วิกฤติซ้ำซ้อน ปัญหาน้ำท่วมกรุงเทพฯ เสี่ยงท่วมใหญ่ปี 2573

ดร.สนธิ คชวัฒน์ นักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย ได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก เกี่ยวกับประเด็นน้ำท่วมในกทม. ว่า

 

ปัญหาน้ำท่วมกรุงเทพฯ: วิกฤติที่ต้องคิดใหม่

 

1. ภาวะน้ำท่วมในปัจจุบัน

 

1.1 ลักษณะภูมิประเทศ
 

กรุงเทพฯ ตั้งอยู่บนพื้นที่ลุ่มต่ำ ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลเฉลี่ยราว 1 เมตร พื้นที่ฝั่งตะวันออกของเมืองรวมถึงบางส่วนของสมุทรปราการถูกใช้เป็นทางระบายน้ำลงสู่อ่าวไทย แต่กำลังเผชิญภาวะดินทรุดปีละประมาณ 1 เซนติเมตร ขณะเดียวกัน ระดับน้ำทะเลก็สูงขึ้นเฉลี่ย 3–5 มิลลิเมตรต่อปีจากภาวะโลกร้อนและน้ำแข็งขั้วโลกละลาย หากไม่มีมาตรการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เป็นรูปธรรม ภายในปี 2573 อาจเกิดสถานการณ์เลวร้ายที่น้ำทะเลทะลักเข้ามาในแม่น้ำเจ้าพระยาและคลองต่าง ๆ จนท่วมเมืองใหญ่เกือบทั้งหมด

 

1.2 ฝนตกหนักเกินมาตรฐาน
 

สภาพอากาศโลกที่ร้อนขึ้นเพียง 1 องศา อาจทำให้ปริมาณฝนในพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑลเพิ่มขึ้นถึง 7% โดยเฉพาะช่วงที่มรสุมตะวันตกเฉียงใต้หอบไอน้ำจากมหาสมุทรอินเดียเข้ามา กระทบร่องความกดอากาศต่ำที่พาดผ่านภาคเหนือและภาคกลาง ส่งผลให้ฝนตกหนัก บางครั้งมากกว่า 100 มิลลิเมตรในวันเดียว

 

1.3 ศักยภาพระบบระบายน้ำจำกัด

 

กรุงเทพฯ สามารถรองรับฝนได้เพียง 60 มม./ชั่วโมง หากปริมาณฝนใกล้ 100 มม./ชั่วโมง ท่อระบายน้ำไม่สามารถรับไหว ทำให้เกิดน้ำท่วมขัง อีกทั้งสภาพคลองที่เต็มไปด้วยขยะและตื้นเขินยิ่งทำให้ระบายน้ำช้าลง หากเจอน้ำทะเลหนุนพร้อมกัน การระบายลงสู่อ่าวไทยแทบเป็นไปไม่ได้

 

1.4 พื้นที่รับน้ำถูกแทนที่ด้วยเมืองใหม่

 

พื้นที่แก้มลิงที่เคยใช้รองรับน้ำในฝั่งตะวันออกถูกถมสร้างบ้านจัดสรรและโครงการขนาดใหญ่ เช่น สนามบินสุวรรณภูมิที่กินพื้นที่กว่า 20,000 ไร่ ปัจจุบันพื้นที่รับน้ำเหลือเพียง 34,000 ไร่ จากเดิม 92,000 ไร่ในเขตคลองสามวา หนองจอก มีนบุรี และลาดกระบัง หมายความว่า พื้นที่รองรับน้ำหายไปกว่า 58,000 ไร่ภายในเวลาเพียง 20 ปี

 

2. แนวทางรับมือที่ควรพิจารณา

 

2.1 การบริหารจัดการลุ่มน้ำเจ้าพระยาแบบบูรณาการ

 

การแก้ไขไม่ควรถูกแบ่งแยกตามผู้ว่าราชการจังหวัด แต่ต้องอยู่ภายใต้การกำกับของสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สนทช.) และคณะกรรมการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (กนช.) เพื่อให้เห็นภาพรวมและประสานการระบายน้ำทั้งระบบ

 

2.2 สร้างเส้นทางระบายน้ำใหม่ (Water Highway)

 

พิจารณาก่อสร้างทางน้ำพิเศษเพื่อระบายน้ำจากปทุมธานี รังสิต กรุงเทพฯ และสมุทรปราการออกสู่อ่าวไทยโดยตรง

 

2.3 โครงการแบบ Delta Works
 

พัฒนาโครงสร้างขนาดใหญ่ เช่น เขื่อน กำแพงกันคลื่น ประตูน้ำ และระบบสูบน้ำ คล้ายโมเดลของเนเธอร์แลนด์ เพื่อสกัดน้ำทะเลไม่ให้ทะลักเข้ามาในลำน้ำและคลองของเมือง

 

2.4 ย้ายเมืองหลวงในกรณีสุดวิสัย

 

หากสถานการณ์เกินกว่าที่จะแก้ไขได้ อาจต้องพิจารณาย้ายเมืองหลวง เช่นเดียวกับอินโดนีเซียที่ย้ายจาการ์ตาไปยังเมืองนูซันตาราบนเกาะบอร์เนียว เพื่อลดปัญหาน้ำท่วม ดินทรุด และมลพิษ