เมื่อดาวเทียมล้นฟ้า ผลกระทบจากขยะอวกาศที่เป็นอันตรายต่อโลก
ปัจจุบันเราสามารถพูดได้เต็มปากว่าโลกกลับเข้าสู่ยุคสมัยอวกาศอีกครั้ง ถือเป็นเรื่องดีสำหรับผู้ชื่นชอบความลี้ลับ การผจญภัย และการพัฒนาของเทคโนโลยี แต่ภายใต้ความก้าวหน้านี้เองก็มีพิษภัยในอีกรูปแบบอย่าง ขยะอวกาศ ก็ทวีความรุนแรงขึ้นทุกวันเช่นกัน
หลายท่านย่อมเคยได้ยินกันมาบ้างว่าปัจจุบันเรากลับเข้าสู่ยุคสมัยแห่งเทคโนโลยีอวกาศกันอีกครั้ง ภายหลังการสิ้นสุดยุคสมัยนั้นไปครั้งหนึ่งในช่วงสงครามเย็น เมื่อมีการใช้ประโยชน์จากดาวเทียม การสำรวจอวกาศ หรือแนวคิดตั้งถิ่นฐานบนอวกาศกันมากขึ้น สร้างความก้าวหน้าแก่เทคโนโลยีอวกาศแบบก้าวกระโดด
แต่ที่ปฏิเสธไม่ได้เช่นกันคือเมื่อมีอัตราการใช้งานเทคโนโลยีอวกาศ ทั้งการขยายตัวของดาวเทียม, ความกระตือรือร้นในการสำรวจอวกาศของนานาชาติ, แนวคิดการเก็บเกี่ยวทรัพยากรจากดาวเคราะห์น้อย แม้แต่การย้ายถิ่นฐานตั้งอาณานิคมสู่ต่างดาว ย่อมทำให้อัตราการใช้งานจรวดขนส่ง ยานสำรวจ หรือแม้แต่ดาวเทียมพุ่งสูงเป็นประวัติการณ์
ด้วยเหตุนี้เองสิ่งที่เพิ่มขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้และเริ่มกลายเป็นข้อกังวลของผู้คนคือ ขยะอวกาศ เพิ่มจำนวนเป็นทวีคูณ
ขยะอวกาศ ภัยเงียบที่รอวันปะทุ
หลายท่านที่ศึกษาเรื่องอวกาศย่อมต้องเคยได้ยินคำว่าขยะอวกาศกันมาบ้าง มันคืออุปกรณ์หรือชิ้นส่วนที่มนุษย์เลิกใช้งานและถูกทิ้งร้างเอาไว้ในชั้นบรรยากาศ เช่น ดาวเทียมเก่าหมดอายุการใช้งาน, ท่อนจรวดนำส่งดาวเทียมหรือยานอวกาศ, ฝาครอบดาวเทียมหรือยานอวกาศส่วนหัวจรวด ไปจนชิ้นส่วนเล็กน้อยจำพวก แผ่นเหล็ก เสาอากาศ ไปจนน็อตขนาดเล็ก
ชิ้นส่วนดาวเทียมเก่าที่ได้รับความเสียหาย เมื่อถูกกระแทกจากขยะอวกาศชิ้นอื่นหรือปรากฏการณ์บางชนิดบนอวกาศ จะยิ่งทำให้ขยะอวกาศเหล่านี้เกิดการแตกตัวกระจายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย เพิ่มจำนวนขยะอวกาศให้มากขึ้น ปัจจุบันคาดว่าจำนวนของขยะอวกาศจากเศษซากเหล่านี้มีมากกว่า 100 ล้านล้านชิ้นเลยทีเดียว
นอกจากนี้แนวโน้มของขยะอวกาศมีแต่จะเพิ่มขึ้น ประเมินจากปัจจุบันที่มีดาวเทียมภายในระบบแล้วกว่า 9,000 ดวง คาดว่าในปี 2030 จำนวนดาวเทียมรอบโลกจะพุ่งไปถึง 60,000 ดวง ซึ่งจะทำให้เกิดการเพิ่มจำนวนของขยะอวกาศขึ้นแบบก้าวกระโดดชนิดที่เราคาดไม่ถึง
ความน่ากลัวของขยะอวกาศเหล่านี้คือ เมื่อขยะอวกาศแตกกระจายและมีขนาดเล็ก จะทำให้การติดตามแกะรอยขยะอวกาศเหล่านี้ทำได้ยากจนเป็นไปไม่ได้ในอนาคต
