CFO จากตัวเลขสู่การเปลี่ยนแปลง ปฏิบัติการลด CO2 ในโรงงานเครื่องมือแพทย์ไทย

ความยั่งยืนไม่ใช่ทางเลือก แต่คือเป้าหมายสำคัญของโลกธุรกิจ

 

การวัด "คาร์บอนฟุตพรินต์ขององค์กร" (Carbon Footprint of Organization: CFO) ได้กลายเป็นหัวใจของการบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อม และหนึ่งในกรณีศึกษาที่น่าสนใจที่สุด คือการเปลี่ยนผ่านของโรงงานผลิตเครื่องมือแพทย์ชั้นนำแห่งหนึ่งในประเทศไทยที่ไม่เพียงแต่ยึดมั่นในคุณภาพระดับโลก แต่ยังก้าวสู่แนวหน้าในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอย่างมีระบบ

 

โพสต์ทูเดย์สรุปใจความสำคัญของระบวนการวัด CFO จากข้อมูลสู่กลยุทธ์ระยะยาวในองค์กร ด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรมสุดยอดระดับ Carbon Tech โดย ดร. อัมพร โพธิ์ใย หัวหน้าที่มวิจัยด้านพลังงานและจัดการคาร์บอน สวทช. (NSTDA ที่ได้บรรยายผ่าน 𝗠𝗠 𝗧𝗛𝗘 𝗪𝗘𝗕𝗜𝗡𝗔𝗥 : รู้แล้วปัง! เปิดสูตรลับ ESG ด้วย Carbon Tech ดำเนินรายการโดยคุณธีระ กิตติธีรพรชัย CEO บริษัท GMTX Co Ltd เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2568

 

“CFO ไม่ใช่แค่รายงานเพื่อตอบสนองข้อบังคับ แต่คือเครื่องมือบริหารองค์กรสู่ความยั่งยืนระยะยาว”

 

เข้าใจพื้นฐาน CFO คืออะไร?

Carbon Footprint ขององค์กร (CFO) คือการวัดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้งหมดจากกิจกรรมต่าง ๆ ภายในองค์กร โดยแบ่งเป็น 3 กลุ่ม:

Scope 1: การปล่อยตรงจากแหล่งที่องค์กรควบคุมได้ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงในยานพาหนะหรือเครื่องจักร

Scope 2: การปล่อยทางอ้อมจากการใช้ไฟฟ้า ความร้อน หรือไอน้ำที่ซื้อมาจากภายนอก

Scope 3: การปล่อยทางอ้อมอื่น ๆ เช่น ซัพพลายเชน การเดินทาง การขนส่ง

 

การเก็บข้อมูล CFO อย่างถูกต้องและครอบคลุมทั้ง 3 Scope จะช่วยให้องค์กรเห็นภาพรวมของการปล่อยก๊าซ และวางแผนการลดคาร์บอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 

จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง

บริษัทออโทพีเซีย จำกัดคือโรงงานผลิตเครื่องมือแพทย์ระดับแนวหน้าในประเทศไทยที่เรากำลังกล่าวถึงนี้ ผลิตอุปกรณ์ซับซ้อน เช่น ข้อต่อเทียม สกรูผ่าตัด และเครื่องยึดกระดูก ซึ่งต้องใช้วัสดุคุณภาพสูงอย่างไทเทเนียมและสเตนเลส จากซัพพลายเชนที่กระจายทั่วโลก ตั้งแต่เยอรมนีไปจนถึงประเทศในเอเชีย และมีกระบวนการผลิตที่ต้องควบคุมความสะอาดในระดับสูงสุดผ่านห้องคลีนรูมและเครื่องจักร CNC ที่แม่นยำ

 

แต่การดำเนินธุรกิจระดับนี้แลกมากับต้นทุนด้านพลังงานที่สูง และการปล่อยคาร์บอนที่ไม่อาจมองข้ามได้

 

ดร. อัมพร โพธิ์ใย และทีมวิจัยเทคโนโลยีและนวัตกรรมการลดคาร์บอนแห่ง NECTEC – SMC ได้เข้ามามีบทบาทในการช่วยโรงงานแห่งนี้วางระบบ CFO อย่างจริงจัง

 

“การลดคาร์บอนไม่ใช่แค่หน้าที่ทางสิ่งแวดล้อม แต่คือการบริหารองค์กรอย่างชาญฉลาด”

 

เปิดกระบวนการวัด CFO จากข้อมูลสู่กลยุทธ์

การเก็บข้อมูลคาร์บอนฟุตพรินต์เริ่มต้นจากการตั้งทีมข้ามสายงานภายในองค์กร ตั้งแต่ฝ่ายผลิต วิศวกรพลังงาน ฝ่ายจัดซื้อ ไปจนถึงโลจิสติกส์ และที่ปรึกษาสิ่งแวดล้อม ร่วมกันกำหนด ขอบเขต (Boundary) อย่างชัดเจน ได้แก่ โรงงานหลักและศูนย์กระจายสินค้า โดยครอบคลุมกิจกรรมตลอดปีปฏิทิน

