สำรวจ 'สิทธิสุขภาพ' ผู้หญิง ประกันสังคม-สปสช. ที่น่ารู้เนื่องในวันสตรีสากล

วันที่ 8 มีนาคมของทุกปีเป็น 'วันสตรีสากล' หรือ International Women's Day ซึ่งเป็นวันที่ทั่วโลกรวมถึงประเทศไทยให้ความสำคัญกับสิทธิและบทบาทของสตรีในทุกด้าน รวมถึงสิทธิการเข้าถึงบริการสุขภาพที่มีคุณภาพ เท่าเทียม และทั่วถึง

โพสต์ทูเดย์ ขอรวบรวม 'สิทธิสุขภาพ' ในเรื่องของผู้หญิงๆ ทั้งประกันสังคม-สปสช. ที่น่าสนใจและน่าใช้บริการ

 

สิทธิคัดกรองมะเร็งเต้านม  ด้วยแมมโมแกรม และอัลตราซาวด์ 

 

ความเสี่ยง   สถานการณ์โรคมะเร็งในประเทศไทย “มะเร็งเต้านม” เป็นมะเร็งที่พบมากในผู้หญิงไทยเป็นอันดับหนึ่ง และข้อมูลสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ในแต่ละปีพบผู้ป่วยมะเร็งเต้านมรายใหม่กว่า 20,000 รายต่อปี ทั้งมีอุบัติการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และมีผู้เสียชีวิตจากมะเร็งเต้านมปีละกว่า 4,800 ราย อย่างไรก็ดีผู้ป่วยมะเร็งเต้านมมีโอกาสรักษาให้หายขาดได้

การคัดกรองด้วยแมมโมแกรมพบว่า ช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งเต้านมได้ โดยสามารถลดความเสี่ยงได้ร้อยละ 20 และการตรวจแมมโมแกรมพร้อมด้วยอัลตราซาวด์ยังเพิ่มความไวในการตรวจพบมะเร็งเต้านมในหญิงที่มีเนื้อเยื่อเต้านมแน่น (dense breast) จึงเป็นวิธีที่เหมาะกับการคัดกรองในหญิงไทย
 

การใช้สิทธิ

บัตรทอง   สำหรับกลุ่มประชากรที่มีภาวะเสี่ยงคือ ผู้หญิงไทยทุกสิทธิอายุ 40 ปีขึ้นไปและมีประวัติญาติสายตรงที่เป็นมะเร็งเต้านม มีสิทธิเข้ารับบริการ 1 ครั้ง ทุกๆ 2 ปี 

ข้อน่ารู้การรับบริการของ บัตรทอง 30 บาท  

• กรณีที่เป็นผู้ป่วยมะเร็งเต้านมและมีความประสงค์ให้ญาติสายตรง อาทิ แม่ พี่สาว น้องสาว หรือลูกสาว เป็นต้น ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป เข้ารับบริการฯ ให้ขอใบรับรองแพทย์จากแพทย์เจ้าของไข้ ระบุชื่อนามสกุลของญาติที่ประสงค์รับการตรวจคัดกรองในใบรับรองแพทย์
• ส่วนประชาชนที่มีญาติสายตรงเป็นผู้ป่วยมะเร็งเต้านมและประสงค์รับบริการฯ ให้นำใบรับรองแพทย์มาติดต่อยังหน่วยบริการที่มีศักยภาพให้บริการ  อย่างไรก็ตามในกรณีที่เป็นการเข้ารับบริการที่โรงพยาบาลเดียวกับญาติสายตรงที่เป็นโรคมะเร็งรับการรักษา ไม่จำเป็นต้องใช้ใบรับรองแพทย์ สามารถติดต่อขอรับบริการกับทางโรงพยาบาลได้เลย

ข้อน่ารู้การรับบริการของ ประกันสังคม  สำหรับผู้ที่มีสิทธิประกันสังคม การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมจะได้รับการสนับสนุนในกรณีที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น การตรวจแมมโมแกรม ผู้ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป สามารถรับการตรวจคัดกรองได้ฟรี แต่จะต้องตรวจที่โรงพยาบาลที่ร่วมกับประกันสังคม ในกรณีที่มีอาการหรือความเสี่ยงสูง สามารถขอรับการตรวจได้ตามคำแนะนำของแพทย์

โดยมีข้อแนะนำว่า

• อายุ 30-39 ปี ควรตรวจทุก 3 ปี
• อายุ 40-54 ปี ตรวจทุกปี
• อายุ 55 ปีขึ้นไป ตรวจตามความเหมาะสมหรือมีความเสี่ยง

 

 

สิทธิคัดกรองการกลายพันธุ์มะเร็งเต้านม (BRCA1/BRCA2)

บริการตรวจคัดกรองเพื่อค้นหาการกลายพันธุ์ของยีนโรคมะเร็งเต้านม BRCA1/BRCA2 ในกลุ่มผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่มีความเสี่ยงสูง ในทุกสิทธิการรักษา ช่วยลดความเสี่ยงเจ็บป่วยและเสียชีวิตจากโรคมะเร็งเต้านมที่เกิดจากยีนกลายพันธุ์

โดยผู้ที่ได้รับสิทธิบริการ คือผู้ป่วยมะเร็งเต้านมตามเกณฑ์ที่มีความเสี่ยงสูง ได้แก่ 

1. ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยโรคมะเร็งเต้านมเมื่ออายุไม่เกิน 45 ปี 
2. ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยโรคมะเร็งเต้านมที่อายุ 46-50 ปี ร่วมกับ มีประวัติเคยเป็นโรคมะเร็งซ้ำหลายครั้ง หรือ มีญาติสายตรง (พ่อ แม่ พี่ น้อง หรือ บุตรของผู้ป่วยมะเร็งเต้านม) อย่างน้อย 1 คน ที่มีประวัติโรคมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ มะเร็งตับอ่อน หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก
3. ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยโรคมะเร็งเต้านมเมื่ออายุมากกว่าหรือเท่ากับ 50 ปี ร่วมกับข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้ 

• มีประวัติญาติสายตรงอย่างน้อย 1 คน ที่เป็นโรคมะเร็งเต้านมที่ได้รับการวินิจฉัยเมื่ออายุไม่เกิน 50 ปี หรือ มะเร็งเต้านมในผู้ชาย หรือ มะเร็งรังไข่ หรือ มะเร็งตับอ่อน หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก 
• มีประวัติผู้ป่วยในครอบครัวอย่างน้อย 3 คนที่เป็นมะเร็งเต้านม 
• มีประวัติในครอบครัวสายตรงอย่างน้อย 2 คนที่เป็นมะเร็งเต้านม หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก 
• ผู้ป่วยมะเร็งเต้านมทุกช่วงอายุ ที่เป็นมะเร็งเต้านมแบบ triple negative หรือเป็นมะเร็งเต้านมในผู้ชาย

 

สิทธิคัดกรองมะเร็งปากมดลูก

ความเสี่ยง  โรคมะเร็งปากมดลูกเป็นปัญหาสาธารณสุขของประเทศไทย จัดอยู่ในอันดับ 5 ของมะเร็งที่พบบ่อยในผู้หญิงไทยและมีอัตราการเสียชีวิตที่สูง แต่รักษาให้หายได้หากพบในระยะแรกเริ่ม และเพื่อลดจำนวนหญิงไทยที่เจ็บป่วยด้วยโรคนี้ การคัดกรองมะเร็งปากมดลูกระยะแรกเริ่มเพื่อนำไปสู่การรักษาจึงเป็นมาตรการสำคัญ

 

การใช้สิทธิ  สามารถใช้ได้ทั้งสิทธิบัตรทองและสิทธิประกันสังคม ในกลุ่มของคนที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

ทั้งนี้ สำหรับอายุและวิธีการตรวจ อาจอ้างอิงได้ดังนี้

• วิธี Pap Smear อายุ 30 ปีขึ้นไปตรวจทุก 3 ปี แต่อายุ 55 ปีขึ้นไป ตรวจตามความเหมาะสมหรือมีความเสี่ยง
• วิธี VIA อายุ 30-54 ปี ตรวจทุก 5 ปี  อายุ 55 ปีขึ้นไปแนะนำให้ตรวจ Pap Smear
• วิธี HPV DNA TEST อายุ 30 ปีขึ้นไป ตรวจทุก 5 ปี

 

 

สิทธิคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง

 

ความเสี่ยง  มะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยมากทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย โดยเป็นมะเร็งที่พบสูงเป็นอันดับ 3 ในเพศชายรองจากมะเร็งตับและท่อน้ำดี และมะเร็งปอด และอันดับ 2 ในเพศหญิงรองจากมะเร็งเต้านม 

มะเร็งลำไส้ใหญ่ระยะต้นมักจะไม่มีอาการ โดยอาการของมะเร็งลำไส้ใหญ่ ได้แก่ ถ่ายเป็นเลือด ปวดท้อง นิสัยการขับถ่ายผิดปรกติไปจากเดิมเช่นท้องผูก ท้องผูกสลับท้องเสีย อุจจาระลำเล็กลง มักจะเกิดในมะเร็งที่มีขนาดใหญ่ซึ่งมักเป็นระยะหลัง และมักจะเกิดหากก้อนมะเร็งอยู่บริเวณลำไส้ใหญ่ข้างซ้าย  การตรวจพบมะเร็งลำไส้ตั้งแต่ระยะแรกๆ และทำการรักษาจะได้ผลการรักษาที่ดี โดยเฉพาะหากตรวจพบตั้งแต่ตอนยังเป็นติ่งเนื้อซึ่งยังไม่กลายเป็นมะเร็งและทำการตัดออกจะเป็นการป้องกันไม่ให้ติ่งเนื้อชิ้นนั้นเจริญเป็นมะเร็งได้

 

การใช้สิทธิ  สามารถใช้ได้ทั้งสิทธิบัตรทอง และสิทธิประกันสังคมในกลุ่มคนที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

 

วิธีการเข้ารับบริการ

1. สิทธิบัตรทอง สามารถเข้ารับบริการหน่วยบริการประจำตามสิทธิของตนเองก่อน หรือหากมีความจำเป็นสามารถติดต่อติดต่อเข้ารับบริการที่หน่วยบริการของรัฐได้ทุกแห่ง
2. สิทธิประกันสังคม เข้ารับบริการหน่วยบริการตามสิทธิ (ที่อยู่ในระบบ สปสช.) หรือติดต่อหน่วยบริการของรัฐได้ทุกแห่ง