ส่อเค้าวุ่น! รถไฟฟ้า 20 บาท รัฐ-ผู้ว่า กทม. เห็นต่างเรื่องค่าชดเชย

นโยบายรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสายของรัฐบาลไทย ซึ่งมีกำหนดเริ่มใช้ใน เดือนกันยายน 2568 และจะเดินหน้าอย่างเป็นทางการใน วันที่ 1 ตุลาคม 2568 กำลังเผชิญกับความท้าทายสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากข้อกังวลของนายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร (กทม.) เกี่ยวกับประเด็นค่าชดเชยสัมปทานและต้นทุนการจ้างเดินรถ
 

ผู้ว่าฯ กทม. ห่วงค่าชดเชยและต้นทุนเดินรถ: นโยบายรถไฟฟ้า 20 บาท ตลอดสายของรัฐบาลไทย

เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2568 นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ได้แสดงความเห็นต่อมาตรการอัตราค่าโดยสารรถไฟฟ้าสูงสุด 20 บาทตลอดสาย ระยะที่ 2 โดยยืนยันว่า กทม. ไม่ขัดข้องกับนโยบายดังกล่าว เนื่องจากเป็นประโยชน์ในการลดภาระค่าครองชีพของประชาชนและส่งเสริมการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ แต่มีข้อกังวลหลัก 2 ประเด็น  

1. การชดเชยรายได้ที่หายไป: ผู้ว่าฯ ชัชชาติระบุว่า ตัวเลขประมาณการการชดเชยจากกระทรวงคมนาคมยังน้อยเกินไป โดยปัจจุบันค่าโดยสารเฉลี่ยอยู่ที่ 34 บาทต่อคน และมีผู้โดยสารประมาณ 700,000 คน ซึ่งต้องมีการพูดคุยรายละเอียดเพื่อคำนวณตัวเลขการชดเชยที่ชัดเจนและยุติธรรม
2. ต้นทุนการจ้างเอกชนเดินรถ: กทม. มีการจ้างเอกชนเดินรถ ซึ่งมีต้นทุนสูงถึงประมาณ 8,000 ล้านบาทต่อปี ในขณะที่มีรายรับเพียงประมาณ 2,000 ล้านบาทต่อปี การชดเชยจึงต้องครอบคลุมต้นทุนที่แท้จริง เพื่อไม่ให้ กทม. ต้องแบกรับภาระทางการเงิน และเสี่ยงต่อการถูกฟ้องร้องหากไม่สามารถตกลงเรื่องค่าชดเชยกับเอกชนได้
    

กทม. ได้ทำหนังสือด่วนที่สุดไปยังคณะรัฐมนตรี ลงนามโดยผู้ว่าฯ ชัชชาติ เพื่อให้ความเห็นเรื่องประมาณการชดเชยส่วนต่างรายได้ โดยคาดการณ์ว่าในปีงบประมาณ 2569 หากมีโครงการรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย กทม. จะต้องใช้งบประมาณสูงถึง 11,059.64 ล้านบาทต่อปี ในการชดเชยส่วนต่างรายได้ของรถไฟฟ้าสายสีเขียวและสายสีทอง ยังไม่รวมงบประมาณอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นอีก ซึ่งแตกต่างอย่างมากจากประมาณการของกระทรวงการคลังที่ระบุไว้เพียง 2,525 ล้านบาทต่อปี

ความท้าทายในการเจรจาและการบริหารจัดการ

นโยบายนี้ยังมีความซับซ้อนเนื่องจากรูปแบบการบริหารจัดการโครงการรถไฟฟ้าของ กทม. ที่เป็นทั้งสัญญาสัมปทานและสัญญาจ้างเดินรถ ซึ่งมีข้อกำหนดและเงื่อนไขที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะสายสีเขียวส่วนสัมปทานที่รายได้จากค่าโดยสารเป็นของเอกชนผู้รับสัมปทานทั้งหมด หากมีการเปลี่ยนแปลงค่าโดยสารตามมาตรการของรัฐบาล จะส่งผลกระทบต่อเงื่อนไขในสัญญาสัมปทานและต้องมีการเจรจากับผู้รับสัมปทานตามกฎหมายว่าด้วยการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชนให้ได้ข้อยุติก่อน

นอกจากนี้ กทม. ยังชี้แจงว่ามีงบประมาณจำกัด และหากต้องใช้งบประมาณของ กทม. ในการชดเชยค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม จะทำให้ไม่เพียงพอต่อการพัฒนาภารกิจอื่น ๆ และต้องได้รับความเห็นชอบจากสภากรุงเทพมหานคร รวมถึงผ่านกระบวนการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น กทม. จึงเสนอให้รัฐบาลเป็นผู้รับผิดชอบชดเชยค่าใช้จ่ายทั้งหมดให้ครอบคลุม

การหารือสามฝ่ายที่คาดว่าจะเกิดขึ้น
ผู้ว่าฯ ชัชชาติคาดการณ์ว่าจะมีการหารือสามฝ่ายประกอบด้วย กระทรวงคมนาคม เอกชน และ กทม. เพื่อหาข้อสรุปเกี่ยวกับประเด็นค่าชดเชยและต้นทุนการเดินรถ ซึ่งจะเป็นกุญแจสำคัญในการผลักดันนโยบายรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสายให้สามารถดำเนินการได้อย่างราบรื่นและเป็นธรรมกับทุกฝ่าย