สหรัฐฯ กับปัญหา 'ฟลูออไรด์' ข้อโต้แย้งจากเรื่องของฟันยันสมอง!

สำนักงานอาหารและยาของสหรัฐฯ หรือ FDA ออกประกาศเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา (13 พฤษภาคม 2568) สาระสำคัญคือจะเริ่มนำผลิตภัณฑ์เสริมฟลูออไรด์สำหรับเด็กออกจากตลาด โดยเจาะจงไปที่สินค้ารูปแบบรับประทานเพื่อเสริมฟลูออไรด์ ซึ่ง FDA ระบุว่ายังไม่ได้รับการอนุมัติ และอ้างว่ามีหลักฐานว่าส่งผลต่อจุลินทรีย์ในลำไส้  ซึ่งจะดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในวันที่ 31 ตุลาคม ที่จะถึงนี้

 

การออกมาเคลื่อนไหวของ FDA ในครั้งนี้สอดรับกับนโยบายของกระทรวงสาธารณสุข นำโดยนายโรเบิร์ต เอฟ. เคนเนดี จูเนียร์ ซึ่งกล่าวว่า   " การยุติการใช้ฟลูออไรด์ในรูปแบบรับประทานเป็นสิ่งที่สมควรทำมานานแล้ว"

ทั้งนี้ นายโรเบิร์ต มีจุดยืนต่อต้าการใส่สารฟลูออไรด์ลงในนำประปาของสหรัฐมาตั้งแต่แรก โดยอ้างว่าเชื่อมโยงกับปัญหาสุขภาพหลายประการ เช่น มะเร็ง แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานยืนยันที่แน่ชัดก็ตาม  

นายโรเบิร์ตผลักดันความคิดนี้ในรัฐบาลของ 'ทรัมป์' อย่างต่อเนื่อง อย่างการสั่งให้ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) หยุดแนะนำการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาชุมชนทั่วประเทศ จัดตั้งคณะทำงานที่ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพ เพื่อศึกษาผลกระทบของฟลูออไรด์และเสนอแนะแนวทางใหม่ในการจัดการกับการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปา 

นอกจากนี้ รมว.กระทรวงสาธารณสุขของสหรัฐฯ ยังสนับสนุนการยกเลิกการเติมฟลูออไรด์ในระดับรัฐ จนทำให้รัฐยูทาห์เพิ่งผ่านกฎหมายห้ามเติมฟลูออไรด์ในระบบน้ำประปาสาธารณะเป็นที่แรกในวันที่ 7 พฤษภาคม 2025 ที่ผ่านมา

แน่นอนว่าจุดยืนของเขา ได้รับคำวิพากษ์วิจารณ์เป็นอย่างมากจากผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุขและทันตกรรม ซึ่งออกมาเตือนว่าการยกเลิกการเติมฟลูออไรด์อาจนำไปสู่การเพิ่มขึ้นของปัญหาฟันผุเป็นแน่

 

 

หลักฐานทางวิทยาศาสตร์และข้อหักล้างจากอดีตจนปัจจุบัน

ฟลูออไรด์ เป็นแร่ธาตุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติในน้ำ ดิน และอากาศ มีความสามารถช่วยป้องกันฟันผุและการสึกกร่อนของฟัน และในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ฟลูออไรด์ได้ถูกเติมลงในระบบน้ำประปาของชุมชนหลายประเทศ รวมถึงในผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปาก เช่น ยาสีฟัน

 

 

โพสต์ทูเดย์ รวบรวมไทม์ไลน์ และการกล่าวอ้างในประเด็น 'ฟลูออไรด์' ของสหรัฐฯ ซึ่งมีความน่าสนใจทั้งในแง่แนวคิดและหลักฐานงานวิจัย ดังนี้

 

ปี  1945

เมือง Grand Rapids ในรัฐมิชิแกนกลายเป็นเมืองแรกของโลกที่เติมฟลูออไรด์ในน้ำประปา (pilot project) เพื่อป้องกันฟันผุ เนื่องจากก่อนหน้านี้ Dr. H.Trendley Dean นักทันตแพทย์ของ U.S. Public Health Service (USPHS) เริ่มทำการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างระดับฟลูออไรด์ในน้ำดื่มกับอัตราการเกิดฟันผุและฟันตกกระ (dental fluorosis)

