Smart Community “ปี๋ใหม่เมืองลอง” สงกรานต์แบบกรีนๆ สายคลีนชื่นใจ

ถ้าสงกรานต์ทำให้คุณนึกถึงรถติดยาวเป็นกิโล อากาศร้อนจัดๆ จนไม่อยากออกไปไหน หรือการเดินไปตามถนนสายยอดนิยมที่เนืองแน่นไปด้วยผู้คนหลากหลายพร้อมปืนฉีดน้ำ ที่พากันเต้นระบำ ประแป้ง แกล้งกันสนุกสนานของคนหนุ่มสาว ไปจนถึงรถแห่โคโยตี้ใจถึงในทุกมิติ

 

ถ้าหากหลายแห่งทำให้คุณมีภาพสงกรานต์แบบนั้น คุณคิดว่าจะยังมีที่ไหนที่หลงเหลือประเพณีสงกรานต์แบบที่คุณยังฝันถึงอดีตอันงดงามได้ ในซอกมุมชุมชนที่สมาร์ทๆ บนโลกนี้ ยังมีสงกรานต์แบบโลว์คาร์บอนสุดๆ เงียบๆ เรียบร้อย ครบและสนุกสุดๆ เมื่อถึงเวลา…

 

 

ที่มาอาจไม่สำคัญเท่าที่ไป

ประเพณีวัฒนธรรมบนโลกนี้ต่างมีที่มา บางอย่างก็ยังถกเถียงกันไม่จบ ว่าใครเริ่มก่อน แต่นั่นไม่สำคัญ เชื่อไหมว่า ที่ไปนั้นสำคัญกว่า เพราะมันน่าสนใจกว่ามาก ว่ามรดกตกทอดของรากเหง้าเดิมจะไปต่อยังไง เปลี่ยนแปลงไปแค่ไหน หรือว่ามันจะหายสาบสูญไปในที่สุด

 

ถ้าความเยอะมีจริง ความเรียบง่ายแบบไม่เยอะก็มีความหมายในแบบของมันและยังดำเนินอยู่แบบไม่สนว่า ใครจะเยอะแค่ไหน เพราะหลายคนที่มาเมืองลองมักจะชอบใจในความเรียบง่าย ร้านรวงไม่มาก แต่น่าจดจำทั้งร้านลองแซ่บ ร้านลองชิลล์ ร้านขนมจีนน้ำย้อยแสนอร่อยที่กลายมาเป็นแบรนด์หนึ่งของจังหวัดแพร่ เชื่อไหมว่าต้นกำเนิดเขาอยู่ที่นี่ เป็นร้านเล็กๆ ใต้ถุนบ้านพื้นเมืองของชาวบ้านจริงๆ กระจายกันอยู่ในซอกมุมต่างๆ ทั้งบ้านแม่ลาน บ้านนาหม้อ และบ้านห้วยอ้อ ทุกวันนี้ไปตรงไหนทั้งในตลาดร้านค้าก็จะเจอน้ำพริกขนมจีนน้ำย้อยอยู่ทุกที่ ไม่เชื่อลองกดกูเกิลดู

 

 

สงกรานต์ที่นี่ ได้รับการสนับสนุนจาก ททท. หรือการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยร่วมกับเทศบาลตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง จังหวัดแพร่ มีขบวนแห่นางสงกรานต์ อุโมงค์น้ำบนถนนสายเล็กๆ หน้าตลาด 100 ปีและวัดพระธาตุศรีดอนคำวัดคู่บ้านคู่เมือง เป็นบรรยากาศที่คุณจะหาที่ไหนไม่ได้บนโลก ทั้งเย็นชุ่มฉ่ำ สะอาดสะอ้าน เป็นระเบียบ และสนุกสนานกับผู้คนทุกเพศทุกวัย

 

 

