ปฏิรูปใหญ่รอบ 5 ทศวรรษ เมื่ออังกฤษ จ่อลดอายุ 'สิทธิเลือกตั้ง' เหลือ 16 ปี

เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม 2025 รัฐบาลสหราชอาณาจักร ภายใต้การนำของพรรคแรงงาน ประกาศแผนลดอายุผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งจาก 18 ปี เหลือ 16 ปี ในทุกระดับการเลือกตั้ง ภายในก่อนการเลือกตั้งครั้งหน้า ซึ่งคาดว่าจะจัดภายในปี 2029

 

เหตุผลหลักที่ถูกพูดถึง คือ เยาวชนวัย 16–17 ปี  "ทำงาน จ่ายภาษี และบางส่วนเข้ารับราชการทหาร" จึงควรมีสิทธิ์โหวตเช่นเดียวกับกลุ่มผู้ใหญ่

 

การประกาศเจตจำนงของรัฐบาลสหราชอาณาจักรภายใต้การนำของพรรคแรงงานในครั้งนี้ หากย้อนไปดูประวัติศาสตร์แล้ว ถือว่าเป็นอีกหมุดหมายสำคัญที่ไม่เคยเกิดขึ้นมานานเกือบ 50 ปี!  การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ บางความเห็นมองว่าเป็นการสะท้อนแนวคิดที่ก้าวหน้าเกี่ยวกับสิทธิพลเมือง ในขณะเดียวกันบางส่วนก็ยังตั้งข้อสงสัยถึงความเหมาะสม และผลประโยชน์ทางด้านการเมือง

 

ประวัติศาสตร์การเลือกตั้งของสหราชอาณาจักร หากย้อนไปในสมัยดั้งเดิมสิทธิของการเลือกตั้งถูกจำกัดเฉพาะ ‘เพศชาย’ ซึ่งเป็นเจ้าของที่ดินเท่านั้น และกฎนี้ยาวนานนับตั้งแต่ปี 1295  เกือบ 500 ปีหลังจากนั้นจึงขยายสิทธิการเลือกตั้งให้แก่เพศชายทั่วไป

ส่วนผู้หญิงที่มีอายุ 21 ปีขึ้นไปได้รับสิทธิในการโหวตในปี 1918  ถือเป็นการยุติความไม่เท่าเทียมทางเพศในการลงคะแนนเสียง  จากนั้นในปี 1969 รัฐสภาผ่าน Representation of the People Act ลดอายุโหวตจาก 21 เหลือ 18 ปี เป็นนโยบายครั้งสำคัญของรัฐบาล

โดยให้เหตุผลว่าหากบุคคลอายุ 18 ปีสามารถรับราชการทหาร เสียภาษี และทำสัญญาได้ ก็ควรมีสิทธิเลือกตั้งด้วย การเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้สะท้อนการยอมรับ ถึงวุฒิภาวะและความรับผิดชอบของคนรุ่นใหม่และกลายเป็นบรรทัดฐานที่ใช้มาจนถึงปัจจุบัน

 

จนกระทั่ง 5 ทศวรรษต่อมา จึงได้มีความคิดที่จะลดอายุผู้มีสิทธิเลือกตั้งลงเหลือ 16 ปี ด้วยแนวคิดเดียวกัน!

 

การเลือกตั้งสำหรับคนอายุ 16 ปี ทั่วโลก

 

ในหลายประเทศทั่วโลก มีบางประเทศที่ให้ประชาชนในวัย 16 ปีเข้าร่วมการเลือกตั้ง เช่น ออสเตรีย ซึ่งเป็นประเทศบุกเบิกเจ้าแรกในยุโรปที่ลดอายุการเลือกตั้งเหลือ 16 ปีสำหรับการเลือกตั้งทุกระดับมาตั้งแต่ปี 2007 ประสบการณ์ของออสเตรียแสดงให้เห็นว่าวัยรุ่นอายุ 16-17 ปีมีการใช้สิทธิเลือกตั้งใกล้เคียงกับกลุ่มอายุ 18-20 ปี

ภายในสหราชอาณาจักรเอง สกอตแลนด์ ก็ได้ให้สิทธิผู้มีอายุ 16-17 ปีลงคะแนนเสียงในการเลือกตั้งรัฐสภาสกอตแลนด์และท้องถิ่นตั้งแต่ปี 2014 เช่นเดียวกับเวลส์ที่ให้สิทธิในการเลือกตั้งสภาเวลส์และท้องถิ่น  นอกจากนี้ ประเทศอย่าง อาร์เจนตินา บราซิล คิวบา เอกวาดอร์ นิการากัว และมอลตา ก็ได้นำระบบอายุ 16 ปีมาใช้ในการเลือกตั้งระดับชาติ และมีอีกบางประเทศอย่างเยอรมนีและเบลเยียม ก็ได้มีการนำมาใช้กับการเลือกตั้งบางประเภท เช่น การเลือกตั้งท้องถิ่นหรือการเลือกตั้งรัฐสภายุโรป

 