แน่นอนขยะอวกาศส่วนมากไม่สร้างผลกระทบโดยตรงต่อพื้นโลก ด้วยขยะอวกาศส่วนมากเมื่อถูกแรงโน้มถ่วงดึงดูดเข้ามาก็ล้วนถูกเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศ ที่เป็นปัญหาคือขยะอวกาศที่ยังลอยคว้างไม่มีวิธีการรับมือหรือแก้ไขเป็นรูปธรรม ซึ่งกำลังกลายเป็นเรื่องที่ทวีความร้ายแรงมากขึ้นในปัจจุบัน
พิษภัยของขยะอวกาศที่เราไม่คาดคิด
ถ้าจะให้พูดถึงเครือข่ายดาวเทียมขนาดใหญ่ที่สร้างแรงสั่นสะเทือนแก่เทคโนโลยีดาวเทียม ชื่อแรกที่หลายคนคิดถึงย่อมเป็น SpaceX กับโปรเจ็ค Starlink การให้บริการอินเทอร์เน็ตผ่านดาวเทียม ที่มีแผนงานในการส่งดาวเทียมขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศเป็นจำนวนมากกว่า 42,000 ดวง เพื่อเพิ่มความเสถียรแก่ระบบอินเทอร์เน็ต แต่นั่นก็อาจสร้างปัญหาขนาดใหญ่ได้เช่นกัน
สิ่งนี้ได้รับการยืนยันจากกรณีดาวเทียมในเครือข่าย Starlink เข้าใกล้กับสถานีอวกาศของประเทศจีน แม้ทางผู้ผลิตอย่าง Elon musk จะทำการยืนยันว่าดาวเทียมของทางบริษัท ได้รับการติดตั้งระบบป้องกันการชนอัตโนมัติมาก็ตาม แต่ทาง NASA ประเมินว่า ต่อให้ระบบนี้จะทำงานได้ดีเยี่ยมก็อาจไม่ช่วยนัก ด้วยชั้นบรรยากาศปัจจุบันมีจำนวนเทหวัตถุมากเกินจนอาจไม่เหลือพื้นที่ให้หลบอีกต่อไป
เมื่อจำนวนของดาวเทียมและขยะอวกาศมีเป็นจำนวนมากจนเกินไป ดาวเทียมเหล่านี้อาจสร้างมลภาวะทางแสงหรือบดบังทัศนวิสัย จนทำให้ความสามารถในการตรวจจับอันตรายจากดาวเคราะห์น้อยหรือวัตถุจากอวกาศเหลือน้อยลง นั่นทำให้เมื่อเกิดสถานการณ์วิกฤติแบบในภาพยนตร์จำพวก อุกกาบาตหรือดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนโลก เราอาจมีเวลารับมือไม่เพียงพอ
ปัญหานี้ไม่ได้เกิดขึ้นและส่งผลกระทบเพียงในระดับโลก แม้แต่ประชาชนทั่วไปยังได้รับผลกระทบ สำหรับนักเดินทาง นักเดินเรือ หรือการเดินป่าที่อาศัยดาวบนท้องฟ้าในการบอกทิศทาง ขยะอวกาศไปจนดาวเทียมจำนวนมหาศาลจะเข้าไปบดบัง ทำให้การมองเห็นดาวทำได้ยากและเลือนรางขึ้น ส่งผลกระทบต่อการนำทางและใช้ชีวิตของพวกเขาเช่นกัน
ปัญหาที่ได้รับผลกระทบไม่แพ้กันคือพื้นที่ตำแหน่งหอดูดาวหรือกล้องโทรทรรศน์อวกาศที่ตั้งอยู่บนพื้นโลก มลภาวะทางแสงที่เกิดขึ้นเข้ามาบดบังทัศนวิสัย ปัจจุบันเราไม่เหลือพื้นที่ใดในโลกเหมาะสมในการดูดาวอีกต่อไป นี่จึงอาจส่งผลกระทบต่อความคืบหน้าในการศึกษาวิจัยด้านดาราศาสตร์ในอนาคตอีกด้วย