ที่นี่เมืองลอง

จากการรวบรวมเรียบเรียงของ นายบุญชู ชุ่มเชื้อ ซึ่งได้รวบรวมจากตำนานพระธาตุแหลมลี่ตำนานวัดศรีดอนคำ ประชุมพงศาวดารของหลวงวิจิตรวาทการ พงศาวดารโยนก พงศาวดารไทยใหญ่ตลอดจนท่านผู้รู้ต่างๆ อำเภอลองเป็นเมืองเก่ามาแต่ก่อนพุทธกาล ไม่สามารถทราบได้ว่าชนชาติใดปกครอง จับเอาความได้ว่าเริ่มสมัยชนชาติละว้า (ลัวะ) เข้ามามีอำนาจในดินแดนสุวรรณภูมิ ตามตำนานของพระธาตุแหลมลี่กล่าวว่า เมื่อสมัยพระพุทธเจ้า มีพระชนมายุ 65 พรรษา ได้เสด็จมาที่เมืองนี้พร้อมด้วย พระอรหันต์ และตรัสว่าเมืองนี้แต่เดิมชื่อว่าเมือง “กุกุฎไก่เอิก” (เมืองไก่ขัน) ต่อมาราวปีพุทธศักราช 1078 พระนางจามเทวี พระราชธิดากษัตริย์ผู้ครองเมืองละโว้ ซึ่งเป็นพระมเหสี ของพระยารามัญผู้ครองเมืองอยุธยา (เมืองรามบุรี) ได้เสด็จมาครองเมืองหริภุญชัย (ลำพูน) ได้นำพระสารีริกธาตุเสด็จมาทางชลมารค (ทางน้ำ) แต่แทนที่จะตามลำน้ำปิงขึ้นไปกลับมาทางแยกขึ้นมาตามลำน้ำยมมาขึ้นบกที่บ้านปากลอง (หมู่ที่ 5 ตำบลปากกาง) และด้วยเหตุที่หลงทางได้ถกเถียงกันในเรื่องเส้นทางไปเมืองหริภุญชัยจึงขนานนามเมืองนี้ว่า “เมืองเววาภาสิต”

 

และจากการที่พระนางจามเทวีทรงตรัสว่า “ลองขึ้นไปก่อนเถอะ” คำว่า “ลอง” ที่พระนางจามเทวีทรงตรัสขึ้นนั้นต่อมาได้ถูกนำมาเรียกชื่อเมืองขึ้นใหม่ว่า “เมืองลอง” อีกชื่อหนึ่ง อำเภอลองในยุคแรก ๆ จึงตั้งอยู่ที่ตำบลปากกางปัจจุบัน และในขณะเดียวกันนี้ พระนางจามเทวีได้สร้างเจดีย์ขึ้นที่บริเวณห้วยอ้อ ซึ่งเป็นวัดศรีดอนคำในปัจจุบัน

 

 

ของดีเมืองลอง Smart Community ยุคใหม่ 

นอกจากของกินชวนลองของเมืองลองอย่างขนมจีนน้ำย้อย (หมายถึงขนมจีนเส้นสดๆ ที่ทำกันสดๆในบ้าน แบบน้ำย้อยๆ มาเสิร์ฟกันเลย) ข้าวแคบ (ข้าวเกรียบทำจากข้าวเหนียวรสเค็มๆมันๆ) เหล็กลอง ผ้าซิ่นตีนจก ไส้อั่ว แคบหมูยักษ์ (ไม่มีที่ไหนไซส์ใหญ่เท่าที่นี่) สถานีรถไฟบ้านปิน สถาปัตยกรรมวินเทจที่ยังรักษาไว้ได้ หรือจะ พิพิธภัณฑ์ผ้าโกมล ไปจนร้านกาแฟของคนรุ่นใหม่ที่ผสมผสานเก่า-ใหม่ได้อย่างลงตัวอย่าง ร้านโฮงซึงหลวง ร้านกาแฟพรรษาผ้าตีนจก ทุกตรอกซอกซอยก็ยังมีอะไรให้ค้นหาอีกมากมาย แม้แต่สำหรับชาวลองเอง เพราะทุกวันนี้คนรุ่นใหม่กลับมาสร้างสรรค์สิ่งดีๆ กันมากมายที่นี่ แทนที่การทำงานแออัดอยู่ในเมืองใหญ่

 

ที่สำคัญเมืองลองยังมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ที่คนทั่วไปไม่ทราบ และได้รับการรักษาเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์สุดเก๋ อย่างพระเจ้าพร้าโต้ ในพิพิธภัณฑ์พระเจ้าพร้าโต้ วัดศรีดอนคำ

 

 

