Quick Big Win พลังงานสะอาด ลดค่าไฟครัวเรือน ไทยสู่สังคมคาร์บอนต่ำ

โครงการ Quick Big Win พลังงานยั่งยืน จุดเริ่มต้นพลังงานไฟฟ้าสะอาดและลดค่าไฟครัวเรือนในระยะยาว เป็นมาตรการที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานได้ประกาศเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 เพื่อสนับสนุนด้านพลังงานยั่งยืนและช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานสำหรับภาคครัวเรือน โดยมีเป้าหมายที่จะดำเนินการให้เสร็จสิ้นภายใน 4 เดือนก่อนการยุบสภา
 

1. นโยบายและการผลักดันของกระทรวงพลังงาน

กระทรวงพลังงานภายใต้การผลักดันของ นายอรรถพล ฤกษ์พิบูลย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน มีการเร่งผลักดันโครงการให้สอดคล้องกับนโยบายรัฐบาลในหลายด้าน เช่น ด้านเศรษฐกิจ, การส่งเสริมการลงทุน, การผลักดันสังคมคาร์บอนต่ำ, และการส่งเสริมบทบาทภาคเอกชนในการลงทุนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของประเทศ

ในส่วนของโครงการ “Quick Big Win” ด้านพลังงาน ที่มุ่งเน้นการสร้างรายได้และลดรายจ่ายด้านพลังงานภาคประชาชน ได้มีการเร่งขับเคลื่อนโครงการสำคัญ ดังนี้

• โครงการโซลาร์สูบน้ำเพื่อการเกษตร: มีการเร่งขับเคลื่อนกว่า 1,200 ระบบ ครอบคลุมพื้นที่กว่า 7 แสนไร่ ทั่วประเทศ
• ผลตอบแทนที่คาดว่าจะเกิดขึ้น: คาดว่าจะเกิดเม็ดเงินผ่านการลงทุนกว่า 12,500 ล้านบาท สามารถผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทนได้ 87.5 เมกะวัตต์ และลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ได้ 0.6 ล้านตันต่อปี

2. ภาพรวมและการประเมินของศูนย์วิจัยกสิกรไทย (KResearch)

ศูนย์วิจัยกสิกรไทย (KResearch) ได้ประเมินผลของโครงการ Quick Big Win ทั้งหมดไว้ ดังนี้

1. จะช่วยให้กำลังการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนในไทยเพิ่มขึ้นสูงสุด 1.4 เท่า
2. จะช่วยลดค่าไฟครัวเรือนได้ราว 50 – 60%
 

โครงการ Quick Big Win มีทั้งหมด 4 มาตรการหลัก โดยเรียงตามขนาดการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน ได้แก่ โซลาร์สูบน้ำเพื่อการเกษตร, โซลาร์ฟาร์มชุมชน, มาตรการลดหย่อนภาษีติดตั้งโซลาร์ในครัวเรือน, และโซลาร์ลอยน้ำของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)

รายละเอียดเชิงลึกและมุมมองต่อแต่ละโครงการ

2.1 โซลาร์สูบน้ำเพื่อการเกษตร

โครงการนี้มีเป้าหมายที่ 1,200 แห่ง โดยข้อมูลในภาคผนวกของศูนย์วิจัยกสิกรไทยระบุว่าโครงการนี้ครอบคลุมพื้นที่ 70,000 ไร่ ซึ่งแตกต่างจากตัวเลขตามนโยบาย (7 แสนไร่)