เหตุผลหลักที่ประเทศต่างๆ ต่างลดอายุการเลือกตั้งส่วนใหญ่ มักจะครอบคลุมประเด็นสำคัญๆ ได้แก่ ชี้ว่าอายุ 16 ปี สามารถทำงาน เสียภาษี ทำสัญญาและรับผิดชอบทางกฎหมายในหลายมิติได้แล้ว

หรือการมองในมิติของการมีส่วนร่วมในระบบการปกครอง ว่าการให้สิทธิเลือกตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยปลูกฝังนิสัยการลงคะแนนเสียงและมีส่วนร่วมทางการเมืองระยะยาว อีกทั้งวัยรุ่นปัจจุบันสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้ง่าย จึงมีความตระหนักในประเด็นทางสังคมและการเมืองสูงกว่าแต่ก่อน  และมองว่ามุมมองที่หลากหลายจะช่วยทำให้ประชาธิปไตยมีความครอบคลุมและเป็นตัวแทนของทุกช่วงวัยมากยิ่งขึ้น ..

 

 

ผลตอบรับในสหราชอาณาจักร ยังแบ่งเป็นสองขั้ว!

 

แม้ว่ารัฐบาลสหราชอาณาจักรจะผลักดันแนวทางนี้ แต่ก็ทำให้เกิดข้อถกเถียงอย่างกว้างขวาง  พรรคแรงงาน ซึ่งเป็นหัวหอกในการผลักดันนโยบายนี้ และกุมเสียงในรัฐบาลอยู่นั้น ระบุว่าเป็นส่วนหนึ่งของคำสัญญาที่จะปฏิรูปประชาธิปไตย และเชื่อว่าคนหนุ่มสาวมีสิทธิในการกำหนดอนาคตตัวเอง  นอกจากนี้ยังมีพรรคกรีนและพรรคเสรีประชาธิปไตยที่ออกมาสนับสนุนการลดอายุเช่นกัน

 

ในทางตรงกันข้ามพรรคคอนเซอร์เวทีฟ ได้คัดค้านการลดอายุ โดยให้เหตุผลด้านการขาดวุฒิภาวะ ประสบการณ์ชีวิต และความเข้าใจทางการเมืองที่จำเป็นต่อการตัดสินใจ .. ที่สำคัญคือพรรคมองว่าการเปลี่ยนแปลงนี้เป็นความพยายามของพรรคแรงงานที่จะเพิ่มฐานเสียงของตนเอง นอกจากนี้ยังมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงความไม่สมเหตุสมผลเช่นว่า คนในวัยนี้สามารถเลือกตั้งได้ แต่ไม่สามารถซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลได้ ไม่สามารถแต่งงานได้ เป็นต้น

 

เมื่อมองถึงประชากรของสหราชอาณาจักร การเพิ่มผู้มีสิทธิเลือกตั้งอายุ 16-17 ปีจะเพิ่มจำนวนผู้ลงคะแนนอีกประมาณ 1.5 - 1.6 ล้านคน ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนราว 2.8% ถึง 3.3% ของผู้มีสิทธิเลือกตั้งทั้งหมดในปัจจุบัน  และแน่นอนว่าคนหนุ่มสาวจากผลสำรวจมีแนวโน้มที่จะลงคะแนนให้กับพรรคฝ่ายซ้าย อย่าง พรรคแรงงานและพรรคกรีนมากกว่าพรรคคอนเซอร์เวทีฟ ซึ่งจะทำให้การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีประโยชน์ต่อพรรคฝ่ายซ้ายแน่อนอน

 

ทั้งนี้ ผลสำรวจของ ITV ต่อนโยบายดังกล่าว กลับพบว่ามีเพียงแค่ 18% ของคนวัย 16-17 ปีที่มั่นใจว่าจะไปเลือกตั้งเท่านั้น และเยาวชนเองก็มีความไม่มั่นใจในสิทธิตนเอง

 

อย่างไรก็ตาม ในสก็อตแลนด์ ซึ่งได้ใช้การเลือกตั้งในเกณฑ์ที่แล้วพบว่าในปี 2014 อัตราออกเสียงของวัย 16–17 ปีสูงกว่ากลุ่มอายุ 18–21 และเริ่มทำให้เกิด “นิสัยการเลือกตั้ง” มากขึ้น

 

การลดอายุโหวตเหลือแค่ 16 ปี หากเกิดขึ้นจริงจะถือเป็นการปฏิรูปครั้งใหญ่สุดนับตั้งแต่ปี 1969  แต่การปฏิรูปครั้งนี้จะสำเร็จหรือไม่ อาจจะไม่ได้ขึ้นอยู่กับแค่เลขอายุเท่านั้น (เพราะตัวเลขมีของผู้มาเลือกตั้งเพิ่มเพียง 1.6 ล้านคน) แต่ขึ้นอยู่กับความเข้าใจและการให้ความรู้ความเข้าใจต่อ ‘สิทธิ’ ของตนเองด้วย จึงทำให้การปฏิรูปครั้งนี้สำเร็จจริง .. มิเช่นนั้นก็จะเป็นเพียงการเพิ่มจำนวนผู้มีสิทธิที่ไม่มีคุณภาพต่อการเลือกตั้งเพียงเท่านั้น.