“พระเจ้าพร้าโต้” เป็นพระพุทธรูปในแบบศิลปะเงี้ยวอายุ 331 ปี จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของเมืองลองที่มีการสร้างวัดศรีดอนคำ มีพระยาลำปางและพระยานครแพร่ช่วยกันสร้าง “พระเจ้าพร้าโต้” สร้างจากไม้แก่นจันทน์ขนาดใหญ่ทั้งต้น พระเจ้าพร้าโต้องค์ใหญ่ มีขนาดความสูง 3 เมตร หน้าตักกว้าง 1.5 เมตร และไม้ในส่วนที่มีขนาดเล็กได้สร้างเป็นพระเจ้าพร้าโต้ขนาดเล็กอีก 4 องค์ จึงมีพระเจ้าพร้าโต้ในการสร้างครั้งนั้นรวมทั้งหมด 5 องค์

 

ที่ได้ชื่อว่า “พระเจ้าพร้าโต้” นั้น เพราะช่างได้ใช้พร้าโต้เป็นอุปกรณ์ในการแกะองค์พระซึ่งเป็นศิลปะที่เกิดจากภูมิปัญญาชาวบ้าน ผู้สร้างต้องใช้ความพยายามอย่างยิ่งในการแกะสลักให้ออกมาสวยงามและสร้างให้เสร็จภายใน 1 วัน  โดยเริ่มแกะตั้งแต่ตะวันขึ้นและเสร็จในตอนตะวันตกดินพอดี จึงมีชื่อเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า “พระเจ้าทันใจ” และมีความเชื่อว่าหากได้กราบไหว้พระเจ้าพร้าโต้ จะทำให้ประสบความสำเร็จดั่งปรารถนาในเวลาอันรวดเร็ว 

 

พิพิธภัณฑ์ที่เก็บรวบรวมพระเจ้าพร้าโต้ มีพระเจ้าพร้าโต้ทั้งหมด 5 องค์ องค์ใหญ่ 1 องค์ องค์เล็ก 4 องค์ ปัจจุบันเหลือประดิษฐานที่วัดศรีดอนคำเพียง 3 องค์ (องค์ใหญ่ 1 องค์เล็ก 2) ส่วนอีกสององค์นั้น ได้นำทูลเกล้าถวายสมเด็จย่า 1 องค์ ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่ไร่แม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย และอีกหนึ่งองค์ถูกโจรกรรมไป ปัจจุบันกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนพระเจ้าพร้าโต้องค์ไว้แล้ว นอกจากนี้ภายในพิพิธภัณฑ์พระเจ้าพร้าโต้ยังมีพระพุทธรูปองค์เล็กที่เรียกเป็นภาษาพื้นเมืองว่า “พระเจ้าไม้ปั๋นต๋น” หรือพระเจ้าไม้พันองค์นั่นเอง ซึ่งพระพุทธรูปแกะจากไม้จำนวนกว่า 1,000 องค์นี้เป็นพระพุทธรูปที่เกิดจากความเคารพนับถือ ความเลื่อมใส ความศรัทธา องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระพุทธศาสนาของชาวอำเภอลอง

 

 

ปีนี้ชาวลองได้สรงน้ำพระเจ้าพร้าโต้กันแบบชุ่มชื่นใจ ในประเพณีที่มีทั้งการก่อเจดีย์ทรายประกวดกันในวัดของหมู่บ้านต่างๆ ความง่ายงามอีกสิ่งที่เรายังได้เห็นการขนทรายเข้าวัดและมีชาวบ้านช่วยกันก่อร่างสร้างเจดีย์น้อยใหญ่ ในวันที่คนรุ่นนี้ยังระลึกถึงการคืนกลับบ้าน ทั้งการขอขมาลาโทษ รดน้ำขอพรผู้หลักผู้ใหญ่ ความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ยังช่วยค้ำพยุงสังคมที่โดดเดี่ยวต่างคนต่างอยู่ให้เดินทางไปหากัน ในความมีตัวตน มีรากเหง้าให้ระลึกถึง นี่อาจคือความหมายที่แท้จริงของสงกรานต์ที่มากกว่าความสนุก แต่คือความหมายของการมีชีวิต ว่าเราคือใคร มาทำอะไรที่นี่… 

ในงาน “แอ่วสงกรานต์ยามราตรี ป๋าเวณีปี๋ใหม่เมืองลอง สรงน้ำพระธาตุห้วยอ้อ”

อยากเล่าเท่านี้ก่อน…