วิกฤตน้ำท่วมหาดใหญ่ เปิดจุดอ่อนรัฐไทย บทเรียนสู่การปฏิรูปใหญ่

มหาอุทกภัยที่พัดถล่มจังหวัดภาคใต้ โดยเฉพาะ “หาดใหญ่–สงขลา” ไม่เพียงกวาดล้างชุมชน ธุรกิจ และสาธารณูปโภค หากยังเปลี่ยนภูมิทัศน์เศรษฐกิจของภาคใต้ทั้งภูมิภาคไปอย่างสิ้นเชิง น้ำระดับสามเมตรที่ขึ้นอย่างรวดเร็วภายในไม่กี่ชั่วโมงได้เผย “ความจริงอันโหดร้าย” ว่าระบบเตือนภัยและการบริหารจัดการภัยพิบัติของไทยยังไม่พร้อมรับมือปรากฏการณ์สุดขั้วของยุคโลกเดือดอีกต่อไป

ความรุนแรงที่เกินกว่าคาดการณ์: เศรษฐกิจใต้กระทบทั้งระบบ

หาดใหญ่ เมืองเศรษฐกิจอันดับหนึ่งของภาคใต้ ถูกน้ำท่วมแบบฉับพลันจนหลายพื้นที่มิดหลังคา ตลาดกิมหยง–หัวใจการค้า ถูกทำลายแทบทั้งย่าน ความเสียหายไม่ได้จำกัดเฉพาะร้านค้าและบ้านเรือน แต่ลามถึงธุรกิจนำเข้า–ส่งออก โรงแรม คลังสินค้า และโครงข่ายการเดินทางของทั้งภูมิภาค

เศรษฐกิจสงขลาดึง GDP ใต้กว่า 3% และมีบทบาทเป็น “ศูนย์กลางซัพพลายเชน” ทั้งปัตตานี พัทลุง และนราธิวาส หากหาดใหญ่ล้มทั้งเมือง ห่วงโซ่เศรษฐกิจใต้จะชะงักตามเป็นโดมิโน

น้ำท่วมครั้งนี้จึงไม่ใช่แค่ภัยพิบัติท้องถิ่น แต่คือ “ภัยเศรษฐกิจระดับภูมิภาค”

รัฐบาลอนุทินเผชิญแรงกดดันหนักที่สุดเสียงวิจารณ์ที่หนีไม่พ้น

รัฐบาลอนุทินเผชิญแรงกดดันหนักที่สุดตั้งแต่เข้ารับตำแหน่ง นายกฯ ลงพื้นที่หาดใหญ่หลายครั้ง แต่ยิ่งลงพื้นที่ เสียงประชาชนยิ่งดังขึ้นทั้งคำชื่นชมและคำวิจารณ์ที่รุนแรงถึงการบริหารงานที่ขาดเอกภาพ

นายกรัฐมนตรีได้ยอมรับ “ความบกพร่องเชิงระบบ” ทั้งในส่วนท้องถิ่น (เทศบาล–อบจ.) ส่วนจังหวัด (ผู้ว่าฯ–ฝ่ายความมั่นคง) และส่วนกลาง โดยยอมรับอย่างตรงไปตรงมาว่า
“ระบบ Single Command ไม่เข้มแข็งเหมือนช่วงโควิด”

ในอีกด้าน พรรคฝ่ายค้านนำโดยพรรคเพื่อไทยโจมตีหนักว่า
“รัฐบาลล้มเหลวซ้ำซาก ไม่ได้เรียนรู้บทเรียนจากโควิด”

ขณะเดียวกัน ประชาชนจำนวนมากได้รับการแจ้งเตือน Cell Broadcast จริง แต่ยังไม่เชื่อว่าฝนจะหนักถึงขั้นท่วมทั้งเมือง จึงไม่อพยพทันเวลา ปรากฏการณ์นี้ชี้ชัดว่า “ช่องโหว่ความเชื่อมั่น” ระหว่างรัฐกับประชาชนยังลึกและกว้างอย่างน่ากังวล

มาตรการเยียวยาเร่งด่วน: อัดมาตรการการเงิน–ภาษี–ชดเชย

รัฐบาลรีบออกชุดมาตรการฉุกเฉิน 8 ข้อ ตั้งแต่พักหนี้ 1 ปี เงินกู้เพื่อการยังชีพและซ่อมบ้านแบบปลอดดอกเบี้ย ไปจนถึง

• เงินชดเชย 9,000 บาทต่อครัวเรือน
• เยียวยาผู้เสียชีวิต 2 ล้านบาท (เฉพาะพื้นที่ พ.ร.ก. ฉุกเฉิน–สงขลา)
• บังคับบริษัทประกันจ่ายสินไหมเร็วขึ้น
• มาตรการพิเศษเพื่อช่วยผู้ประกอบการ SMEs

แม้เป็นการอัดฉีดแรงเพื่อประคองประชาชน แต่คำถามสำคัญคือ เพียงพอหรือไม่ เมื่อหาดใหญ่ต้องฟื้นเมืองที่เสียหายเกือบทั้งโซนเศรษฐกิจ

สาธารณูปโภคพังทั้งระบบ: น้ำ–ไฟ–สัญญาณ และภูเขาขยะหลังน้ำลด

งานหนักที่สุดหลังน้ำลดคือการฟื้นฟูสาธารณูปโภค ไฟฟ้ากลับมาได้เร็วที่สุด แต่ระบบประปายังทำงานได้เพียง 45% เพราะท่อแตก–โคลนล้น–ระบบปั๊มเสียหาย

อีกภาระมหึมาคือ “ภูเขาขยะหลังน้ำท่วม” ตั้งแต่เฟอร์นิเจอร์ ซากสัตว์ รถยนต์กว่า 8,000 คันที่ต้องยกออกจากถนน ประชาชนย้ายเองไม่ได้ รัฐต้องจัดกำลังเข้าลาก

หาดใหญ่กำลังสู้กับทั้ง “ขยะมหาศาล–โครงสร้างพัง–เศรษฐกิจหยุดนิ่ง” พร้อมกัน

โจทย์ใหญ่อนาคต: ฟื้นหาดใหญ่ต้องคิดใหม่ทั้งระบบ ไม่ใช่ซ่อมตามรอยเดิม

รัฐบาลกำลังรวบรวมข้อมูลเพื่อออกแบบ “แผนฟื้นฟูหาดใหญ่ครั้งใหญ่ที่สุด” เพราะการสร้างเมืองหลังมหาอุทกภัยต้องคิดทั้ง

• ระบบผังเมือง
• คลองระบายน้ำ
• คลังพักน้ำ
• ระบบเตือนภัย
• สาธารณูปโภคใหม่ที่รองรับน้ำท่วมขนาด 300 มม./วัน
• โมเดลบริหารภัยพิบัติแบบเสถียร (War Room–Single Command)

นี่คือเวลาที่ประเทศไทยต้องยอมรับว่า การซ่อมแซมเฉพาะหน้าไม่พออีกต่อไป หากไม่สร้าง “โครงสร้างใหม่” ความเสียหายครั้งนี้จะเกิดซ้ำและหนักกว่าเดิม

เรียบเรียง : อมรเดช ชูสุวรรณ บรรณาธิการข่าวการเมือง