ทำไม? ไทยถูกจัดเป็นประเทศรองบ๊วย 'ไม่คุ้มครองสิทธิคนทำงาน'

รายงาน 2025 ITUC Global Rights Index ที่จัดทำโดย สมาพันธ์สหภาพแรงงานสากล (International Trade Union Confederation: ITUC) ซึ่งเป็นการประเมินสถานการณ์สิทธิแรงงานทั่วโลก โดยให้คะแนนและจัดอันดับประเทศต่าง ๆ ตามระดับการเคารพสิทธิแรงงาน โดยเฉพาะในด้านเสรีภาพในการรวมกลุ่ม เจรจาต่อรอง และคุ้มครองจากการละเมิดสิทธิ 

 

สำหรับการสำรวจปีนี้รวบรวมได้กว่า 151 ประเทศ โดยมีการแบ่งระดับสถานการณ์สิทธิแรงงานเป็น 1–5+  ได้แก่

ระดับ 1  มีการละเมิดสิทธิคนทำงานประปราย

ระดับ 2  มีการละเมิดสิทธิคนทำงานซ้ำๆ

ระดับ 3  มีการละเมิดสิทธิคนทำงานเป็นปกติประจำ

ระดับ 4  มีการละเมิดสิทธิคนทำงานอย่างเป็นระบบ

ระดับ 5  ไม่มีการประกันสิทธิคนทำงาน (ไม่คุ้มครองสิทธิคนทำงาน)

ระดับ 5+  ไม่มีการประกันสิทธิคนทำงานเนื่องจากความล้มเหลวของกฎหมาย 

 

การสำรวจครั้งนี้ พบว่ามีเพียง 7 ประเทศ (4%) เท่านั้นที่ได้ระดับ 1 (ละเมิดสิทธิเกิดเป็นครั้งคราว) ลดลงจาก 18 ประเทศเมื่อสิบปีก่อน!  และเมื่อจัดอันดับตามแต่ละภูมิภาคทั่วโลก พบว่า ภูมิภาคตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือเป็นภูมิภาคที่เลวร้ายที่สุดสำหรับคนทำงาน โดยมีคะแนนเฉลี่ยที่ 4.68 ตามมาด้วยภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก ได้คะแนนเฉลี่ยที่ 4.08  ภูมิภาคแอฟริกา ได้คะแนนเฉลี่ย 3.95  ในขณะที่ภูมิภาคยุโรปกับอเมริกาได้คะแนนเฉลี่ยที่ 2.78 และ 3.68 ตามลำดับ ซึ่งเป็นคะแนนที่ต่ำที่สุดตั้งแต่มีการบันทึกมา โดยเฉพาะในยุโรปที่คะแนนลดลงมากที่สุดในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา

 

นอกจากนี้ ผลสำรวจยังเผยตัวเลขที่สำคัญ ซึ่งสะท้อนว่าสถานการณ์สิทธิแรงงานและประชาธิปไตยกำลังอยู่ในภาวะท้าทายอย่างรุนแรง อาทิ

87%  ละเมิดสิทธิฟ้องหยุดงาน

80% ละเมิดสิทธิในการเจรจาต่อรอง

72% หรือ 109 ประเทศ จำกัดการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม

45% ละเมิดเสรีภาพในการแสดงออกและชุมนุม

ในขณะที่แรงงานระดับผู้นำแรงงานถูกสังหารใน 5 ประเทศ เช่น แคเมอรูน, โคลอมเบีย, กัวเตมาลา, เปรู, แอฟริกาใต้

 

 

สถานการณ์ในประเทศไทย "ไม่คุ้มครองสิทธิคนทำงาน" หรือ No guarantee of rights ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น!

 

สำหรับภูมิภาคเอเชีย–แปซิฟิก แม้มีการพัฒนาเล็กน้อย ตั้งแต่จุดต่ำสุดปี 2022 แต่ยังถือว่าเป็น อันดับ 2 แย่สุดในโลก โดยสถิติที่สำคัญได้แก่

90% ละเมิดสิทธิหยุดงานและจำกัดการจดทะเบียนสหภาพ

83% ละเมิดสิทธิในการเจรจาต่อรอง

87%  ของประเทศที่ประเมิน พบว่ามีการกีดกันไม่ให้แรงงานจัดตั้งหรือเข้าร่วมสหภาพแรงงาน

70% ถูกจำกัดการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมและเสรีภาพแสดงออก

และ 4 ประเทศในภูมิภาคติดอันดับ 10 แย่สุด ได้แก่ บังกลาเทศ, เมียนมา, ฟิลิปปินส์, ตุรกี

 

สำหรับประเทศไทย รายงานประเมินว่า ประเทศไทยอยู่ในระดับ 5  คือ “ไม่คุ้มครองสิทธิคนทำงาน”  หรือแม้มีก็ไม่ถูกนำไปปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพ อันมาจาก

• กฎหมายแรงงานของไทยยังไม่สอดคล้องกับอนุสัญญาขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) โดยเฉพาะเรื่อง เสรีภาพในการรวมกลุ่ม

• คนงานจำนวนมาก โดยเฉพาะแรงงานนอกระบบและแรงงานข้ามชาติ ถูกกีดกันจากสิทธิแรงงานขั้นพื้นฐาน

• การจัดตั้งสหภาพแรงงานมีข้อจำกัดจำนวนมาก และมักเผชิญแรงกดดันจากนายจ้าง

• มีกรณีการเลิกจ้างผู้นำสหภาพ หรือการดำเนินคดีเพื่อข่มขู่

 

ทั้งนี้ สิทธิดังกล่าวนั้น หมายถึง สิทธิในการจัดตั้งหรือเข้าร่วมสหภาพแรงงาน  สิทธิในการเจรจาต่อรองกับนายจ้าง สิทธิในการนัดหยุดงาน หรือสิทธิในการคุ้มครองจากการถูกเลิกจ้างโดยไม่เป็นธรรม สิทธิของการลาหยุดงาน เป็นต้น.