โดยพบว่าในพื้นที่ที่มี ฟลูออไรด์ในน้ำในระดับต่ำถึงปานกลาง (ประมาณ 1.0 ppm) เด็กจะอัตราฟันผุน้อยลงอย่างมีนัยสำคัญ แต่ถ้าหากระดับฟลูออไรด์เกินกว่านั้นมา อาจทำให้เกิดฟันตกกระ ซึ่งเขามองว่าเป็นผลข้างเคียงด้านความสวยงามไม่ใช่สุขภาพ

Dr. H.Trendley Dean นี่เองคือผู้ที่ริเริ่มโครงการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาในรัฐมิชิแกน ซึ่งผลลัพธ์ในปีถัดมาแสดงให้เห็นว่าเด็กในพื้นที่ฟันผุลดลงกว่า 50-60% เทียบกับพื้นที่อื่นและขยายเป็นนโยบายในเมืองต่างๆ จนทำให้เขาได้ชื่อว่าเป็น "บิดาแห่งการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปา (Father of Water Fluoridation)"

 

ปี  1950 

U.S. Public Health Service สนับสนุนให้ทั่วประเทศเติมฟลูออไรด์ โดยในอีก 10 ปีต่อมาเมืองใหญ่หลายแห่งเริ่มนำระบบฟลูออไรด์มาใช้ เช่น ชิคาโก้ และนิวยอร์ก ในขณะเดียวกันก็เกิดเสียงคัดค้านขึ้น เริ่มจากกลุ่ม anti-fluoride ซึ่งมองว่าเป็นการบังคับประชาชนโดยรัฐ และมีความกังวลเรื่องผลเสียระยะยาว

แนวคิดการบังคับประชาชนนั้นแม้ในช่วงดังกล่าวไม่สำเร็จในสหรัฐฯ แต่สำเร็จในประเทศอื่นก็สำเร็จจนนำมาสู่การยกเลิกในภายหลัง เช่น เนเธอร์แลนด์ สวีเดน และอิสราเอล  หลังจากนั้นบางเมืองในสหรัฐฯ ก็มีการเคลื่อนไหวในแนวทางนี้เช่นกัน โดยจัดให้ลงประชามติ จนนำไปสู่การยกเลิกการเติมฟลูออไรด์ เช่น Wichita ในรัฐแคนซัส และ Spokane ในรัฐวอชิงตัน

 

 

ปี 2011

กระทรวงสาธารณสุขของสหรัฐฯ แนะนำลดระดับฟลูออไรด์ในน้ำประปาจาก 1.2 มิลลิกรัมต่อลิตร เหลือ 0.7 มิลลิกรัมต่อลิตร หลังจากที่ในช่วงก่อนหน้านี้มีรายงานออกมาในเรื่องของผลกระทบจากระดับฟลูออไรด์ที่มากเกินไปอาจส่งผลต่อ IQ ของเด็กและผลต่อระบบประสาท 

ทั้งนี้ ระดับ 0.7 มิลลิกรัมต่อลิตร เป็นระดับที่ใช้ต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน ถือว่าเป็นระดับที่ปลอดภัยสำหรับการป้องกันฟันผุและไม่ทำให้เกิดการสะสมในร่างกายในปริมาณที่เป็นอันตราย

 

ปี 2012

ในปี 1999 ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC)  ประกาศว่า นโยบายการใส่ฟลูออไรด์ในน้ำประปาเป็นหนึ่งใน 10 ความสำเร็จด้านสาธารณสุขของศตวรรษที่ 20

อย่างไรก็ตามในช่วงปี 2012 การศึกษาโดย Choi et al. (2012) รายงานการศึกษาพบว่าการสัมผัสฟลูออไรด์ในระดับสูงอาจมีผลกระทบต่อการพัฒนาทางสมองของเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่มีฟลูออไรด์ในน้ำดื่มสูงกว่าระดับที่แนะนำ 

 

ปี 2020

กลุ่มสิ่งแวดล้อมอย่าง Fluoride Action Network (FAN) ยื่นฟ้อง EPA (Environmental Protection Agency) ภายใต้กฎหมายสารพิษ (TSCA) ให้ยุติการเติมฟลูออไรด์ เนื่องจากผลกระทบต่อสมองเด็ก คดีนี้ชื่อว่า FAN v. EPA (2020–ปัจจุบัน) ยังอยู่ระหว่างการพิจารณาของศาล โดยมีการยื่นหลักฐานงานวิจัยจำนวนมาก