นอกจากนี้สำหรับบรรดาโครงการอวกาศแล้ว ขยะอวกาศเหล่านี้เริ่มกลายเป็นอุปสรรคสำคัญในการมุ่งสู่อวกาศ พวกเขาต้องรับมือขยะอวกาศทำให้ต้นทุนทางค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น เช่นเดียวกับการส่งดาวเทียมหรือมนุษย์ออกสู่อวกาศเอง ที่นานเข้าจะยิ่งทวีความยากและอาจเป็นอันตรายได้ในที่สุด
แน่นอนนี่คือสิ่งที่ประเมินและเกิดขึ้นในปัจจุบัน เราทราบดีว่าในอนาคตมีโครงการอวกาศมากมายที่รอดำเนินการ เช่นเดียวกับดาวเทียมอีกนับหมื่นจากโครงการของทั้งภาครัฐและเอกชนทั่วโลก สิ่งเหล่านี้อาจสร้างผลกระทบร้ายแรง ทั้งต่อการใช้ชีวิตของผู้คน การศึกษาดาราศาสตร์ หรือแม้แต่ความปลอดภัยโดยรวมของดาวโลกเลยทีเดียว
แนวทางรับมือและแก้ไขปัญหาที่ยังไม่เป็นรูปธรรมจนปัจจุบัน
ปัญหาขยะอวกาศเริ่มได้รับการพูดถึงจากสหประชาชาติแล้วก็จริงแต่กลับไม่ได้รับความสนใจนัก เราอาจมีดาวเทียม ClearSpace-1 ได้รับการออกแบบให้เป็นดาวเทียมที่ทำหน้าที่กำจัดขยะอวกาศ แต่เมื่อประเมินจากการขยายตัวของดาวเทียมและยานอวกาศในปัจจุบัน เราย่อมทราบดีว่าดาวเทียมไม่กี่ดวงยังห่างไกลกับคำว่าเพียงพอ
แนวโน้มการลงทุนทางด้านเทคโนโลยีอวกาศ ผู้คนต่างสนใจในการได้รับผลประโยชน์และเม็ดเงินจากธุรกิจนี้เป็นหลัก หลายภาคส่วนจึงขาดการควบคุมและใส่ใจความยั่งยืนทางอวกาศอย่างเพียงพอ หลายชาติต่างรู้ตัวถึงจุดนี้แต่กลับละเลยไม่สนใจ นี่จึงอาจเป็นส่วนที่ขยายตัวเป็นปัญหาต่อไปในอนาคต
ปัญหานี้คล้ายคลึงกับกรณีของการทิ้งขยะและมลพิษลงสู่ทะเลและมหาสมุทร ปัญหาเล็กน้อยที่เราไม่ให้ความสนใจในทีแรก ก่อนได้รู้ว่าผลกระทบที่ตามมาจากความมักง่ายที่เกิดขึ้นร้ายแรงเพียงใด การปนเปื้อนสารพิษและไมโครพลาสติกกระจายไปทั่วโลก ซึ่งนี่จะเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นซ้ำรอยกับในอดีต
น่าเสียดายที่การจัดการดูแลพื้นที่ในอวกาศอาจทำได้ยาก ด้วยทางกฎหมายอวกาศยังถือเป็นพื้นที่ซึ่งไม่มีกรรมสิทธิจับจองเป็นเจ้าของไม่ว่าใครก็สามารถใช้งานได้ นั่นทำให้การออกกฎหมายควบคุม จัดสรร และร่วมมือแก้ไขปัญหาเป็นเรื่องยาก และอาจเป็นไปไม่ได้เมื่อพิจารณาจากสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างประเทศในปัจจุบัน
ในอนาคตหากยังไม่เร่งแก้ไขปัญหาขยะอวกาศในเร็ววัน เราอาจเผชิญปัญหาที่ร้ายแรงกว่านี้ก็เป็นได้
ที่มา
http://www.lesa.biz/space-technology/space-debris
https://interestingengineering.com/science/astronomers-light-pollution-space-debris
https://interestingengineering.com/innovation/nasa-starlink-warning
https://www.posttoday.com/innovation/1168