รอบโลก EV: เปลี่ยนแบตฯ EV ไม่ถึง 5 นาที ด้วยบริการ Battery-as-a-Service (BaaS)
ตลาดรถยนต์ไฟฟ้า (EV) กำลังอยู่ในช่วงที่มีการแข่งขันสูงในด้านนวัตกรรม โดยบริษัทสัญชาติจีนแห่งหนึ่งได้นำเสนอเทคโนโลยีการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่โดยใช้เวลาไม่ถึง 5 นาที ซึ่งเป็นวิธีที่รวดเร็วที่สุดในปัจจุบัน ผ่านทางรูปแบบการสมัครสมาชิก Battery-as-a-Service (BaaS) ปัจจุบัน มีการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่มากกว่า 1000 ครั้งตั้งแต่เดือนมกราคม 2024 เป็นต้นมา และยังมีสถานีสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่มากถึง 30 แห่งในสหภาพยุโรป
เทคโนโลยีการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่เป็นนวัตกรรมของบริษัทผลิตรถยนต์ไฟฟ้าสัญชาติจีนที่ชื่อว่า NIO
ก่อตั้งเมื่อปี 2014 กำลังปฏิวัติประสบการณ์การเป็นเจ้าของรถ EV ที่แตกต่างจากวิธีการชาร์จแบบดั้งเดิมที่ต้องใช้เวลาชาร์จนาน โดยการให้บริการในรูปแบบการสมัครสมาชิก Battery-as-a-Service (BaaS) ผ่านทางสถานี NIO Battery Swap Stations โดยผู้ที่ใช้รถยี่ห้อ NIO เท่านั้นที่สามารถใช้บริการสถานีนี้ได้เนื่องจากเป็นรูปแบบการสมัครสมาชิกรายปี (Subscription) และแบตเตอรี่รองรับเฉพาะรถไฟฟ้าจากบริษัท NIO เท่านั้น โดยทางบริษัท NIO ได้นำเสนอรถไฟฟ้าที่สามารถรองรับแบตเตอรี่ที่มีความจุแตกต่างกัน ดังนั้นผู้ใช้สามารถอัพเกรดหรือลดระดับความจุของแบตเตอรี่ได้ ทั้ง 75 kWh, 100 kWh ขึ้นอยู่กับความต้องการการใช้งานของลูกค้า
การเปลี่ยนแบตเตอรี่อาจเป็น Game-Changing Solution ของอุตสาหกรรมรถยนต์ไฟฟ้า
โดยคำนึงถึงต้นทุน ระยะเวลาการใช้งาน และความทนทานของแบตเตอรี่ EV โดยให้ประโยชน์แก่ผู้ใช้ตั้งแต่วินาทีแรกที่พวกเขาขับรถ NIO เป็นครั้งแรกจนถึงช่วงเวลาที่ขายมัน การเปลี่ยนแบตเตอรี่ยังช่วยให้เจ้าของรถ EV สามารถเปลี่ยนแบตเตอรี่ที่หมดด้วยแบตเตอรี่ที่ชาร์จเต็มได้ภายในเวลาไม่กี่นาที ขจัดความกังวลเรื่องระยะทางและเพิ่มความสะดวกสบายในการใช้รถ EV อีกด้วย ทำให้ลูกค้า NIO สามารถรับมือกับการวางแผนการเดินทางและยังเป็นการปกป้องมูลค่าคงเหลือของรถยนต์ไฟฟ้าอีกด้วย ผู้ใช้สามารถมั่นใจได้เสมอว่าจะมีแบตเตอรี่ที่มีสภาพที่สมบูรณ์และมีโอกาสที่จะอัพเกรดเมื่อมีเทคโนโลยีใหม่เข้ามา นอกจากนี้ยังช่วยให้บริษัทNIO ขายรถยนต์ที่ไม่มีแบตเตอรี่ทำให้ราคารถยนต์ถูกลง และเสนอทางเลือกให้ผู้ใช้รถพิจารณาแบตเตอรี่ที่เหมาะสมกับการใช้งานผู้ใช้รถมากที่สุดแทน
ปัญหาและข้อกังวลสำคัญประการหนึ่งที่ไม่ว่าเจ้าของรถ EV หรือผู้สนใจจะเปลี่ยนมาใช้รถ EV คำนึงถึงคือ การเข้าถึงการชาร์จรถที่สะดวกสบาย เนื่องจากไม่ใช่ทุกคนที่จะสามารถเข้าถึงการชาร์จในที่อยู่อาศัยหรือสถานีสาธารณะได้ตลอดเวลา ธุรกิจ Battery-as-a-Service (BaaS) หรือการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่ที่สถานี Swap Stations ของบริษัท NIO นี้จะช่วยขจัดปัญหาและให้ประสบการณ์ที่คล้ายกับการเติมเชื้อเพลิงรถยนต์ที่ใช้น้ำมัน
หลักการการใช้งานของสถานี Swap Station