 

ปี 2024

ประเด็นการเติมฟลูออไรด์ในนำ้ประปากลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง เมื่อมีรายงานฉบับใหม่จากโครงการพิษวิทยาแห่งชาติ (NTP) ภายใต้กระทรวงสาธารณสุขของสหรัฐฯ พบว่าฟลูออไรด์ในน้ำดื่มที่มีปริมาณมากกว่าสองเท่าของระดับที่แนะนำ มีความสัมพันธ์กับ IQ ที่ต่ำลงในเด็ก

โดยงานวิจัยชิ้นนี้เผยแพร่ในเดือนสิงหาคม 2024  พบความเชื่อมโยงระหว่างการได้รับฟลูออไรด์ในระดับสูงกับระดับ IQ ที่ลดลงในเด็ก โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีฟลูออไรด์ในน้ำดื่มเกิน 1.5 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งเป็นระดับที่สูงกว่าคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก (WHO) และศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐฯ (CDC) ที่กำหนดไว้ที่ 0.7 มิลลิกรัมต่อลิตรมาจากประเทศที่มีฟลูออไรด์ในน้ำดื่มตามธรรมชาติสูง เช่น จีน อินเดีย และอิหร่าน

 

อย่างไรก็ตาม รายงานระบุว่าไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะสรุปว่าระดับฟลูออไรด์ที่แนะนำในสหรัฐฯ (0.7 mg/L) มีผลกระทบต่อ IQ ของเด็กหรือไม่ และไม่พบหลักฐานว่าการได้รับฟลูออไรด์มีผลกระทบต่อการทำงานของสมองในผู้ใหญ่

 

ทางด้าน สมาคมทันตแพทย์อเมริกัน (ADA) ได้ตรวจสอบรายงานนี้และออกมาโต้แย้ง โดยอ้างว่ารายงานดังกล่าวไม่ได้ให้หลักฐานใหม่หรือหลักฐานที่ชัดเจนใดๆ ที่จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงแนวทางปฏิบัติในการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาชุมชนในปัจจุบัน

 ข้อค้นพบเหล่านี้จำกัดเฉพาะในกรณีที่ได้รับฟลูออไรด์มากกว่าสองเท่า (≥1.5 มิลลิกรัมต่อลิตร) ซึ่งไม่ใช่ระดับที่ CDC แนะนำสำหรับการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาชุมชน (0.7 มิลลิกรัมต่อลิตร) 

สมาคมทันตแพทย์อเมริกัน (ADA) ยังย้ำจุดยืนสนับสนุนการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาชุมชน เพื่อช่วยป้องกันฟันผุ โดยระบุว่าการเติมฟลูออไรด์ในน้ำสามารถลดอัตราการเกิดฟันผุได้มากกว่า 25% ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ แม้ในยุคที่มีผลิตภัณฑ์ฟลูออไรด์หลากหลาย เช่น ยาสีฟันก็ตาม

ปี 2025

การเคลื่อนไหวล่าสุดของ FDA ออกจากตลาดทำให้ประเด็นดังกล่าวกลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง อย่างไรก็ตาม FDA ไม่ได้แตะไปที่การเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปา ซึ่งเป็นปัญหาที่ถกเถียงกันมาหลายทศวรรษ แต่เน้นไปที่ผลิตภัณฑ์เสริมฟลูออไรด์ในรูปแบบรับประทานสำรับเด็ก ซึ่งเป็นการนำเข้าสู่ร่างกายโดยตรง แม้ว่าข้ออ้างที่ว่า สินค้าเหล่านี้ส่งผลต่อจุลินทรีย์ในลำไส้ จะถูกตีกลับจากสมาคมทันตแพทย์อเมริกัน ว่าไร้ข้อพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ก็ตาม

 

 

ทั้งนี้  ประเทศไทย ไม่ได้มีนโยบายการเติมฟลูออไรด์ในน้ำประปาแต่อย่างใด แต่อยู่ในรูปแบบของ ยาสีฟัน น้ำยาบ้วนปาก นมฟลูออไรด์ และการเคลือบฟลูออไรด์ในคลินิกแทน.