การเก็บข้อมูลตาม Scope 1-2-3

- การปล่อยตรงจากเชื้อเพลิง เช่น น้ำมันดีเซลในรถขนส่ง, ก๊าซธรรมชาติในระบบทำความร้อน เครื่องปั่นไฟ

- การใช้พลังงานทางอ้อม เช่น ไฟฟ้าในเครื่อง CNC และระบบปรับอากาศ

- ข้อมูลการเดินทาง การขนส่ง และอื่น ๆ ในซัพพลายเชน (ยังเก็บได้ไม่ครบ)

 

ผลลัพธ์ที่วัดได้ ใครคือตัวการใหญ่?

จากการประเมินพบว่าโรงงานปล่อยก๊าซเรือนกระจกรวม 1,250 tCO₂e/ปี โดย

Scope 2 (ไฟฟ้า) มีสัดส่วนถึง 80% โดยเฉพาะจากเครื่อง CNC และระบบปรับอากาศห้องคลีนรูม ส่วน Scope 1 (เชื้อเพลิง+ไนโตรเจน) มีสัดส่วน 15% และ Scope 3 (ซัพพลายเชน) ยังเก็บข้อมูลได้ไม่ครบ

เป้าหมายของการลดคาร์บอน จึงเน้นไปที่ Scope 2 โดยเฉพาะ “ไฟฟ้าในกระบวนการผลิต”

 

 

เทคโนโลยีเปลี่ยนเกม จากข้อมูลสู่การลดคาร์บอนจริงจัง

การเปลี่ยนแปลงไม่ได้เกิดจากเพียงการวัด แต่เกิดขึ้นจริงเมื่อองค์กรใช้ “เทคโนโลยีดิจิทัล” เข้ามาช่วยให้มองเห็นปัญหาแบบเรียลไทม์ และลงมือแก้ไขอย่างแม่นยำ ดังต่อไปนี้

1. Energy Monitoring System

ติดตั้ง IoT ตรวจจับการใช้ไฟฟ้าในเครื่อง CNC รายเครื่อง พร้อมแดชบอร์ดเรียลไทม์ ส่งผลให้ลดพลังงานได้ 8% และลดค่าไฟได้ถึง 500,000 บาทต่อปี

2. Smart HVAC System

ระบบปรับอากาศอัจฉริยะในห้องคลีนรูมควบคุมโดย AI ช่วยลดการทำงานเกินจำเป็น และลดการปล่อยคาร์บอนได้ 45 ตัน CO₂e ต่อปี

3. Solar Rooftop

พลังงานแสงอาทิตย์ขนาด 150 kWp บนพื้นที่ 1,000 ตร.ม. ผลิตไฟได้ปีละ 210,000 kWh ช่วยลดคาร์บอนได้ถึง 70 ตัน CO₂e ต่อปี

4. AI Predictive Maintenance

ระบบ AI วิเคราะห์แนวโน้มเสียของเครื่องจักร ช่วยลดการหยุดผลิตได้ 35% และลดพลังงานจากเครื่องเก่าได้ 5%

5. ระบบเก็บข้อมูลอัตโนมัติ

เชื่อมต่อกับ ERP และใช้แพลตฟอร์ม ACAMP ลดเวลาจัดทำรายงาน GHG ได้มากกว่า 60% พร้อมลดข้อผิดพลาดจากการป้อนข้อมูล

 

ผลรวมจากการใช้เทคโนโลยีเหล่านี้ ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ถึง 220 ตัน CO₂e ต่อปี หรือ 17.6% ของการปล่อยทั้งหมด

 

CFO ไม่ใช่แค่รายงาน แต่คือกลยุทธ์ระยะยาว

กรณีศึกษานี้ตอกย้ำให้เห็นว่า การจัดการคาร์บอนฟุตพริ้นต์อย่างเป็นระบบไม่เพียงช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังช่วยลดต้นทุนพลังงาน เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ส่งเสริมภาพลักษณ์ที่ดีในสายตาพันธมิตรทั่วโลก และยังช่วยเตรียมพร้อมต่อการเปลี่ยนแปลงด้านกฎระเบียบและตลาดได้อีก

 

สนับสนุนโดยภาครัฐและหน่วยงานวิจัย

NECTEC และ SMC ได้เปิดโครงการสนับสนุนมากมาย อาทิ ที่ปรึกษา CFO ฟรี ในเขต EEC สนับสนุนเงินสูงสุด 400,000 บาท สำหรับเทคโนโลยีลดคาร์บอน โครงการเชื่อมโยง IoT, Green Finance, Smart Factory และยังร่วมมือกับ BOI และภาคการเงินเพื่อขยายผล