• ผลประโยชน์: โครงการนี้จะช่วยลดค่าไฟฟ้าสำหรับสูบน้ำได้สูงถึง 60% โดยเฉพาะสำหรับเกษตรกรกลุ่มชาวนาที่มีพื้นที่ไม่เกิน 58 ไร่
• การลดค่าใช้จ่าย: ค่าไฟฟ้าในการสูบน้ำ 1 ลูกบาศก์เมตรจะลดลงจาก 5 บาท เหลือ 2 บาท เดิมทีชาวนาต้องจ่ายค่าน้ำมันดีเซลเพื่อใช้เป็นพลังงานในการสูบน้ำเฉลี่ย 1,000 บาทต่อวัน ในช่วงที่ต้นข้าวกำลังเติบโต
• อุปสรรคตามมุมมองของ KResearch: ประสิทธิผลของโครงการนี้อาจถูกจำกัดจากความทนทานของโซลาร์จากสภาพอากาศ (เช่น ฟ้าผ่า), ความรู้และทรัพยากรของเกษตรกรในการดูแลรักษาระบบโซลาร์, รวมถึงความซับซ้อนในการเชื่อมโยงระบบไฟฟ้าจากโซลาร์และการจัดการน้ำ
2.2 โซลาร์ฟาร์มชุมชน
• ขนาดและเป้าหมาย: โครงการนี้มีขนาดรวม 1,500 เมกะวัตต์ โดยแต่ละชุมชนมีขนาดไม่เกิน 5 เมกะวัตต์ และมีเป้าหมายที่ 300 ชุมชน
• ผลประโยชน์: โซลาร์ฟาร์มขนาด 5 เมกะวัตต์สามารถช่วยครัวเรือนลดค่าไฟฟ้า และครอบคลุมการจ่ายไฟฟ้าให้กับครัวเรือนประมาณ 1,200 – 1,500 หลัง (ราว 6,000 คน) โดยคาดว่าชุมชน 1 แห่งใช้ไฟฟ้าเฉลี่ยเพียง 1.2 เมกะวัตต์
• จุดเด่น: ขนาดการผลิตไม่เกินความสามารถในการบริหารจัดการของชุมชน ทั้งในแง่ของระบบกักเก็บไฟฟ้าและการบำรุงรักษา และช่วยลดภาระด้านโครงข่ายส่งไฟฟ้า (grid connection)
• ข้อจำกัด: โครงการนี้เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของโซลาร์ระดับชุมชน โดยคิดเป็นเพียง 0.4% ของชุมชนทั้งหมดในไทย (300 ชุมชน จากทั้งหมด 70,372 ชุมชน)

2.3 มาตรการลดหย่อนภาษีติดตั้งโซลาร์ในครัวเรือน

มาตรการนี้มีเป้าหมายที่ 90,000 ครัวเรือน และจะช่วยเพิ่มการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนในประเทศราว 270 - 900 เมกะวัตต์

• ผลประโยชน์: ช่วยลดค่าไฟฟ้าได้ราว 50% หรือ 1,500 – 5,000 บาทต่อเดือน
• สิทธิประโยชน์: ช่วยลดหย่อนภาษีจากการติดตั้งโซลาร์ได้สูงสุด 70,000 บาท อย่างไรก็ตาม ข้อมูลในภาคผนวกระบุว่าสามารถลดหย่อนภาษีได้ตามค่าติดตั้งจริง สูงสุด 200,000 บาท

2.4 โซลาร์ลอยน้ำของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)

• รายละเอียด: โครงการนี้ดำเนินการที่เขื่อนภูมิพล, เขื่อนวชิราลงกรณ์ และเขื่อนศรีนครินทร์ โดยมีกำลังผลิตรวม 1,638 เมกะวัตต์
• ข้อจำกัดตามมุมมองของ KResearch: การผลิตไฟฟ้าจากโครงการนี้คิดเป็นสัดส่วนเพียง 10% ของกำลังการผลิตไฟฟ้าตามสัญญาของ กฟผ. ทั้งหมดในปี 2567
• อุปสรรค: ต้นทุนเริ่มต้นที่สูง, ความซับซ้อนทางเทคนิคในการรับมือกับสภาพแวดล้อมน้ำและคลื่นลม, ความเสี่ยงผลกระทบต่อระบบนิเวศน้ำ, และความจำเป็นในการติดตั้งระบบส่งไฟฟ้าเพิ่มเติมเพื่อเชื่อมต่อกับโครงข่ายไฟฟ้าเดิม

ในภาพรวม KResearch มองว่าทั้ง 4 โครงการนี้ยังคงส่งเสริมการใช้พลังงานยั่งยืนได้ค่อนข้างจำกัด แต่ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการใช้ไฟฟ้าจากพลังงานสะอาดในอนาคต และจะช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานของประชาชนอย่างยั่งยืนในระยะยาว

แหล่งที่มา KResearch