญกับการส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นอย่างรอบด้าน โดยกำหนดวิสัยทัศน์ให้คนไทยทุกช่วงวัยมีปัญญา อารมณ์ดี มีความสุข และอยู่ในสังคมอย่างทรงคุณค่า โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กวัยเรียนและวัยรุ่น ซึ่งเป็นช่วงวัยสำคัญของการพัฒนา
กรมสุขภาพจิตได้ดำเนินการส่งเสริมพัฒนาการและความฉลาดทางอารมณ์ พร้อมทั้งสนับสนุนการดูแล บำบัดรักษา และฟื้นฟูสุขภาพจิตและจิตเวชอย่างครบวงจรผ่านความร่วมมือของบุคลากรสาธารณสุขและการศึกษา โดยใช้ระบบสุขภาพจิตโรงเรียนวิถีใหม่ (School Health HERO) เป็นกลไกสำคัญในการบูรณาการข้อมูลด้านพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคมของนักเรียน เพื่อค้นหา คัดกรอง และให้ความช่วยเหลือเด็กกลุ่มเสี่ยงได้อย่างทันท่วงที
ทั้งนี้ จากผลการดำเนินงานภายใต้ระบบ School Health HERO พบว่า
มีเด็กและเยาวชนกว่า 1.5 ล้านคนได้รับการคัดกรอง
โดยร้อยละ 42 อยู่ในกลุ่มเสี่ยงด้านพฤติกรรม
ร้อยละ 26 ด้านอารมณ์
และร้อยละ 32 ด้านทักษะสังคม
อย่างไรก็ตาม ยังคงมีช่องว่างในการดำเนินงาน เช่น ความไม่สมบูรณ์ของข้อมูล การเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างโรงเรียนกับโรงพยาบาล และข้อจำกัดด้านกำลังคนในระบบบริการสุขภาพจิต การจัดสัมมนาครั้งนี้จึงเป็นกลไกสำคัญในการถอดบทเรียนเพื่อพัฒนาระบบสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นให้ครอบคลุม เข้าถึงได้ และตอบสนองความต้องการของกลุ่มเป้าหมายอย่างแท้จริง