ปลูกผักพื้นบ้าน ได้ทั้งอาหารและยา

โดย...นิตยสารบ้านและสวน

ผักพื้นบ้านสามารถหาได้ทั่วไปในท้องถิ่น เป็นพืชผักที่ไม่ใช้สารเคมี จึงปลอดภัย ราคาไม่แพงมากนัก อีกทั้งยังมีคุณประโยชน์มากมายมหาศาล ทั้งคุณค่าทางอาหารและสรรพคุณทางยา “บ้านและสวน” ขอพาคุณไปรู้จักผักพื้นบ้านน่าปลูกและพืชสมุนไพรที่น่ามีเอาไว้ติดสวน

ผักพื้นบ้านดีอย่างไร

- ปลูกง่าย ไม่ต้องดูแลมากนัก ทั้งยังไม่มีโรคและแมลงรบกวน จึงมักไม่จำเป็นต้องใช้สารเคมี

- ผักพื้นบ้านบางชนิดมีกลิ่นเฉพาะตัว เช่น กะเพรา มะกรูด สะระแหน่ แมงลัก ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยไล่แมลงไม่ให้รบกวนพืชผักอื่นๆ

- ผักพื้นบ้านมักมีขายตามฤดูกาลและพบได้ทั่วไปในท้องถิ่น จึงได้รับประทานผักสดและราคาถูกจริงๆ เพราะไม่ต้องขนส่ง

ชนิดพืชน่าปลูก

ผักพื้นบ้านและพืชสมุนไพรหลายชนิดบางบ้านก็มักมีติดครัวเรือนกันอยู่แล้วในรูปแบบของพืชผักสวนครัว เช่น พริกขี้หนู ข่า ตะไคร้ กระชาย มะกรูด มะนาว แต่ก็ยังมีผักพื้นบ้านและไม้สมุนไพรอีกหลายชนิดที่น่าปลูกและมีติดสวนเอาไว้ ซึ่งแบ่งง่ายๆ ดังนี้

ผักเลื้อย ได้แก่ ตำลึง มะระ มะระขี้นก ฟักข้าว ถั่วพู รางจืด ดีปลี อัญชัน ชมจันทร์ ผักปลัง เป็นต้น

ไม้พุ่มและไม้คลุมดิน เช่น หญ้าปักกิ่ง บัวบก ช้าพลู ผักกูด กระชาย หญ้าหนวดแมว ผักชีลาว โสน ผักหวานบ้าน ชะอม กระถิน ฟ้าทะลายโจร หม่อน

รวมทั้งสมุนไพรต่างประเทศที่นิยมปลูกมากขึ้น เช่น โรสแมรี่ ออริกาโน ไธม์ เลมอนบาล์ม เบซิล มินต์

ไม้ยืนต้น เช่น สะเดา ขี้เหล็ก แค มะรุม ทองหลาง ยอ แต้ว

ข้อคิดก่อนปลูก

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าผักพื้นบ้านจะเป็นพืชที่ขึ้นได้ง่ายและไม่ต้องดูแลมากนัก แต่ก็ใช่ว่าผักพื้นบ้านทุกชนิดจะสามารถปลูกในสวนของเราได้ เพราะยังมีปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับสภาพอากาศและลักษณะเฉพาะของแต่ละท้องถิ่น ทางที่ดีจึงควรเลือกปลูกผักพื้นบ้านที่มีอยู่ในท้องถิ่นของเราจะดีกว่า สำหรับข้อคิดก่อนปลูกพืชก็มีง่ายๆ ดังนี้

1.เลือกผักที่ชอบ ผักที่จะปลูกควรเป็นพืชผักที่ปลูกง่าย ตัวเราและคนในครอบครัวชอบรับประทาน อีกทั้งยังควรนำมาทำอาหารได้หลากหลาย

2.เลือกให้เหมาะกับพื้นที่ หากคุณมีพื้นที่จำกัดก็ไม่ควรปลูกไม้ยืนต้นขนาดใหญ่เกิน หาไม้ระดับสูงต้นเล็กมาปลูกดีกว่า ส่วนไม้พุ่มให้ปลูกเป็นกลุ่ม ซึ่งผักพื้นบ้านส่วนใหญ่ไม่นิยมทำเป็นแปลงชัดเจนนัก เอาที่เราเดินเข้าไปเก็บได้สะดวกจัดกลุ่มให้ดูไม่รกตาก็พอ

3.เลือกต้นพันธุ์ผัก หากซื้อจากร้านต้นไม้ควรเลือกต้นที่สมบูรณ์ แข็งแรง มีใบใหม่จำนวนมาก ไม่มีโรคและแมลงเข้าทำลาย ส่วนพืชที่เก็บในท้องถิ่นมาปลูก บางชนิดอาจเก็บเมล็ดมาหว่าน ตอนจากต้นพันธุ์ หรือถอนทั้งต้นมาปลูกได้

4.ปลูกผสมผสานกับพืชผักและไม้ประดับที่มีอยู่แล้ว ได้ประโยชน์เป็นทั้งอาหาร ยา และตกแต่งสถานที่ในตัว นอกจากนี้ก็ควรปลูกไม้ดอกแซมไปใกล้กับบริเวณที่ปลูกผักเพื่อช่วยล่อแมลงที่มีประโยชน์ให้เข้ามากำจัดแมลงศักตรูพืชด้วย

5.ตำแหน่งที่ปลูกพืชผักพื้นบ้านก็ใกล้เคียงกับผักสวนครัวทั่วไป บริเวณที่ปลูกควรได้รับแสงแดดครึ่งวันจนถึงเต็มวัน เพื่อให้พืชเจริญเติบโตได้เต็มที่