ผู้ใช้รถยี่ห้อ NIO ขับรถเข้าไปในช่องที่ทำเครื่องหมายไว้ด้านหน้าสถานี Power Swap จากนั้นรถจะถูกควบคุมโดยเครื่องจักร โดยจะวางตำแหน่งตัวรถอย่างแม่นยำภายในช่องเปลี่ยนแบตเตอรี่ เมื่อเข้าที่แล้ว แท่นกลไกจะยกยานพาหนะขึ้น เพื่อให้สามารถดำเนินการเปลี่ยนแบตเตอรี่ได้ กลไกนำวิถีด้วยเลเซอร์จะถอดสกรูสิบตัวที่ยึดแบตเตอรี่ปัจจุบันออก แบตเตอรี่ที่หมดจะถูกถอดออกจากรถและย้ายไปเก็บไว้ ในขณะที่แบตเตอรี่ใหม่ซึ่งชาร์จไว้ประมาณ 90% จะถูกนำไปแทนที่ไว้ใต้ท้องรถและขันสกรูเข้าที่ เมื่อกระบวนการเสร็จสิ้น ผู้ใช้สามารถขับรถออกจากสถานี Swap Station และเดินทางต่อได้ ตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการทั้งหมดใช้เวลาประมาณห้านาที ซึ่งเป็นเวลาเดียวกับที่ใช้ในการเติมเชื้อเพลิงให้กับรถยนต์สันดาปทั่วไป ยิ่งไปกว่านั้น เนื่องจากผู้ใช้ไม่จำเป็นต้องวางแผนการเปลี่ยนแบตเตอรี่ล่วงหน้ามากนัก ผู้ขับขี่สามารถตรวจสอบความพร้อมของแบตเตอรี่ได้ที่ Power Swap Stations ขณะเดินทางและจองด้วยตนเองก่อนเดินทางมาถึงสถานี
ปัจจุบันเทคโนโลยีสถานีสลับแบตเตอรี่ล่าสุดสามารถดำเนินการสลับได้ 408 ครั้งต่อวัน และสามารถจัดเก็บแบตเตอรี่ EV ได้สูงสุด 21 ก้อนต่อหนึ่งสถานี ซึ่งในทั่วโลกมีการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่เสร็จสิ้นแล้วกว่า 7 ล้านครั้ง โดยส่วนใหญ่เกิดขึ้นในประเทศจีน อย่างไรก็ตาม บริษัท NIO กำลังขยายตลาดไปยังประเทศในยุโรปโดยมีการริเริ่มนำเสนอธุรกิจ Battery-as-a-Service ในประเทศนอร์เวย์ ซึ่งเป็นประเทศแรกที่รองรับสถานี Power Swap ในสหภาพยุโรป ซึ่งมีการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่สำเร็จไปกว่า 600 ครั้งตั้งแต่เดือนมกราคม 2024 นอกจากนั้น ยังมีสถานีสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่กว่า 30 แห่งในประเทศสหภาพยุโรป เช่น เดนมาร์ก เยอรมนี นอร์เวย์ เนเธอร์แลนด์ และสเปน ส่วนในสหราชอาณาจักรคาดว่าจะมีการเปิดตัวสถานีภายในปี 2025
ตามข้อมูลจาก EVCIPA ในปัจจุบันบริษัท NIO Inc. (NIO) เป็นผู้ให้บริการธุรกิจสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่รายใหญ่ที่สุดในจีน ในเดือนพฤศจิกายน 2023 ทางบริษัท NIO ได้ลงนามข้อตกลงความร่วมมือกับสองบริษัทรถยนต์สัญชาติจีน Changan Automobile Co., Ltd. และ Geely Automobile ในธุรกิจให้บริการสถานีสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า รวมถึงการวิจัยและพัฒนาร่วมกันของมาตรฐานเทคโนโลยีแบตเตอรี่แบบถอดสลับเปลี่ยนได้ ทำให้ทั้งสามบริษัทสามารถใช้สถานีสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่ในเครือข่ายร่วมกันได้
ความร่วมมือระหว่างบริษัท NIO และผู้ผลิต EV ของจีนรายอื่นๆ ตอกย้ำความมุ่งมั่นร่วมกันในการพัฒนาโซลูชั่นการขนส่งที่ยั่งยืนทั่วโลก ด้วยการใช้ประโยชน์จากความเชี่ยวชาญในด้านเทคโนโลยีแบตเตอรี่และการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน แบรนด์เหล่านี้กำลังเป็นหัวหอกในยุคใหม่ของระบบขนส่งที่ให้ความสำคัญกับประสิทธิภาพ ความสะดวกสบาย และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ การขยายเครือข่ายการสลับเปลี่ยนแบตเตอรี่ในยุโรปยังสอดคล้องกับเป้าหมายความยั่งยืนที่เข้มงวดของสหภาพยุโรป เนื่องจากรัฐบาลต่างๆ จูงใจให้มีการนำรถยนต์พลังงานไฟฟ้ามาใช้และกำหนดกฎเกณฑ์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เข้มงวดมากขึ้น สิ่งเหล่านี้เป็นตัวเร่งชั้นดีในการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบขนส่งที่สะอาดและพลิกโฉมอนาคตอุตสาหกรรมรถยนต์ไฟฟ้าที่มุ่งเน้นด้านความสะดวกสบาย ความพึงพอใจของผู้ใช้รถยนต์ไฟฟ้า และความยั่งยืน
ข้อมูลอ้างอิง
• https://www.am-online.com/news/manufacturer/2023/12/11/nio-and-chinese-ev-brands-ramp-up-battery-swap-rollout-in-europe
• https://www.reuters.com/business/autos-transportation/chinas-nio-teams-up-with-geely-battery-swapping-projects-media-2023-11-29/
ดร.ณัทกฤช อภิภูชยะกุล
ที่ปรึกษาประจำคณะกรรมาธิการการพลังงาน สภาผู้แทนราษฎร